Ulylyq ulaǵaty

Danyshpan adamdar yqpaldy bolady.

Andreı BELYI.

Sábıt DOSANOV,

jazýshy, Memlekettik syılyqtyń laýreaty.

Adamzattyń ba­ǵyna jaralǵan uly tul­ǵalardy tarıh uzaq tolǵatyp, sırek dúnıege keltiredi. Qa­zaq­stan Respýblı­kasy­nyń búkil halyq saılaǵan Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev ǵasyrlarda bir-aq týa­tyn sondaı tulǵa. Bul – asyra aıtyp, artyq madaqtaý emes, oǵan ol zárý de emes. Joǵarydaǵy oıymyzdyń naqty dáleli, aıqyn kórinisi – Elbasymyzdyń árbir izgi qadam, ár is, ár sózinen kún saıyn demesek te, aı saıyn aıqyn tanylyp júr. Sonyń myqty bir mysaly – Nursultan Ábishulynyń kúni keshe ǵana Birikken Ulttar Uıymynyń Bas Assambleıasynyń álemdik saıasatqa qatysty jalpy pikirtalasta sóılegen sózi. Bul – kezekti jıynda aıtylǵan jalpylama, jadaǵaı sóz emes, shyn mánindegi kemel oıly, keń tynys­ty tarıhı sóz.

Olaı deıtinimiz – ıadrolyq qarýsyz álem qalyptastyrý isin adamzattyń HHİ ǵasyrdaǵy basty maqsaty etýge shaqyrǵan tarıhı sózinde N.Á.Nazarbaev álem nazaryn aýdarǵan naqty asa beldi bes problema jaıly tolymdy oı tolǵap, saqa saıasatkerlerdiń ózin tańǵaldyryp, tańdaı qaqqyzdy. Sol bes utymdy usynystyń árqaısysy jaıly jeke maqala jazý – kezek kúttirmeıtin keleli mindet. Ózgesin aıtpaǵannyń ózinde «Birikken Ulttar Uıy­mynyń shtab-páterin Azıaǵa kó­shirý máselesin oılastyrýdy usy­namyn», degen sóziniń ózi álemdi jalt qaratqan jańa ıdeıa, jasyndaı jarq ete qalǵan utymdy usynys.

N.Á.Nazarbaevtyń Birikken Ulttar Uıy­my Bas Assam­bleıa­synyń sesıasynda sóılegen sóziniń álemdik deń­geı­degi tarıhı uly oqıǵa bola­tynynyń taǵy bir ǵana emes, eń basty sebebi, eń mańyzdysy – BUU tarıhynda tuńǵysh ret qazaq tilinde sóıleýimen erekshe baǵaly! Óte baǵaly!

2015 jylǵy 28 qyrkúıek – táýelsiz Qazaqstan tarıhyna altyn áriptermen jazylatyn kún! Bul kún – asa asyl qazyna, baǵa jetpes baılyǵymyz – aınalaıyn, sadaǵań keteıin Ana tilimizdiń álemdegi eń iri, eń bedeldi Uıymnyń mártebeli minbesinen sóz alǵan tarıhı kún! Budan bylaı bul kún kúntizbege altyn áriptermen jazylyp, jyl saıyn ulttyń uly merekesi bolyp atalyp ótýi kerek!

Tarıh uzaq tolǵatyp týǵan ulaǵatty tulǵa Nursultan Ábishuly Nazarbaev ulttyń ǵana emes, búkil adamzattyń baǵy, birlik pen bereke, merekeniń myzǵymas altyn taǵyn asqaqtatqan sara da dana saıasatker. Bizdiń osy pikirimizdiń aıqyn bir aıǵaǵy – onyń BUU tarıhynda tuńǵysh ret qazaq tilinde sóıleýi. Ózgesin bylaı qoıyp, tek osy úshin ǵana onyń esimi táýelsiz Qazaqstan tarıhyna altyn áriptermen jazylary zaıyr.

