ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ الماتىعا ءىس ساپارى بارىسىندا قالا باسشىلىعىنا اۋقىمدى مىندەتتەر جۇكتەدى، - دەپ حابارلايدى «قامشى» پورتالى قازاقپاراتقا سىلتەمە جاساپ.
مەملەكەت باسشىسى الماتى قالاسىن دامىتۋ جانە 2017 جىلعى 28ء-شى دۇنيەجۇزىلىك قىسقى ۋنيۆەرسياداعا دايىندىق ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس وتكىزدى. سونىمەن قاتار، ەلباسى قالاداعى ءبىرقاتار الەۋمەتتىك نىساندارعا دا باردى.
پرەزيدەنت الماتىداعى Carrefour گيپەرماركەتىندە جانە 7 مىڭ ادامدىق مەشىت قۇرىلىسىنىڭ جوباسىمەن تانىستى، سونىمەن بىرگە قالاداعى ءدىني كونفەسسيا جانە شىعارماشىل زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن كەزدەستى.
سونداي-اق ن. نازاربايەۆ الاتاۋ اۋدانىندا سالىنىپ جاتقان 12 مىڭ ورىندىق مۇز ايدىنى سارايىنىڭ قۇرىلىس بارىسىمەن تانىستى.
بۇل نىساندا 2017 جىلى دۇنيەجۇزىلىك قىسقى ۋنيۆەرسيادانىڭ اشىلۋ جانە جابىلۋ سالتاناتى وتەدى. مۇز ايدىنى سارايىن ارالاۋ بارىسىندا XXVIII دۇنيەجۇزىلىك قىسقى ۋنيۆەرسيادانى وتكىزۋ مەن دايىندىق ديرەكسياسىنىڭ باسشىسى اسەت ابدۋالييەۆ ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا حالىقارالىق سپورت شاراسىنىڭ ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارى تۋرالى باياندادى.
ەلباسى وتكىزگەن كەڭەسكە پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى ن.نىعماتۋلين، ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى د.اقىشيەۆ، پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ق.اقساقالوۆ، سونداي-اق مينيسترلىكتەردىڭ، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ، قۇقىق قورعاۋ قۇرىلىمدارىنىڭ باسشىلارى، ىسكەر جانە عىلىمي ورتا وكىلدەرى قاتىستى.
ءىس-شارانى اشقان مەملەكەت باسشىسى وتاندىق ەكونوميكانىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ جونىندە قويىلعان مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ كوبىنە وڭىرلەرگە بايلانىستى ەكەنىن، ولاردىڭ قاتارىندا الماتى ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن ايتتى.
«قالا ءىرى ەكونوميكالىق ورتالىق رەتىندە قالىپتاستى، ول رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ دونورى بولىپ تابىلادى جانە بۇگىندە جيىنتىق ىشكى ءونىمنىڭ بەستەن ءبىرىن قامتاماسىز ەتەدى. الماتى جەتەكشى ءبىلىم ورتالىعى دا بولىپ سانالادى، مۇندا ەلدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ 40 پايىزدايى شوعىرلانعان. 86 عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى مەن 11 مىڭ عىلىمي قىزمەتكەرلەردى قامتيتىن، يننوۆاسيا مەن ەكونوميكانىڭ عىلىمي قامتىمدى سەكتورلارىن دامىتۋعا قوماقتى ۇلەس قوسۋى ءتيىس سالماقتى عىلىمي الەۋەت بار. قالادا 17 رەسپۋبليكالىق مادەنيەت جانە ونەر ۇيىمى جۇمىس ىستەيدى. حالىقارالىق دەڭگەيدەگى قازىرگى زامانعى سپورت نىساندارىنىڭ جەلىسى قۇرىلعان، ولار الماتىلىقتاردى عانا ەمەس، وزگە وڭىرلەر مەن ەلدەردەن ايتارلىقتاي مولشەردە تۋريستەر تارتىپ وتىر»، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا جاريالانعان، اقشا-نەسيە ساياساتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا جانە ەلدەگى قارجى تۇراقتىلىعىن ساقتاۋعا باعىتتالعان ەكونوميكانى قوسىمشا قولداۋ شارالارىن دا ەسكە سالدى.
