Elordamyz Astana qalasynda oqýshylarǵa bilim beretin barlyǵy 79 orta mektep bar eken. Bir qyzyǵy, olardyń basym bóligi «aty joq kókek» sıaqty bala oqytyp jatyr. Naqtyraq aıtsaq, 79 mekteptiń tek úsheýine ǵana belgili bir tulǵanyń aty berilgen. Atyn atap, túsin tústeıin bolsaq, birinshisi, el boıynsha jappaı ashylyp jatqan Nazarbaev zıatkerlik mektebi, ekinshisi – N. Ábdirov atyndaǵy №33 «Balabaqsha – bastaýysh mektep» kesheni jáne Iý.Gýrov atyndaǵy №6 gımnazıa. Al, qalǵan 76 mektep tek nómir boıynsha atalyp júr.
Bir qaraǵanda, bul másele asa mańyzdy bolmaýy múmkin. Óıtkeni, kópshilik mektepterge at berý nemese bermeý asa mańyzdy emes dep oılaıdy. Áıtse de, «Máńgilik el» bolýdy aldyna maqsat etken eldiń urpaǵy otanshyl bolyp ósýi úshin mektepterge at berý – óte ózekti másele.
Aıtalyq, Astanadaǵy mektepterdiń birine Qaırat Rusqulbekovtyń aty berilse, onda oqyǵan oqýshy Qaırattaı bolýdy armandap óser edi. Óıtkeni, mekteptiń aty Qaırat Rusqulbekov dep atalǵannan keıin, ustazdar qaýymy batyr týraly ashyq sabaqtar ótedi. Al ashyq sabaqtan ázerlengen oqýshy Qaırat sıaqty qaıratty bolyp ósedi emes pe? Bul – bir.
Ekinshiden, bıyl elimiz Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyn atap ótti. Osy aıtýly tarıhı sharanyń qurmetine Astana mektepterine handar men bılerdiń jáne de batyrlardyń esimderi berilse, jón bolar edi. Sondaı-aq, keler jyly Alashorda jetekshisi Álıhan Bókeıhannyń 150, al 2017 jyly Alashorda memleketiniń 100 jyldyǵyn atap ótemiz. Osy tarıhı datanyń qurmetine oraı, alash arystarynyń attaryn mektepterge bersek, nur ústine nur bolar edi.
Osydan 4 jyl buryn Álıhan Bókeıhannyń 145 jyldyǵyna oraı №66 mektep-lıseıinde «Alashtyń Álıhany» atty derekti fılm kórsetilgen bolatyn. Atalǵan is-sharada mektep oqýshylary ózderi oqıtyn mektepke Álıhan Bókeıhan atyn berýdi ótingen edi. Bul másele kezinde buqaralyq aqparat quraldarynda kóterilgenimen ıgi istiń arty aıaqsyz qaldy.
Budan bólek, jyl saıyn qazaqtyń marqasqa azamattarynyń mereıtoılary joǵary deńgeıde atalyp ótiledi. Máselen bıyl Ӏlıas Esenberlın 100 jyldyǵy keń kólemde atalyp ótti. Qazaqtyń arǵy bergi tarıhyn oqyrmanǵa jetkizgen Esenberlınniń eńbegi bir mektepke berýge ábden laıyq.
Sondaı-aq, İlıas Esenberlınnen bólek qazaqtyń nebir myqty azamattarynyń esimderin mektepterge bersek jón bolar edi. Óıtkeni oqýshylar ulttyń maqtanyshyna aınalǵan tulǵalar sıaqty úlken azamat bolýdy armandap ósedi. Al armanshyl ári talapshyl jastar kózdegen maqsatyna jetpeı qoımaıtyny beseneden belgili jáıt.
Patshaly Reseıdiń kezinde qazaq aýyldary nómir boıynsha atalǵanyn kózi qaraqty oqyrman umytpasa kerek. Ondaǵy patsha sheneýnikteriniń maqsaty qazaqtyń jer-sý attaryn qarasha halyqtyń jadynan shyǵarý bolatyn. Al qazirgi Táýelsiz Qazaq elinde mektepterge tulǵanyń atyn bermeı, nege nómir boıynsha atap júrmiz? Jalpy bul úrdis jalǵyz Astanaǵa ǵana emes, sonymen qatar ózgede qalalarda kezdesip jatady. Sondyqtan da aldaǵy ýaqytta bilim jáne tilderdi damytý basqarmasynyń basshylary bul kemshilikti joıýy kerek. Óıtkeni, belgili alashtanýshy Tursyn Jurtbaı «Tulǵasyz ult – tuldyr ult» dep tekten tek aıtpaǵan. Al qazaqtan shyqqan tulǵalardy ulyqtaý mektep qabyrǵasynan bastalýy kerek.
Serik JOLDASBAI
Astana