Tereń pikir­

Danıal SAARI,

ekonomıka ǵylymdarynyń magıstri, Almaty menedjment ýnıversıtetiniń qyzmetkeri.

Búkil halyqaralyq qoǵamdas­tyq­tyń nazaryn aýdarǵan BUU Bas Assambleıasynyń mereıtoılyq 70-shi sesıasy da tarıh qoınaýyna enip barady. Osyndaı aıtýly oqı­ǵany ótkizýdiń mańyzy qazirgi za­manǵy halyqaralyq qatynas­tar júıesinde túrli dúrbeleń­der kórinis berip otyrǵan tusta álde­neshe ese arta túsetini anyq. Onyń ústine, álemdik ekonomıkalyq daǵ­darys bizdi osy sesıaǵa ádette­giden de jiti kóz salýǵa ıtermeledi.

Qazaqstandyq saıasatker re­tinde aıtarym, bul oqıǵa meni Qa­zaqstan Prezıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaev sózine tek jergilikti jurtshylyq qana emes, búkil álemdik qoǵamdastyq qyzyǵýshylyq tanytqan teńdessiz basta­malary turǵysynan qaraǵan­da zor áserge bóledi. Sóz salmaq­ty shyqty. Tereńnen oılastyry­l­ǵandyǵy da anyq baıqalyp turdy. Nursultan Ábishuly kóptegen memleketterdiń basshylary bastama etip kóterýge batyly barmaıtyn usynystar jasaı aldy.

BUU-nyń shtab-páterin AQSH-tan Azıaǵa kóshirý týraly usynys aıtarlyqtaı mánge ıe. Ult ústilik álemdik valúta qurýdy oılas­tyrý týraly aıtqanynda da zor negiz bar. BUU – halyqaralyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýge tıisti jahandyq uıym. Sondyqtan ol tek saıası qural ǵana bolyp qalmaýy tıis, ol, sondaı-aq, ekonomıkalyq máselelerge de basa mán berýi kerek. Eýropalyq odaqtyń eýro úlgisi ekonomıkalyq ta, sonymen qatar, saıası da ıntegrasıanyń jarqyn úlgisi bolyp tabylady. Aınalymda ortaq valúta bolǵan jaǵdaıda ekonomıkalyq daǵdarystardy jahandyq deńgeıde sheshýge múmkindik týǵan bolar edi.

2045 jylǵa deıin­gi jahandyq strate­gıalyq bastamalardyń jos­paryn jasaý týraly usynys, shyn máninde, búgingi álem­dik turaqsyzdyq jaǵ­daıynda óte kókeıkesti. Al halyqaralyq terorızmmen kúres úshin birtutas álemdik jeli qurý týraly ıdeıa kópshiliktiń tarapynan erekshe qoldaý tapqany kúmánsiz. Óıtkeni, bárimiz de bul problemanyń aldynda osaldyq tanytýymyz múmkin, sebebi, bul zaman qasiretiniń kez kelgen memlekettiń shekarasynan ótip ketý yqtımaldyǵy orasan zor.

Nursultan Ábishuly ıadrolyq qarýdy qoldanýdan bas tartý týraly jáne sanksıalar týraly, sondaı-aq, Mınsk ýaǵdalastyǵyn oryndaý qajettigi týraly da óte naqty jáne anyq aıtty. Elbasy kóptegen sóz sóıleýshilermen salystyrǵanda, halyqaralyq quqyqta baıaǵyda-aq qaıta qaralyp, kemshiliginiń orny toltyrylýy tıis qosarlanǵan standarttar bar ekenin meńzeı aldy. Mysal úshin aıtsam, keıbir elderdiń aýmaqtyq tutastyǵy men halyqtardyń ózin ózi aıqyndaýǵa quqyǵy jıi-jıi álemdik derjavalardyń manıpýlásıa jasaý taqyrybyna aınalyp barady. Qazirgi zamanǵy halyqaralyq ahýal anaǵurlym salmaqty kózqaras tanytýdy jáne birtutas móldir standarttar jasaý­dy talap etip otyr.