«ساراپشىلاردىڭ مالىمەتىنشە، الەمدىك ەكونوميكانى جايلاعان داعدارىس ۇزاققا سوزىلادى. ءبىز قابىلداعان، جالپى قۇنى شامامەن 2 تريلليون تەڭگە كولەمىندە بولاتىن قوسىمشا شارالار 60 مىڭ ادامدى جۇمىسپەن بەلسەندى قامتۋعا، 18 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنىن اشۋعا جانە مىڭعا تارتا ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. قويىلعان مىندەتتەردى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋ نەگىزىنەن وڭىرلەر مەن مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ كاسىبيلىگىنە بايلانىستى بولادى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قارجى رەسۋرستارىنىڭ شەكتەۋلى ەكەندىگىن ەسكەرىپ، ونى بارىنشا ءتيىمدى پايدالانۋ قاجەتتىگىن ايتتى.
«قالانىڭ الدىنا قوياتىن نەگىزگى مىندەتىم - ينۆەستيسيا تارتۋ، جۇمىس ورىندارىن اشۋ. اكىم مەن ونىڭ اپپاراتىنىڭ جۇمىسىن باعالاۋ وسىعان بايلانىستى بولادى. مەملەكەت-جەكەمەنشىك سەرىكتەستىگىن بەلسەندى تۇردە ەنگىزۋ قاجەت. اكىم بايانداعانداي، قالادا بۇل جۇمىستار ءقازىردىڭ وزىندە باستالىپ كەتتى. تەك بيىل عانا جالپى قۇنى 30 ميلليارد تەڭگەگە مەملەكەت-جەكەمەنشىك سەرىكتەستىگى نەگىزىندە 25 بالاباقشا، 3 مەكتەپ جانە ءبىر ەمحانا سالىنادى»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
سونىمەن قاتار، مەملەكەت باسشىسى اكىمدىككە قالاداعى ءىرى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ينۆەستيسيا تارتۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋدى تاپسىردى.
«التى جىل بۇرىن مەنىڭ تاپسىرماممەن يندۋستريالىق دامۋ باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا ەلدە 900 جاڭا نىسان سالىندى، 100 مىڭعا جۋىق جۇمىس ورنى اشىلدى. سونىمەن بىرگە، وسى باعدارلاما باستالعاننان بەرى الماتىدا جالپى ينۆەستيسيا كولەمى 285 ميلليارد تەڭگە بولاتىن بارلىعى 27 جوبا جۇزەگە اسىرىلعان، سونىڭ 243 ميلليارد تەڭگەسى ءۇش جوباعا تيەسىلى. تەك 42 ميلليارد تەڭگەسى عانا جەكە ينۆەستيسيالاردىڭ ۇلەسىندە. الماتىنىڭ الەۋەتى ءۇشىن بۇل جەتكىلىكسىز»، - دەپ اتاپ ءوتتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
بۇل رەتتە قازاقستان پرەزيدەنتى الماتى قالاسىنىڭ ىسكەرلىك ورتاسىندا يننوۆاسيالىق، جوبالىق-كونسترۋكتورلىق جانە سەرۆيستىك كاسىپورىنداردى ۇلعايتۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.
