Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev halyqqa Joldaýynda áleýmettik tólemderdiń mólsherin birizdendirýge, demografıalyq prosesterdi boljaý ortalyǵyn qurýǵa, zeınetaqy júıesine kózqarastardy qaıta qaraýǵa jáne qarjylyq saýattylyqty arttyrýdy jalǵastyrýǵa shaqyrǵan bolatyn.

Memleket basshysy áleýmettik tólemderdiń qoldanystaǵy júıesin synǵa alyp, birizdilik jáne júıeliliktiń joǵyn aıtyp synǵa aldy. Onyń aıtýynsha, jeńildikter men járdemaqylardyń júzden astam túri mektep pen aýrýhana, ınfraqurylymdarǵa bólinetin negizgi resýrstan alystatady jáne máseleni naqty sheshýge kedergi keltiredi.

- Prezıdenttiń áleýmettik salaǵa nazar aýdaryp, áleýmettik tólem júıesin taldaǵany jaqsy. Búginde ol basqa túrli jumys isteıdi: kópbalaly otbasylarǵa kómek tabysyna qaramastan taǵaıyndalady, al eki-úsh balasy bar tolyq emes nemese tabysy tómen otbasylar kóbinese memlekettik qoldaýsyz qalady. Nátıjesinde búdjettiń negizgi bóligi shamamen 600 myń kópbalaly otbasyna ketedi, al ataýly kómekti tek 45 myńǵa jýyq otbasy alady — shamamen 240 myń adam. Negizgi krıterıı tek balalar sany ǵana emes, tabys deńgeıi bolýy kerek, - dep atap ótti "Sanj" zertteý ortalyǵynyń dırektory Janar Jandosova.

Onyń pikirinshe, tólem júıesi tıimsiz jáne sybaılas jemqorlyqqa osal. Jeńildikterdi zańsyz resimdeıtin deldaldar paıda bolady, al naqty kómek shynymen muqtaj adamdarǵa jetpeıdi. Artyq tólemder de, muqtajdarǵa tólem jasaýdan bas tartý kezinde de qatelikter kezdesedi.

Keıde adamdar járdemaqy alý nemese baspana alý úshin sanaly túrde ajyrasady. Sondyqtan áleýmettik tólemdi retteýde óte muqıat tásil qajet.

«Adamı kapıtal – negizgi resýrs. Bul tek bilim ǵana emes. Oqýdy tegin jasaýǵa bolady, biraq eger bala tamaqtanbasa jáne qalypty kıimi bolmasa, olar bul múmkindikti paıdalana almaıdy. Nátıjesinde biz bilim deńgeıiniń tómendigin jáne sonyń saldarynan tabys ta tómendeıdi. Al bul qoǵam úshin aýyrtpalyqqa aınalýy múmkin», - dep túsindiredi maman Marat Kaırlenov.

Sondaı-aq sarapshy qarjylyq saýattylyq taqyrybyn da tilge tıek etti.

«Iá, bul aspekt bar, biraq ol mańyzdy emes. Qarjylyq saýattylyq –otbasylyq búdjetti josparlaý qabiletinen bastap saýatty ınvestısıalarǵa deıingi keń uǵym. Bizdiń azamattarymyz qarjylyq saýatsyz dep aıtý durys bolmas edi. Shırek ǵasyrdan beri halyq nesıelerdi belsendi paıdalanyp keledi. 2000 jyldardyń basynan bastap mıllıondaǵan adamdar nesıe aldy, al búginde ekonomıkalyq belsendi halyqtyń kóp bóligi nesıelik mindettemelerge ıe. Sonymen qatar, problemalyq nesıelerdiń (NPL) úlesi shamamen 3% quraıdy — joǵary stavkalar aıasynda bul óte qalypty deńgeı. Bul degenimiz, bankter de, qaryz alýshylar da táýekelderdi barabar baǵalaıdy».  deıdi ekonomıs.