Nursultan Nazarbaev usta­ny­mynyń salmaǵy onyń beıbitshilik pen túsinistik saltanat qurǵan mem­leket jasaı alýy sebepti aıtar­lyqtaı arta túsedi. Al buǵan 130 túrli ulttar men ulystar tura­tyn elde qol jetkizý, shyn máninde, tipti de ońaı emes. Qoryta aıtqanda, Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń álemdik tártip ornatý jónindegi kókeıkesti bastamalary – meniń orasan zor maqtanyshymnyń arqaýy.

Maqtanysh sezimin oıatty

Merýert Ótekeshova,

Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi.

Meniń Birikken Ulttar Uıymy Bas Assambleıasynyń bul jolǵy 70-shi sesıasyna qyzyǵýshylyǵym zor boldy. Halyqaralyq jaǵdaıdyń ýshyǵa túskeni sonshalyq, atalǵan sharaǵa qatysýshylar bul sesıanyń mereıtoılyq ekenin de qaperlerinen shy­ǵaryp alǵandaı áser qaldyrdy. Sonyń bederinde Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń sózi qazirgi álemdegi qalyptasqan jaǵdaıdy dóp bas­ty, salmaqty da saraly oıymen, utymdy usynystarymen kópti tánti etti.

Áskerı qaqtyǵystardyń shekara asyp, al álemdik derjavalardyń teke-tiresi qyza túsken shaqta ondaǵan elder basshylarynyń Nú-Iorkte basqosýy kóńilge medeý boldy. Ózim ana bolǵandyqtan, álemdegi mıllıondaǵan analardaı balalarymyz ben nemerelerimiz úshin alańdaımyn da. Qazirgi ýshyqqan, qalyptasqan jaǵdaıdan shyǵýdyń joldary men bolashaq álemdik qurylystyń qalaı qalyptasatyny týraly Memleket basshysy nendeı usynystar aıtar eken, dep kútkenim de sondyqtan. Barlyǵy men kútkendegideı bolyp shyqty.

Halyqaralyq uıymdar men álemdik derjavalar basshylary qulaq asatyn Nursultan Ábishulynyń saıası salmaǵy taǵy anyq kórindi. Álemde kezekti ekonomıkalyq daǵdarystarmen qatar, áskerı jáne dinı qaqtyǵystardyń oryn alyp jatqan kezeńinde Prezıdent jańa saıası bastamalar kóterdi. BUU minberinen sóılegen sózinde Nursultan Nazarbaev XXI ǵasyrda adamzattyń eń basty mindeti álemdi soǵys qaterinen múlde aryltatyn jáne onyń sebepterin joıatyn strategıany júzege asyrý bolýǵa tıis degendi basa aıtty.

Árıne, bul úshin BUU-nyń 100 jyldyǵyna Jahandyq Strategıalyq Bastama – 2045 jylǵa deıingi josparyn ázirleýdi usyndy. Onda barlyq ulttardyń álemdik ınfraqurylymǵa, resýrstar men naryqtarǵa qoljetimdiligin qamtamasyz etý, sondaı-aq, adamzattyń damýy úshin jappaı jaýapkershiligi kórinis tabýy tıis.

Qazaqstan Prezıdentiniń pikirinshe, lańkestik, memleketterdiń qıraýy jáne kóshi-qon máselesi ekonomıkalyq daǵdarystyń, kedeıshilik pen jumys­syzdyqtyń saldary bolyp tabylady. Álemde aldyńǵy qatarly elderdiń biri retinde ıadrolyq qarýdan bas tartqan álemdegi tuńǵysh eldiń azamatshasy retinde meni Nursultan Ábishulynyń BUU ıadrolyq qarýdan azat, beıbitshilikke jetý jónindegi jalpyǵa ortaq qararyn qabyldaý bastamasy erekshe qýanyshqa bóledi. Memleket basshysy batystyq álem elderi kóshbasshylarynyń mysyna qaramastan, «sanksıany óz betinshe qabyldaýdy doǵaryp, BUU Jarǵysy men halyqaralyq quqyqtyq normalaryna engizilýi tıistigi» turǵysynda óte batyl usynys jasady.