«قازىرگى زامانعى قالاعا يننوۆاسيالىق ەكونوميكا قاجەت. بۇنى ۋاقىت پەن كۇشەيىپ كەلە جاتقان جاھاندىق باسەكەلەستىك تالاپ ەتىپ وتىر. سول ءۇشىن ءبىز الماتىدا «الاتاۋ يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار پاركى» ارناۋلى ەكونوميكالىق ايماعىن قۇردىق. بۇگىندە 150 كومپانيا تارتىلىپ، ولار 15،5 ميلليارد تەڭگە ينۆەستيسيا سالدى. بۇل جۇمىستىڭ باسى عانا، جۇكتەمە دەڭگەيى مەن ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ قاجەت. الماتىدا 42 جوعارى وقۋ ورنى، سونىڭ ىشىندە التى ۇلتتىق وقۋ ورنى مەن بارلىق ستۋدەنتتەردىڭ ۇشتەن ءبىرى شوعىرلانعان. الايدا ولاردىڭ جانىندا ەكى تەحنوپارك قانا جۇمىس ىستەيدى. بىرەۋى - ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جانىندا، ەكىنشىسى - ق.ساتبايەۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق تەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتى جانىندا»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
وسىعان بايلانىستى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جاس عالىمدار مەن ستۋدەنتتەرگە ءوز يدەيالارىن جۇزەگە اسىرۋ جانە جاڭا ازىرلەمەلەردى ەنگىزۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار جاساۋ مىندەتىن قويىپ، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ە.ساعادييەۆكە وسى تاپسىرمانىڭ ورىندالۋىن ايرىقشا باقىلاۋعا الۋدى تاپسىردى.
سونىمەن قاتار قازاقستان پرەزيدەنتى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردى شاعىن جانە ورتا بيزنەستى بەلسەنە قولداۋعا شاقىردى.
«بۇل سەكتور الماتىنىڭ وڭىرلىك جيىنتىق ءونىمىنىڭ 85%-ىن قۇرايدى. ءوندىرىس كولەمىن ساقتاۋ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋ ءۇشىن ەلدە جالپى 600 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى. كاپيتالدى زاڭداستىرۋ ۇدەرىسى ايتارلىقتاي جەڭىلدەتىلۋدە. حالىقتىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋىن قولداۋ ءۇشىن قالاعا قوسىمشا 2،7 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى، بۇل تاعى 2 مىڭ ادامدى جۇمىسپەن قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. الماتى ءبىرىنشى كەزەكتە وسى مۇمكىندىكتەردى پايدالانۋعا ءتيىس. بارلىق بانكتەر، شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ بەستەن ءبىرى دەرلىگى وسىندا ورنالاسقان، قۇرىلىس سەكتورى دامىعان. سوندىقتان اكىمدىككە وسى باعىتتاردىڭ بارلىعى بويىنشا جۇمىستى جانداندىرۋ قاجەت»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن ودان ءارى دامىتۋ ىسىنە نازار اۋداردى.
«نۇرلى جول» باعدارلاماسى اياسىندا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا 47 ميلليارد تەڭگە ءبولىنىپ، 3000-نان استام پاتەر سالىناتىن بولادى. بۇل رەتتە 1 شارشى مەتر باسپانا باعاسى الماتى ءۇشىن 200 مىڭ تەڭگەدەن اسپايدى. كەزەكتە تۇرعاندارعا ساتىپ الۋ قۇقىعى بەرىلەتىن جالدامالى تۇرعىن ءۇي ءۇشىن تولەم 1 شارشى مەترىنە 1230 تەڭگەدەن، ال ساتىپ الۋ قۇقىعىنسىز 640 تەڭگەدەن اسپايدى»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق جانە قالا حالقىنا الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنداعى تۇيتكىلدەردى دە شەشۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.
