جاڭا جىل مەرەكەسى كەلسە حالىق دۇكەندەرگە جۇگىرەدى. سەبەتىن تولتىرىپ ازىق-تۇلىك الادى. سىڭعىرلاتىپ ۇيىنە قاراي بوتەلكە سۇيرەيتىنى دە از ەمەس. بىلتىرعى 2015 جىلدىڭ اياعىندا جاڭا جىلدىق اققاينار ساتىلىمى الەمدە 4،7 ملرد. ەۆرونى قۇراعان. بۇل وتكەن جىلدارداعىدان 4،4 پايىز ارتىق بولىپتى.

جاڭا جىل قارساڭىندا ەلىمىزدەگى ىشىمدىكتى تۇتىنۋشى ادامداردىڭ سانى، ماسكۇنەمدىلىك دەرتىنىڭ وتكەن جىلدارمەن سالىستىرعانداعى كورسەتكىشى جانە  الكوگولدى ونىمدەردىڭ ساتىلىمىنا «قامشى» پورتالى شولۋ جاساپ كوردى.

ءار ەكىنشى ادامنىڭ ىشكىلىككە سالىنعان كورشىسى، تۋىسى، تانىسى بولۋى مۇمكىن. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە سپيرتتىك سۋسىنداردىڭ ساتىلىمىنا جانە قوعامدىق ورىنداردا ىشىمدىك  ىشۋگە شەكتەۋ قويىلۋىنىڭ سەبەبى بار. دەمەك، ماسەلە دە جوق ەمەس.  باق-تا جاقىندا عانا ەلىمىزدەگى ەڭ كوپ ىشىمدىك ىشەتىن قالانى جاريالادى. ول – پاۆلودار ەكەن. جەرگىلىكتى ايىقتىرعىش مەكەمەلەرىنە تاۋلىگىنە 50 ادامعا دەيىن جەتكىزىلەدى. بۇل – رەسپۋبليكا بويىنشا ەڭ ۇلكەن كورسەتكىش.

ۇلىبريتانيالىق IWSR (حالىقارالىق شاراپ پەن سپيرتتىك ىشىمدىكتەر نارىعىن زەرتتەۋ ۇيىمى – رەد.)  ۇيىمىنىڭ ساراپتاماسى بويىنشا اراق ءىشۋ جونىنەن قازاقستان بەسىنشى ورىنعا شىققان. سول ۋاقىتتىڭ رەسمي مالىمەتى بويىنشا قازاقستاندا 200 مىڭنان استام ادام ماسكۇنەمدىلىككە شالدىققان. بۇل – 2013 جىلدىڭ دەرەگى.

قازاقستاندا 2015 جىلدىڭ قاڭتارى مەن مامىرى ارالىعىندا 11 ميلليون  793،2 مىڭ ليتر اراق وندىرىلگەن.  ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، وسى ۋاقىت ارالعىندا  185 ميلليون 354،7 مىڭ ليتر سىرا ءوندىرىپتى.  رەسمي دەرەك بويىنشا رەسپۋبليكامىزدا ماسكۇنەمدىك دەرتىمەن 300 مىڭنان استام ادام ەسەپتە تۇرعانىن ايتادى.

ال، 2015 جىلعى مالىمەتكە سۇيەنسەك، قر-نىڭ 17 ءىرى قالاسىندا ىشىمدىكتى  ءۇي جاعدايىندا جىلىنا  17،7 ملن. ليتر قولدانادى. ال، قازاقستان بويىنشا جىلىنا 44،2 ملن. ليتر قولدانىلادى. ۇيدە ەمەس، سىرتتا، دەمالىس ورىندارىندا قولدانىلعان ىشىمدىكتىڭ مولشەرى 80 ملن. ليتر بولادى ەكەن. جان باسىنا شاققاندا 4،7 ليتر ىشىمدىك. بۇل سىرانىڭ قولدانىسىن ەسەپتەمەگەندەگى كورسەتكىش.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، ءاربىر ءتورتىنشى قازاقستاندىق جىلىنا 11 ليتر ىشىمدىك ىشەدى.

قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارنايى ەسەپكە الۋ جونىندەگى كوميتەتىنىڭ ەسەپتەرى بويىنشا ىشىمدىكتىڭ سالدارىنان بولاتىن جول اپاتتارىنىڭ سانى دا ارتپاسا، كەميتىن ەمەس. جىلىنا 6219 كولىك اپاتىنىڭ 200ء-ى ماس كۇيىندە كولىك ايداعان جۇرگىزۋشىنىڭ كىناسىنەن بولادى ەكەن.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى جان باسىنا شاققاندا 8 ليتردەن كوپ الكوگول ءونىمىن تۇتىناتىن ەلدەردىڭ ۇلتتىق گەنوفوندى دەگراداسياعا ۇشىرايدى دەگەن اقپارات تاراتقان. قازاقستاننىڭ ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، اراقتان بولەك، ەل تۇرعىندارى جان باسىنا شاققاندا جىلىنا 31 ليتر سىرا ىشەدى. بۇل دا الەمدەگى جوعارى كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى.

ال، 2014 جىلدىڭ كوكتەمىندە ق ر پرەمەر- ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى - قارجى ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ: «دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ جۇرگىزگەن زەرتتەۋلەرىنە سايكەس سپيرت ىشىمدىكتەرىن تۇتىنۋ دەڭگەيى جونىندەگى رەيتينگتە قازاقستان 188 ەلدىڭ  اراسىندا 34 ورىندى يەلەنىپ وتىر. ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتى جىلىنا ورتا ەسەپپەن شامامەن 5،5 ليتر تازا ەتيل ءسپيرتىن نەمەسە 11 ليتر اراق تۇتىنادى ەكەن. ناتيجەسىندە قازاقستان ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى اراقتى ەڭ كوپ ىشەتىن ەل رەتىندە تانىلىپ وتىر»، - دەپ مالىمدەمە جاسادى.

سانكت-پەتەربۋرگتەگى مەديسينا عىلىم­دارىنىڭ دوكتورى  ۆلاديمير لەونيدوۆيچ كوزلوۆ­سكييي سوزىندە: «ىشىمدىك ءىشۋ جاعىنان قازاقستان مەن  رەسەيدىڭ كورسەتكىشى بىردەي» دەپتى.   130 ميلليون حالقى بار رەسەي مەن 17 ميلليون حالقى بار قازاقستان اراق پەن ەسىرتكى تۇتىنۋ جاعىنان تەڭەسۋى قانشالىقتى ءقاۋىپتى ەكەنىن ويلاي بەرىڭىز!» – دەپتى. الەمدەگى ەڭ ايگىلى الكوگول ءونىمى اراق بولسا، ونى كوپ ىشەتىن – بۇرىنعى كوممۋنيستىك ەلدەردىڭ تۇرعىندارى. كەڭەس داۋىرىندەگىدەي ادامداردى ىشىمدىك قويىپ سىيلاۋ دەگەن تۇسىنىك بىرتە-بىرتە جويىلىپ كەلەدى.

ال، 2015 جىلى قازان ايىندا قازاقستاندىقتار الكوگول ونىمدەرىن كۇندىز ساعات 12-دەن كەشكى 21-گە دەيىن عانا ساتىپ الا الاتىن زاڭ قابىلداعان. الايدا ءبىر قۋانتارلىعى، بۇل كورسەتكىش وتكەن جىلدارمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا جاقسارعان. «قالالكو» قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى ءامىرجان قالييەۆ بەرگەن سۇحباتىندا: «سوڭعى بەس جىلدا الكوگولدى ونىمدەرگە سۇرانىس 52-دەن 13-كە دەيىن تومەندەگەن. ىشىمدىك ساۋداسى جىل سايىن 5%-عا تومەندەپ كەلەدى» دەگەن بولاتىن. ەلىمىزدىڭ ىشىمدىك ىشۋگە شەكتەۋ قويىپ، جارناماسىن دا دارىپتەۋدى قولعا الۋى – ادامداردىڭ دا ىشىمدىكتى از ىشۋىنە اسەر ەتتى. تاعى ءبىر سەبەبى، كوپ جاستار يسلام دىنىنە بەت بۇرىپ كەلەدى. بۇل، ارينە، كوز قۋانتارلىق جاعداي. ىشىمدىك تۇتىنۋشى ادامداردىڭ سانىن ازايتپاي ەلىمىزدىڭ دامۋى، وركەندەۋى مۇمكىن ەمەس.

مارال شايحى