BUU Bas Assambleıasynyń 70-shi ses­sıa­sy kóptegen halyqaralyq problema­lar­dyń túıinderin tarqatýǵa septese­tini kúmánsiz. Sonyń birazy óz sheshi­min tapty da. Meniń oıymsha, Nursultan Nazarbaevtyń usynysymen quryl­ǵan Qazaqstan halqy Assambleıasy BUU sıaqty halyqaralyq uıymǵa tolerant­tylyq jóninen úlgi de bola alar edi. Óıtkeni, onyń quramynda bir eldiń halqy retinde beıbitshilik pen kelisimde ómir súrip otyrǵan 130-dan astam etnos ókilderi bar ekendigin de umytpaǵanymyz jón.

Búkil álem tyńdaǵan til

Gúljanat ERǴAZINA,

zańger, Aqtóbe oblystyq

kásipkerler palatasynyń

janyndaǵy óńirlik áıelder keńesi tóraǵasynyń orynbasary.

Men Qazaqstan Pre­zıdenti Nur­sultan Nazar­baev­tyń BUU Bas Assam­bleıasynyń mereı­toılyq 70-shi ses­sıa­synyń bıik minbe­rinen sóılegen sózi­nen alǵan áserden áli aryla alar emespin. El­basy Nú-Iork­­tegi sózinde elimiz­diń jahandyq saıası jáne ekonomıkalyq má­selelerdegi bolashaq damý barysyn qalaı boljaıtynyn ortaǵa saldy.

Bul arada Memleket basshysy Bas uıymdaǵy bıik minberden álemde alǵash ret bizdiń ana tilimizde sóz sóıleýi qazaq dese namysy oıanatyn barshanyń mártebesin bir kóterip tastady. Bul, shyn máninde, Qazaqstannyń álemdik keńistikke tabysty ıntegrasıalanyp kele jatqanynyń jarqyn bir kórinisi boldy desem, qatelespeıtin shyǵarmyn. Óıtkeni, búginde Otanymyzdyń aıtqanyna kópshilik qulaq asyp, onyń pikirimen sanasatynyna aıqyn kóz jetkize bastadyq. Qazirgi tańda halyqaralyq qoǵamdastyqqa biz Qazaqstannyń aıtarlyqtaı salmaqqa ıe el ekenin, jahandyq máselelerdi sheshýde tek Azıa sýbkontınentinde ǵana emes, sondaı-aq, búkil dúnıejúzinde belsendi ról atqaratynyn dáleldep úlgerdik.

Qazaqstan – búginde basynda álemdik deńgeıdegi Kóshbasshy Nursultan Ábishuly Nazarbaev turǵan álemdegi asa tanymal memleketterdiń biri. Bulaı dep tek qazaqstandyqtar ǵana emes, basqa da eldiń azamattary esepteıdi. Maǵan jumys babymen shetelderde kóp bolýǵa týra keledi. Dál qazir esime ózimniń shetelge alǵash shyǵýym túsip otyr. Bul 2008 jyl bolatyn. Sol jyly Egıpet Arab Respýblıkasyna jolym tústi. Munda kóptegen elderden delegasıalar keldi. Biz qaıdan kelgenimizdi aıtqan kezde, kútip alýshy tarap: «O, Qazaqstan – bul uly el, uly halyq jáne uly Prezıdent. Sizderdi ushqan qustyń qanaty, shapqan attyń tuıaǵy talatyn keń-baıtaq, shetsiz, sheksiz dala, tabıǵaty tamyljyǵan óńirler men jerasty baılyqtary qorshap jatyr. Sizderdiń danagóı Prezıdentterińiz bar, muny halyqtyń úlken baılyǵy deýge bolady», – dedi aǵynan jaryla. Sol sátte meniń tula boıymdy ózimniń elime, ózimniń týǵan Otanyma degen maqtanysh sezimi kernedi.

