Qazaq elinde turyp jatqanyńdy seziný baqyt shyǵar, bálkim. Ondaı baqytty ázirge sezinip kórmeppin. Dúkenge barsań, esepshi qyz alǵan zatyńnyń qunyn ózge tilde aıtady. Sóıleminiń sońynda teńge degen sózdiń bar ekenine rıza bolýmen shektelesiń. Dúken degen ne, táıiri? Zamanaýı múmkindikterdiń eshqaısysy qaazaqsha sóılemeıdi ǵoı. Máselen, kınoteatrǵa baratyn bolsańyz, otandyq kınodan basqanyń barlyǵyn ózge tilde tamashalaýǵa týra keledi. Eger kınolar qazaq tiline aýdarylar bolsa, kınoteatrlar kórermenin joǵaltyp ala ma? Qaıdam, efırdi toltyryp otyrǵan sheteldik serıaldardyń qazaq tilindegi nusqasyn kórip, arnalardyń reıtıńin kóterip otyrǵandarǵa qarap, kınoteatrdyń qazaqsha sóıleýi- qarjylyq turǵydan sonshalyqty nuqsan keltirmeıtin bolar dep toshylaý jasadyq. Álde, kınoteatrdyń aqyly ekenin eskerý qajet pe? YK-news.kz Qazaq elinde qazaq tiline aýdarylmaǵan sheteldik fılmderdi kórsetýge tyıym salynýy múmkin dep málimdep otyr. Bul týraly «Qamshy» portaly habarlaıdy. Múmkin bolatyn sebebi qyrkúıek aıynda astanalyq sheneýnikter sheteldik fılmderdiń keıipkerleri mindetti túrde qazaqsha sóıleýi kerek degen bastama kóteripti. Bastamaǵa baılanysty zań jobasy da ázirlenip, Mádenıet mınıstrliginiń saıtynda jarıalanǵan edi. Qazaqqa kerek usynys! Eger osy usynys zań júzinde maquldanar bolsa, qazaq tilinde dýbláj jasalmaǵan fılmder zańsyz dep eseptelinedi. Zań jobasy boıynsha kınoseanstardy halyqqa usynatyndar bul talappen kelispese, alǵashynda jaı eskertýmen qutylady (báribir álsiz zań eken). Al eger, fılmderdi qazaqsha tárjimalaýdy múlde «umytyp» ketse, 20-dan 200 aılyq kórsetkishke deıin aıyppul tóleıdi (39 640 teńgeden 396 400 teńgege deıin). Bul zań jobasynyń júzege asyp ketýi úshin árbir qazaq osyny talqylap, shynymen bizdiń qoǵamǵa atalmysh jobanyń qajet ekenin dáleldeýge tıispiz. Sebebi qazirdiń ózinde Óskemendegi kınotetar ıeleri mınıstrliktiń bul ıdeıasyn quptamaıtyn kórinedi.
«Búginde qazaqsha aýdarylǵan nemese sýbtıtrmen júretin sheteldik fılmderdi halyq kóp kórmeıdi. Dýblájdalǵan fılmderdiń kórermeni az jáne dýblájdyń sapasyna da mán berý kerek. Bul ispen kásibı mamandar aınalysýy kerek. Al, keıipkerdiń daýsyn dál ári naqty qoıa alatyn mamandar bizde jetkilikti me?», – depti «Eho» kınoteatrynyń dırektory Araı Tataeva.
Árıne, Araı Tataeva qazaq dýbláj ónerine kúmán keltirip otyr. Ádette orystildi keńistikke qazaqtildi keńistik tuman ishindegi tuńǵıyq bolyp kórinedi. Bir el-qos keńistik. Eki keńistik - eki jaqqa tartady. Qazaqtildi keńistikke qaraǵanda ózenniń kelesi betindegilerdiń dáýreni júrip-aq tur. Sebebi bılik solardyń tilderinde oı oılaıdy, sóz sóıleıdi. Sóıtedi de, bergi, bizdiń keńsitiktiń bolashaǵyna kúmánmen qaraıdy. Ózderiniń otbasyndaǵy kishkentaılardyń tili óz keńistiginiń tiline saı shúldirlep shyǵyp kele jatqanǵa, bizdiń keńistiń dáýreni dóń asyp ketti dep oılaıdy. Biraq biz jaqta da úı bar, mahabbat bar, qala berdi kishkentaılar bar. Olardyń tili bizdik keńistikke saı qazaqsha shyǵyp jatqandyqtary týraly bir sát te oılanyp qoıýǵa bolady ǵoı. Áı, adamdardyń barlyǵy ómirdi óz óresimen ólsheıdi ǵoı.
Álgi zań jobasyn parlamenttiń eki palatasy da qarastyryp, maquldady. Alaıda, qujat zańdy kúshine tolyq engeni týraly málimet joq. Endigi kezekte osy zańnyń oryndalýy týraly talap qoıa bilýimiz kerek. Talap ete bersek, talpynatyn shyǵar.
Aınur Tóleý