«تاياۋدا سىزدەردە اكىمدەردىڭ حالىق الدىنداعى ەسەپ بەرۋ جيىندارى اياقتالدى. قالالىقتار كوتەرەتىن نەگىزگى ماسەلەلەر تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىنا، كولىك قاتىناسىنا، تۇراقتارعا، ارىق جەلىسىنە بايلانىستى بولىپ كەلەدى. اكىمدىك قوعامدىق كولىك جۇيەسىن دامىتۋعا، قالا حالقىنا قىزمەت كورسەتۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋعا قاتىستى جۇمىستى جالعاستىرۋى كەرەك. «وڭاي» ەلەكتروندىق بيلەت جۇيەسىنىڭ كەيبىر قولايسىز جانە ءالى شيكى تۇستارىنا قاتىستى بەلگىلى ءبىر شاعىمدار بار. ەكولوگيا پروبلەماسى دا الماتى ءۇشىن مەيلىنشە وزەكتى ماسەلە بولىپ قالىپ وتىر. اكىمدىك قالانى كوگالداندىرۋ، كولىكتى جانە جەكەمەنشىك ۇيلەردى گازعا كوشىرۋ، قالاعا سىرتتان كىرەتىن 250 مىڭنان استام كولىكتەردىڭ قوزعالىسىن رەتتەۋ جۇمىستارىن جالعاستىرۋى كەرەك. بۇل ورايدا وسى سالاداعى حالىقارالىق تاجىريبەنى زەرتتەۋ قاجەت»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
سونداي-اق مەملەكەت باسشىسى يپوتەكالىق نەسيە الۋشىلاردىڭ پروبلەمالارىنا توقتالدى.
«مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا ۇكىمەت بۇل تۇيتكىلدى شەشۋ جونىندەگى جۇمىستى باستادى. 25 مىڭعا جۋىق پروبلەمالىق نەسيەلەردى قايتا قارجىلاندىرۋ ءۇشىن 130 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. الماتىدا 7 مىڭعا جۋىق پروبلەمالىق نەسيە يەلەرى اراسىنان 3565 ءوتىنىم بانكتەر قاراۋىنا ۇسىنىلىپ، سونىڭ 1470ء-ى ءقازىردىڭ وزىندە قايتا قارجىلاندىرىلدى. بۇل جۇمىستى جالعاستىرۋ كەرەك. بۇل رەتتە 90 ميللياردقا جۋىق تەڭگە ءالى يگەرىلگەن جوق. مۇنداي شىرعالاڭ حالىقتىڭ نارازىلىعىن تۋدىرادى. دەگەنمەن، كومەك تەك شىنىمەن مۇقتاجدارعا عانا كورسەتىلۋگە ءتيىس»، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى كريمينوگەندىك احۋالعا دا توقتالىپ، ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن كۇشەيتۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى. اتاپ ايتقاندا، مەملەكەت باسشىسى ۋنيۆەرسيادانىڭ باستالۋى جانە ايتارلىقتاي كوپ سپورتشىلاردىڭ، جانكۇيەرلەردىڭ، تۋريستەردىڭ كەلۋى قارساڭىندا قالادا قۇقىقتىق ءتارتىپتى قاتايتۋ جونىندە كەشەندى شارالار قابىلداپ، بەينەكامەرالار ورناتىپ، كوشەلەردى جارىقتاندىرۋ ءىسىن جالعاستىرۋدى تاپسىردى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اتاپ وتكەندەي، ۋنيۆەرسيادا وتكىزۋ قازاقستان ءۇشىن ەلەۋلى ەكونوميكالىق تيىمدىلىك اكەلەتىن ماڭىزدى يميدجدىك جوبا بولىپ سانالادى. وسى ورايدا قازاقستان پرەزيدەنتى ۇكىمەتكە ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىمەن جانە قالا اكىمدىگىمەن بىرلەسىپ، بۇل ءىس-شاراعا ويداعىداي دايىندىق جاساۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى شارالاردى قابىلداۋدى تاپسىردى.