Biliktilik pen bilimdilikti ushtastyrǵanda utamyz

Jámıla OTARBAEVA,

Qazaqstannyń menedjment

jáne ekonomıkalyq boljaý nstıtýtynyń qyzmetkeri,

saıası ǵylymdar kandıdaty.

Ózimniń tu­raq­ty damý máse­leleri jó­nin­degi ha­lyqaralyq eko­logıalyq joba­lar­daǵy kásibı táji­rıbeme súıene aıtar bolsam, Prezıdent Nursultan Na­zar­baevtyń BUU Bas As­­sambleıasynyń jo­­ǵary minberinen sóılegen sózinde Astanadan Birikken Ulttar Uıymy qoldaýymen «jasyl» tehnologıalardy jáne ınvestısıalyq jobalardy damytý jónindegi halyqaralyq ortalyq ashý usynysy erekshe boldy. Men bul mindet óte mańyzdy dep sanaımyn.

EKSPO-2017 halyqaralyq kórmesin ótkizý qarsańynda «Bolashaqtyń energıasy» taqyrybyna erekshe zeıin qoıylyp, atalǵan halyqaralyq sharanyń ótkizilýi nendeı utymdy sheshimder ákeledi degen suraqtarǵa jaýap berýi tıis. Kórmeniń ınstıtýttyq nátıjeleriniń biri Halyqaralyq ortalyq bolýy kerek. Onyń ústine, Qazaqstanda osy másele jóninde zıatkerlik júktiń qordalanyp qalǵandyǵyn atap aıtpaqpyn. Halyqaralyq qoǵamdastyq aldynda osy ıdeıa aıtylyp qoıǵan soń, tek qalǵany sheteldik kásibı de bilikti mamandardyń qoldaýyn paıdalana otyryp, otandyq sarapshylardyń bilimin is júzinde júzege asyrý bolyp tabylady. Sondyqtan da «jasyl» tehnologıanyń jaı sóz emes, kúndelikti ómirimizdegi daǵdyǵa aınalatynyna senimim kámil.

ALMATY.

Tyń taqyryp, sony sóz

Sergeı ÝDARSEV,

zań ǵylymdarynyń doktory, profesor, «QazMZÝ» AQ

Quqyqtyq saıasat jáne konstıtýsıalyq zańnama ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory.

Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń BUU Bas As­sambleıasy sesıasyndaǵy sóı­legen sózi memleketterdi dúnıe­júzilik saıasatqa jańa sapada qa­tysýǵa, álemdi beıbitshilikke negiz­delgen jańasha sıpatta qurý­ǵa úndedi.

Búginde Qazaqstan ıadrolyq qarýdan óz erkimen bas tartqan, álemge ekonomıkalyq damýymen jáne saıası turaqtylyǵymen tanyl­ǵan, energetıkalyq resýrsy mol, ǵaryshty meńgerýde belsendi jumys­tar júrgizip kele jatqan, aımaqtyq kóshbas­shy­lyqqa ıe, zaman talabyna laıyq elordasy sán túzegen irgeli elge aınaldy. Elbasynyń bastamasymen elimizde Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń sezi turaqty túrde ótkizilip keledi. Endi, mine, birer jylda Astanada EKSPO-2017 halyqaralyq kórmesi ashylmaq.

Memleketimizde «Qazaqstan-2050» Strate­gıasy oıdaǵydaı júzege asyrylýda. Qazaq­standaǵy qalyptasqan turaqtylyq, udaıy damý qazaq halqymen birge túrli ult ókil­deriniń tatý-tátti, yntymaqty jaǵdaıda ómir súrip jatqanynyń jarqyn kórinisi ekeni daýsyz. El birligin saqtaýdaǵy mol táji­rıbemiz bizdi alǵa jeteleı bermek. Osyndaı birligi jarasqan elimiz 2017-2018 jyldary BUU Qaýipsizdik Keńesiniń turaqty emes músheligine ótýge nıet bildirýde. Mine, biz joǵaryda toqtalyp ótken jetistikterimiz Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń Nú-Iorkte, ıaǵnı BUU minberinde turyp, jahandyq túıtkilderdi sheshýge qatysty keń aýqymdy usynystaryn batyl túrde jetkizýge múmkindik berdi.

