بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى VI سايلانىمىنىڭ ەكىنشى سەسسياسى ءوز جۇمىسىن باستايدى. پارلامەنت ءوزىنىڭ نەگىزگى مىندەتى – زاڭ شىعارۋدان باسقا ەلدەگى دەموكراتيا ۇدەرىسىنىڭ قاي دەڭگەيدە ەكەندىگىن كورسەتەتىن ايناسى ىسپەتتەس. ونىڭ جۇمىسىنىڭ بارىنشا اشىق، بارىنشا ءمولدىر، جاريالانىمدى بولۋىن سايلاۋشىلاردىڭ تالاپ ەتۋگە دە قاقى بار. ويتكەنى شىعارىلاتىن زاڭدار – ەل ءومىرىنىڭ جاقسىلىققا وزگەرۋىنە ىقپال ەتەتىن باستى قۇجاتتار. سوندىقتان ءاربىر ازامات ولاردىڭ ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك تۇرعىدان ەل مۇددەسىن جاقتاۋىن تىلەيدى، - دەپ حابارلايدى Qamshy.kz "ەگەمەن قازاقستانعا" سىلتەمە جاساپ.
اسىرەسە جاڭادان سايلانعان ءماءجىلىس دەپۋتاتتارىنا دەگەن ءۇمىت زور. ۇسىنىلعان زاڭ جوباسىن العاشقى بولىپ ماقۇلداپ، بارىنشا جەتىلدىرۋگە ءتيىستى پالاتا وسى بولعاندىقتان ەل نازارى كوبىنەسە سوعان اۋىپ، بار ءۇمىتىن سوعان ارتادى.
ەسكە سالا كەتەتىن بولساق، التىنشى شاقىرىلىمنىڭ سايلاۋى ءۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 20 ناۋرىزىندا ءوتتى. وندا پارلامەنتكە ءوتۋ تابالدىرىعىن (7 پايىزدىق داۋىس ۇلەسى) سايلاۋعا تۇسكەن التى پارتيانىڭ ۇشەۋى ەڭسەرىپ، ءماجىلىس قۇرامىنا كىردى. سونىڭ ىشىندە «نۇر وتان» پارتياسى – 82،2%؛ قازاقستاننىڭ «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى – 7،18%؛ قازاقستان كوممۋنيستىك حالىق پارتياسى (قكحپ) – 7،14% داۋىس ۇلەسىن جيناپ، پارتيالىق ءتىزىم بويىنشا «نۇر وتاننان» – 84، «اق جولدان» – 7 جانە قكحپ-دان 7 ادام دەپۋتاتتىققا ءوتتى. ال 9 دەپۋتات قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنان سايلاندى.
التىنشى سايلانعان ءماجىءلىس قۇرامىنا الدىڭعى شاقىرىلىمنىڭ 43 دەپۋتاتى ەندى. بارلىق دەپۋتاتتار سانى 107 بولعاندىقتان دەپۋتاتتىق كورپۋس 60%-عا جاڭاردى. ءماجىلىستىڭ جاڭا قۇرامىندا ەرلەر 78 (73%)، ايەلدەر – 29 (27%) ادام. دەپۋتاتتاردىڭ ورتاشا جاسى – 55، سونىڭ ىشىندە 40 جاسقا دەيىنگىلەر – 7، 40-تان 60-قا جاسقا دەيىنگىلەر – 77 جانە 60 جاستان اسقاندار – 23 دەپۋتات.
شاقىرىلىمنىڭ العاشقى ءۇش ايىندا ءماجىلىس ءتوراعاسى قىزمەتىن باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆ اتقارعان، ال العاشقى سەسسيا ءوز جۇمىسىن اياقتار الدىندا پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ۇسىنىسىمەن ءتوراعا بولىپ بەلگىلى مەملەكەت قايراتكەرى نۇرلان نىعماتۋلين سايلاندى. ول بۇعان دەيىن دە بەءسىنءشى سايلانعان پارلامەنت مءاءجىلءىءسىءنىڭ ءتوراعاسى قىزمەتىن 2012-2014 جىلدارى اتقارعان بولاتىن. ودان ءارى ەكى جىل اتقارعان پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى قىزمەتىنەن قايتا ورالىپ، التىنشى شاقىرىلىمنىڭ ءتوراعاسى بولىپ سايلانعاندا، كوپتەگەن دەپۋتاتتار ونىڭ سول كەزدەگى ىسكەرلىگىن، باتىل شەشىمدەرىن اۋىزعا العان ەدى. ءبىز، ب ا ق وكىلدەرى دە نۇرلان زايروللا ۇلىنىڭ دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى قاتتى باعالايتىنىن، پارلامەنت جۇمىسىنىڭ اشىق ءارى ءمولدىر بولۋىن جاقتايتىنىنا كۋا بولعانبىز. جاڭا سەسسيانىڭ جۇمىسى الدىنداعى ويلارىمەن ءبولىسۋدى سۇراعان «ۆلاست» ينتەرنەت جۋرنالىنىڭ ءتىلشىسى ي.سيەۆوستيانوۆاعا بەرگەن جاۋابىندا ول: «قوعام الدىندا تۇرعان جانە ولاردى پارلامەنت شەشۋگە ءتيىستى بارلىق ماسەلەلەر بويىنشا كەڭ اۋقىمداعى ارىپتەستىك ورناتۋدى مەن ءبىرىنشى كەزەكتەگى مىندەت دەپ بىلەمىن. بۇگىن ءماجىلىستى ەلدەگى بارلىق قوعامدىق جانە ساياسي كۇشتەردىڭ، سونىڭ ىشىندە پارلامەنت قاتارىنا وتپەگەن ساياسي پارتيالاردىڭ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ، كاسىپوداقتاردىڭ قوعامداعى بارلىق ماڭىزدى ماسەلەلەر بويىنشا پىكىر الماسۋعا ءمۇمكىندىك جاساي الاتىن ءتيىمدى ديالوگ الاڭىنا اينالدىرۋ كەرەك. كوپ پارتيالى پارلامەنتتىڭ فورماتى ءتۇرلى تالقىلاۋلارى، ءپىكىرسايىستارى، دەباتتار مەن كەلىسسوزدەرى بولاتىن بەلسەندى ساياسي ديالوگتاردى قولداۋ ەكەنىن ءتۇسىنۋ كەرەك»، دەدى. ەگەر ءماجىلىس وسىنداي ساپاعا كوتەرىلە السا، ول شىن مانىندەگى دەموكراتيالىق پارلامەنتتەردىڭ وزىق ۇلگىسىنىڭ ءبىرى بولارى ءسوزسىز.
ءماجىلىستىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنا قاراعاندا، الداعى ۋاقىتشا كوميتەتتەردەگى تالقىلاۋلارعا، جۇمىس توپتارىنىڭ وتىرىستارىنا دەيىن ب ا ق وكىلدەرى جىبەءرىلىپ، ءتىپتى سالىستىرمالى كەستەلەرمەن دە تانىسۋعا رۇقسات بەرىلەتىن بولادى.
الداعى جوسپارلار تۋرالى سۇراعان جوعارىدا ايتىلعان ءتىلشىءنىڭ سۇراعىنا سپيكەر: «الداعى جوسپار دەگەنىمىز بارىنشا قاراپايىم دەۋگە بولادى. ول – دەپۋتات كورپۋسىنداعى بارلىق ءارىپتەستەرىمىزبەن بىرگە مەملەكەت باسشىسى الدىمىزعا قويعان مىندەتتەردى تيىمدىلىكپەن ورىنداۋ ءۇشىن بارلىق كۇشىمىزدى سالىپ جۇمىس ىستەۋ. ول ءۇشىن پرەزيدەنتتىڭ پارلامەنت سەسسياسىنىڭ جۇمىسىن اشقانىندا، قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋلارىندا جانە باسقا سوزدەرىندە زاڭ شىعارۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى ايتىلعان بارلىق تاپسىرمالارىن ساراپتادىق. ساراپتاۋ بارىسىندا نە ورىندالىپ، نە ورىندالماي جاتقانىن انىقتادىق.
سونىمەن قاتار زاڭ شىعارۋ ماسەلەلەرىن ءتيىمدى جۇرگىزۋگە قولبايلاۋ بولىپ جۇرگەن ماسەلەلەر دە انىقتالدى. ول ءۇشىن جازعى كەزەڭءدى بەلسەندى پايدالانىپ، سايلاۋشىلارمەن كەزدەسۋلەر ءوتكىزدىك، ۇكىمەتتەن، جەرگىلىكتى اكىمدەردەن، ساياسي پارتيالاردان، ءىرى ۇەۇ-دان كونسۋلتاسيالار الدىق. وسى كونسۋلتاسيالاردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بىرلەسكەن جۇمىستارىمىزدىڭ باسىمدىقتارى ايقىندالدى. ءسويتىپ كۇزگى سەسسياعا ءبىز ءجىتى دايىندالىپ كەلىپ وتىرمىز، قارالاتىن زاڭ جوبالارىنىڭ پورتفەلى دايىن»، دەپ جاۋاپ بەرگەن نۇرلان زايروللا ۇلى.
ال التىنشى سەسسيادا قارالاتىنداردىڭ قاتارىندا تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى ارەكەتتەر جاساۋدى، ميگراسيانى رەتتەۋدى، حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ مەن الەۋمەتتىك-ەڭبەك قاتىناستارىن قاراستىرۋدى جانە ت.ب. كوزدەيتىن زاڭ جوبالارى بار. سونداي-اق ەكولوگيا مەن كولىك ماسەلەلەرىنە قاتىستى دەپۋتاتتاردىڭ ءوز باستاماشىلدىعىمەن ازىرلەنگەن زاڭ جوبالارى دا سەسسيانىڭ كۇن ءتارتىبىنە ەنگىزىلمەك.
تىلشىگە بەرگەن سۇحباتىندا نۇرلان نىعماتۋلين فرانسياداعى، بەلگياداعى، تۇركيا مەن رەسەيدەگى جانە ءوزىمىزدىڭ ەلدەگى ءتۇرلى راديكالدىق ءدىني تەرىس اعىمداردىڭ تەرروريستىك بەلسەندىلىگىنە وكىنىش ءبىلدىرە وتىرىپ، ولاردى قۇرىقتاۋ ماقساتىمەن زاڭنامانى جاڭعىرتۋ قاجەتتىگى تۋىپ تۇرعانىن دا اتاپ وتكەن. «سوڭعى كەزدەگى وقيعالار تەرروريزم ءۇشىن ەشقانداي شەكارا جوق ەكەنىن جانە ولاردىڭ ۇلتتار مەن دىندەرگە ەشقانداي قاتىسسىز جالپى ادامزات وركەنيەتىنە قاتەر ەكەنىن كورسەتتى»، دەدى ول. سوندىقتان دا ولاردىڭ ارەكەتتەرىنە قاتاڭ تىيىم سالىنۋى زاڭدى ەكەندىگى ءسوزسىز عوي.
ءسويتىپ جاڭا سەسسيا بۇگىن ءوزىءنىڭ العاشقى جۇمىس كۇنىن باستايدى. ىسكە ءسات دەيمىز.
جاقسىباي سامرات، «ەگەمەن قازاقستان»