«بۇگىندە ءبىرقاتار نىساندار ءالى دايىن ەمەس. «مەدەۋ» مۇزايدىنىنىڭ، «شىمبۇلاق» تاۋ-شاڭعىسى بازاسىنىڭ جانە بالۋان شولاق اتىنداعى سپورت سارايىنىڭ دايىندىعى ايتارلىقتاي الاڭداۋشىلىق تۋعىزادى. بۇدان بولەك، ويىندار وتكەن سوڭ نىسانداردى قالاي پايدالانۋ كەرەكتىگى جونىندە ءقازىردىڭ وزىندە ويلانۋ قاجەت. بۇل رەتتە بيۋدجەتكە تۇسەتىن سالماق مەيلىنشە از، ال سپورت نىساندارى حالىق ءۇشىن قولجەتىمدى بولۋعا ءتيىس. ۋنيۆەرسيادانى وتكىزۋ قالانىڭ دامۋىنا تىڭ سەرپىن بەرىپ، ونىڭ ارحيتەكتۋرالىق كەلبەتىن جاقسارتىپ، قوناق ۇيلەردەگى، مەيرامحانالارداعى، قوعامدىق كولىكتەگى جانە سپورت نىساندارىنداعى قىزمەت كورسەتۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋعا ءتيىس. سونىڭ ءبارى شاعىن جانە ورتا بيزنەستى جانداندىرىپ، كورسەتىلەتىن قىزمەت اۋقىمىن ۇلعايتىپ، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
سونداي-اق ەلباسى ميلليون تۇرعىنى بار قالالاردى كوبەيتۋ كەرەكتىگىن ايتتى.
«ميلليون تۇرعىنى بار قالالاردى قالىپتاستىرۋعا بارىنشا كوپ كوڭىل بولەمىن. ويتكەنى، ءىرى قالالاردا جاڭا تەحنولوگيالار جاسالادى. بۇل الەمگە بەلگىلى تاجىريبە»، - دەدى ن.نازاربايەۆ.
ن. نازاربايەۆ الماتى اۋەجايىن دامىتۋ باعدارلاماسىن جاساۋدى تاپسىردى. بۇعان دەيىن الماتى اكىمى اۋەجايدىڭ سىيىمدىلىعى وتە از ەكەندىگىن جەتكىزگەن بولاتىن.
ق ر ينۆەستيسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى اسەت يسەكەشوۆ بۇگىندە الماتى اۋەجايىن دامىتۋدىڭ ەكى نۇسقاسى قارالىپ وتىرعانىن ايتتى. بىرىنشىدەن، قاپشاعاي سۋ قويماسى ماڭىندا جاڭا اۋەجاي سالۋ قاراستىرىلىپ جاتىر. وعان ءقازىر ينۆەستور ىزدەستىرىلۋدە. ەكىنشىدەن، قازىرگى اۋەجايدى قايتا جاڭعىرتۋ.
«جاڭاسىن سالۋ - وتە ۇزاققا سوزىلادى. ءقازىر ەڭ الدىمەن، قانشا جولاۋشى وتكىزەتىندىگىن، كەتەتىن قارجى، ۋاقىت ءبارىن قاراستىرىپ، ەڭ قولايلى نۇسقاسىن تابۋ ماڭىزدى. مۇمكىن تاعى تەرمينال قاجەت بولار»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
اۋەجاي ديرەكتورىنىڭ ايتۋىنشا، اۋەجاي مەن ۇشاقتى بىرىكتىرەتىن ءدالىز جەتىسپەيدى. سونداي-اق، قولدانىستاعى ەكى جولاق جاڭعىرتۋدى قاجەت ەتەدى.
وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، مەملەكەت باسشىسى ن.نازاربايەۆ ق ر ينۆەستيسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى مەن قالا اكىمىنە الماتى حالىقارالىق اۋەجايىنىڭ دامۋ جوسپارىن جاساۋدى تاپسىردى.
ءىس-شارا بارىسىندا ينۆەستيسيا جانە دامۋ ءمينيسترى ءا.يسەكەشيەۆ، مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ا.مۇحامەدي ۇلى، الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ب.بايبەك بايانداما جاسادى.
پىكىر قالدىرۋ