Búgingideı jahandaný kezeńindegi adamzat ómirine ekonomıkalyq, saıası jáne áskerı, mádenı, aqparattyq jáne basqa da sa­la­larǵa qatysty halyqaralyq uıymdar bel­sene aralasyp otyr. Jahandaný adamzat qoǵamynyń barlyq salasyna dendep barady. Elbasy osyndaı kezeńde biregeı planetamyzda adamzat ózin qaýipsiz sezinýi úshin naqty qadamdar jasalýy qajet ekenin alǵa tartty.

Osy arada nemis fılosofy I.Kanttyń bir oıyn mysalǵa keltire keteıik. Ol: «Jahan halqy ortaq bir qaýym­das­tyq qurmasa, onda adamzat soǵys ashýdan tyıylmaıdy, mu­nyń sońy adamdardyń qyry­lýyna alyp keledi», degen-di. Kezinde Kanttyń bul tujyry­my ýtopıa, oryndalmas qıal bolyp kóringen-di. Biraq, ýaqyt óte kele fılosoftyń aıtqa­ny rasqa shyqty. Oǵan dálel retinde álemdik saıasatta salmaǵy bar, beıbitshilik ornatýda úlken ister tyndyrǵan Birikken Ulttar Uıymynyń qurylǵanyn, barlyq memleketterdiń sonyń mańyna toptasqanyn aıtýǵa bolady.

Qazaqstan Prezıdentiniń BUU Bas Assam­bleıasynyń minberinde aıtqan usyny­sy BUU-nyń jumysyn jańa sıpatta uıym­das­tyrýǵa shaqyryp qana qoımaı, beıbitshilikti ǵana qalaıtyn álem halqynyń úmitin oıatyp, bolashaqqa degen senimin nyǵaıtýǵa áser etti.

Álem jurtshylyǵy ǵylym men tehnı­kanyń jetistikterine de qol jetkizdi. Ǵa­ryshty ıgerýde, kún kózinen energıa alýda da jańalyqtarymyz barshylyq. Aqparat almasýda da kóptegen artyqshylyqtarǵa ıe bolyp otyrmyz. Ekonomıkalyq damý basty nazarǵa alynyp, naryqtar birigýde. Daǵdarystardy ıgerýge qatysty naqty qadamdar jasalýda. Osy oraıda Nursultan Nazarbaev álemdik ekonomıkany saýyqtyrýda, beıbitshilikti ornyqtyrýda, adamzattyń basqa da túıtkildi máselelerin sheshýde Birikken Ulttar Uıymynyń belsendiligin, quzyretin arttyrýdy, jańasha sıpatta jumys isteýin qamtamasyz etýdi jón sanaıdy.

Prezıdenttiń ekonomıkalyq daǵ­darys­tarǵa, halyqaralyq valúta júıe­sine qatysty aıtqandaryna da kelis­peske bolmaıdy. Osyǵan baılanysty Nursultan Nazarbaevtyń: «Jahandyq daǵda­rys­pen kúresti qazirgi kezde zańdylyq, demokra­tıalylyq, básekelestik, tıimdilik jáne halyqaralyq baqylaý ustanymdaryna saı kelmeı otyrǵan emısıa men álemniń rezervtik valútalary aınalymyn retteýden bastaý qajet.

HHI ǵasyrda álemge sapalyq turǵydan jańa qarjy quraldary kerek.

Jahandyq ornyqty damý men ósip-órkendeýdiń maqsattary men mindetterine saı keletin ult ústilik álemdik valúta ázir­leý baǵytyndaǵy Birikken Ulttar Uıymyna múshe elderdiń kúsh-jigerin biriktirý qajet», degen sózi kóńilge qonymdy boldy.

BUU minberinde Prezıdent halyqaralyq quqyqtardyń saqtalýyna qatysty da oı aıtty. «Halyqaralyq quqyqtyń qadiriniń azaıýy men jahandyq ınstıtýttar róliniń álsireýi qaýipti syn-qater bolyp otyr.

Birikken Ulttar Uıymynyń Jar­ǵysy dúnıejúzilik soǵystar men áskerı qaqty­ǵystardyń mıllıondaǵan qurban­darynyń qanymen jazylǵanyn umytpaý mańyzdy.

Onyń baptarynyń, ásirese, memle­ket­terdiń egemendigi men aýmaqtyq tutastyǵyn qamtamasyz etý jónindegi baptarynyń qandaı da bir buzylýy adamzatty ótkenniń qasiretti qateligin qaıtalaýǵa uryndyrady.

Sanksıalardy Birikken Ulttar Uıy­mynyń Jarǵysy men halyqaralyq quqyq normalaryna qaıshy keletin áreket retinde baǵalap, olardyń óz betimen qoldanylýyn boldyrmaý qajet. Mıllıondaǵan adamdardyń ıgiligine áser etetin halyqaralyq sanksıalar qoldaný quqyǵy Qaýipsizdik Keńesiniń erekshe quzyrynda bolýǵa tıis dep senemin. Bul qaǵıdattardy saqtamaý qazirgi álemdik tártiptiń negizderin ydyratady, «qyrǵı-qabaq soǵystyń» sarqynshaǵyna aınalady», dedi Elbasy.

Qalaı degende de, Qazaqstan Prezı­dentiniń Nú-Iorktegi sóılegen sózi álem jurtshylyǵyna oı saldy. Jahan qaýipsizdigi úshin, memleketter ózara qatynastaryn retteýde qarýǵa júginbeı, salıqaly saıasat júrgizýge boı aldyrý qajettigi, basty maqsat – álemdi turaqtandyrýda BUU-nyń maqsat-mindetin taǵy bir pysyqtaý kerektigin aıtqan Elbasynyń ornyqty usynys-pikirleri áli talaı talqylaýlarǵa arqaý bolady dep oılaımyn. Óıtkeni, álem halqy osyndaı usynystar kútkendeı edi.

Sen qazaqsha sóılediń…

Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti, Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevqa

Sen qazaqsha sóılediń, er Nurekem,

Táýekelge baılap bir beldi bekem.

Qazaq birge shalqıdy sen shalqysań,

Qazaq birge júdeıdi sen júdeseń!

Sen qazaqsha sóılediń, altyn Aǵam,

Aq mańdaıyń kún uqsap jarqyraǵan.

Beresińdi álemnen alam dediń,

Bermesińdi aqylmen tartyp alam.

Sen qazaqsha sóılediń shyn kósilip,

Saırap ketti ózińmen birge osy jurt.

Ana tildiń jetpesek qadirine,

Qazaq bolyp qaıtemiz kún keshirip!

Taıpaldyń-aý top jaryp, Tarlanbozym,

Jalpaǵynan basyp bir jalǵandy óziń!

Arshyp berdiń álemniń aldynda sen,

Ana tildiń qum basyp qalǵan kózin!

Dombyrańnyń qulaǵyn eppen burap,

Syńǵyryndaı sóılediń seksen bulaq.

Bir eleńdep shynymen qaldy-aý talaı,

Ózge tilge úırenip ketken qulaq!

Jan Nurekem, júregi ot, kózi nurly,

Dúnıege estirttiń óz únińdi.

Qazaq Elin Jer shary naq tanydy,

Qazaq Elin bes qurlyq tez uǵyndy.

Ýaqyt, birde sarań birde shúlen,

Adastyrdy babamnyń júlgesinen.

Qazaq tili aldy ornyn sen arqyly,

Dúnıeniń eń bıik minbesinen!

Alsyn halyq bul kúndi jylda esine,

Tiksin tulpar báıgeniń júldesine!

Qazaq tilin shegelep kettiń máńgi,

Dúnıeniń eń ústem minbesine!

Ósekterdiń óshti úni jel qusaǵan,

Dendep kelgen aıyqtyq sher-qusadan!

Bir nazy da osy edi aıtyp júrgen,

Ókpesi joq qazaqtyń endi saǵan!

Aýyt MUQIBEK.

Kesek te kemel oı-paıym

Nurlan Orazalın,

Parlament Senatynyń depýtaty.

Nú-Iorkte ótken Birik­ken Ulttar Uıymy Bas Assam­bleıa­synyń 70-shi sesıasy Jer betindegi eń úlken de aý­qymdy jınalys boldy. Táýel­sizdik deıtin kıeli de qasıet­ti uǵymnyń qanshalyqty bizge qadiri bolsa, ǵalamdyq problemalardy kótergen kóshbasshymyzdyń usynystary da bizge jaqyn.

Osydan 20 nemese 25 jyl buryn Elbasymyz Nursultan Nazarbaev BUU minberi sekildi úlken minberden búkil ǵalamdyq problemany kóteredi dep biz oıladyq pa. Oılamaǵan edik. Memleket basshysynyń álemdik qoǵamdastyqty beı-jaı qaldyrmaǵan utymdy usynystary planetamyzdyń túkpir-túkpirine jetetindeı, jetesin jetkizetindeı kıeli sóz retinde aıtyldy. Onda jahandyq problemalardy sheshýdiń ár alýan joldary alǵa tartyldy. Sonyń ishinde Uıymnyń qoldaý kórsetýimen halyqaralyq terorızm men ekstremızmge qarsy tura alatyn biryńǵaı álemdik jeli qurý usynysy da bar.

Elbasy Birikken Ulttar Uıymynyń lańkestikpen kúres jónindegi máseleniń bárin qamtıtyn qujatyn ázirlep, qabyldaý qajettigin usynýy óte oryndy. Óıtkeni, bul qazir adamzattyń sanasyn ýlap bara jatqan birden-bir úlken másele. Lańkestik qalaı qıyn bolatyn bolsa, oǵan sanksıa berýdi de tek belgili bir derjavalar ǵana atqarmaýy tıis dep sanaımyn. Osy turǵydan kelgende, ony Birikken Ulttar Uıymynyń sanksıasymen júzege asyrý kerek degenniń aıtylýy óte salmaqty da bedeldi sóz boldy.

Al Elbasynyń aýzymen aıtylǵan Batys pen Shyǵystyń, jalpy tórtkúl dúnıeniń araqatynasyn saqtaý úshin Birikken Ulttar Uıymynyń shtab-páterin Azıaǵa kóshirý jónindegi usynysy, árıne, kóptegen elderge unaı qoımasy anyq. Alaıda, Jenevada jumys isteýden qalǵan Ulttar Lıgasynyń ornyna qurylǵan Birikken Ulttar Uıymynyń shtab-páteri osydan kóp jyl buryn Nú-Iorkke kóshirilgeni sıaqty Ortalyq Azıaǵa keletindeı, múmkin Azıa elderiniń qazirgi búkilálemdik keńistiktegi óziniń yqpalyn anyqtaı túsetin jáne tepe-teńdikti saqtaıtyndaı jaǵdaı týdyrýy múmkin degen oıy durys ári oryndy jetkizildi. Álemdik qoǵamdastyqtyń kókeıinde júrgen osyndaı bes usynystyń beseýi de Prezıdenttiń aýzymen aıtylýy qazirgi halyqaralyq jaǵdaıdyń qoldaýǵa muqtajdyǵynan, qajettiliginen jáne el men álemdegi tynyshtyqty saqtaýdan týyndap otyr. Sondyqtan da Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń Birikken Ulttar Uıymy minberinen jasaǵan usynystary jalpy Jer betindegi tynyshtyqty, planetanyń amandyǵyn saqtaý úshin aıtylǵan kesek te kemel usynystar bolyp tabylady.

 "Qamshy" silteıdi

Derekkóz: "Egemen Qazaqstan" gazeti