كەشەگى تۇلىمى جەلبىرەگەن قالانىڭ كىپ-كىشكەنتاي ەركە قىزى بالقيا، بۇگىندە اقىل ويى تولىسىپ، وڭ مەن سولىن تانىعان، كوركىنە ساي، بۇرىمدى ءبىر ءۇيدىڭ بويجەتكەنى بولعان. اتا جولىن قۋعان زەرەكتىگىنىڭ ارقاسىندا بالقيا قىز ەلىمىزدىڭ ەڭ بەدەلدى جوعارعى وقۋ ورنىنا ءتۇسىپ، ۇزدىك باعامەن ءتامامداپ، ماگيستراتۋراسىن جانە جالعاستىردى. قامشىنىڭ سابىنداي بولعان قىسقا ۋاقىت كوزدى اشىپ جۇمعانشا زىمىراپ وتە بەردى...
ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىنە سەنىپ، مانساپ جاساپ، قىزمەت قۋۋدى باستى ماقساتى ەتكەن بالقيا، جاسىنىڭ وتىزدىڭ ورتاسىنا كەلگەنىن دە بايقاماي قالدى. بۇرىن-سوڭدى الاۋلاعان وتتىڭ، جالىنداعان جاس كوڭىلدىڭ ۇشقىنىمەن ۋاقىتتىڭ قالاي تەز ءوتىپ جاتقانىن وزىدە ءمان بەرمەيتىن... سوڭعى كەزدەرى بالقياعا الاپات ءبىر وي مازا بەرمەي، بەيمازا ەتىپ ءجۇر. جابىرقاعان جانى جالعىز. ءبىر ۋاقىت كۇيبەلەڭ تىرشىلىكتەن ارىلعىسى كەلىپ، اينالاسىنا نازار سالدى. بارلىق ادام باقىتتى، تەك ءبىر ءوزى عانا جاپادان جالعىز قالعانداي جالعىزسىرايدى. قايتالاناتىن ءبىر كوشە، ءبىر جولدار... جان-دۇنيەسىنە تىنىشتىق ورناتىپ، ىشكى سەزىمىن تىڭدادى. كەشەگى العان ءبىلىمى، جۇرتتىڭ نازارى، باسشىلىق لاۋازىمى، اتاق-داڭقىنىڭ بىرىدە باقىت سىيلاي المايتىنىن تۇسىنگەن-دى. بالقيانىڭ بويىنداعى تىلسىم كۇشتىڭ قۇدىرەتى ءبىر نازىكتىكتى قالادى. اللانىڭ بەرگەن تەندەسى جوق نىعمەتى ايەل باقىتىن، انا باقىتىن اڭسادى. بالقيانىڭ زامانداستارىنىڭ بارلىعى الدەقاشان بالالى-شاعالى بولىپ، ۋ-دا شۋ وتباسىن قۇرىپ ۇلگەرگەن.
كەنەت تىنىشتىقتى بۇزعان داۋىس جارقىن شىقتى. سالەمەتسىز بە؟ - دەدى الاق-جۇلاق ەتىپ، الدەنەنى ءبۇلدىرىپ المايىن دەگەن كەيىپپەن.
- ءىمم... سالەماتسىز با؟
- بۇگىن سونداي قۇلپىرىپ كەتىپسىز... مىناۋ سىزگە، عافۋ وتىنەمىن، ىلتيپاتپەن راۋشان گ ۇلى مەن ءتاتتىسىن ۇسىندى.
- تاعى قانداي توسىن سىيىڭىز بار، اۋىل مىرزاسى، - دەپ مىرس ەتتى. بۇل كۇلكىسى ەركەلىگىنەن گورى پاڭدىعى باسىمداي بولىپ كورىندى.
- ءسىزدىڭ كوڭىلىڭىزدەن شىعۋ ءۇشىن بارىنە دايىنبىز عوي، - دەپ قيىلا قالدى جاس بالاشا.
- حمم، ءسىز تەگى رومانتيك ەكەنسىز، الدە اۋىل جىگىتتەرىنىڭ بارلىعى بىردەي مە؟
- بيكەش، تۋراسىندا اۋىل نە قالا دەپ بولىنبەيدى، تەك سەزىم كەرەك، شىنايىلىق كەرەك!
- ال، ومىرگە رەاليستىك تۇرعىدان قارايتىنداردى سەزىمسىز دەگىڭىز كەلە مە؟
- عافۋ وتىنەمىن، ايتقىم كەلگەنى سەزىمدى يگەرۋ ءۇشىن شىنايىلىق پەن قاراپايىمدىلىق قاجەت-اق...
- ءجون-اق ەكەن اۋىل مىرزاسى، ءسىزدى قۇرمەتتەيمىن، سەزىمىڭىزگە باس يەمىن. ەسەپپەن ەمەس سەزىممەن جۇرەتىن ءسىز سەكىلدى ازاماتتار بۇگىنگى قوعامدا جوقتىڭ قاسى. ءبىراق ءبىز قيالمەن ءومىر سۇرەتىن ون جەتى جاسار بالا ەمەسپىز عوي... ءبىز ەرەسەكتەرمىز، سوندىقتان مىنا جاعدايدى سانالى تۇردە اشىپ ايتقىم كەلەدى. مەن قالادا ءوستىم، تاربيەم بولەك، بىربەتكەي تىك مىنەزىم دە بار، وسىنى ويلانعانىڭىز ءجون بولار... يا، اۋىل مىرزاسى، سىزگە ايەل بولارمىن، ءبىراق اۋىلعا كەلىن بولا الماسپىن، جو-جووق ەلەستەتە دە المايمىن...
- ەڭ باستىسى ءسىز مەندىك بولاسىز عوي، - دەپ مادەنيەتتى تۇردە جىميدى.
سوڭعى التى اي كولەمىندە زىر جۇگىرىپ، راۋشان گ ۇلى، تاتتىسىمەن بىرگە جۇرەگىن ۇسىنىپ جۇرگەن الديار ءبىر سارىندى، ەش وزگەرىسسىز ءوتىپ جاتقان بالقيانىڭ ومىرىنە جاڭاشا لەپ اكەلگەن ەدى. تەڭ-تەڭىمەن، تەزەك قابىمەن دەگەندەي، الديارىمىز دا وسال ەمەس، بىلىكتى مامان، جەكە كاسىپكەر، باي-قۋاتتى وتباسىنان شىققان تەكتى جىگىت، ءبىر اۋلەتتىڭ سەنىم ارتىپ وتىرعان جالعىز ۇلى. تەك بالقيا اۋىلدىڭ جىگىتى دەپ ءمىن ىزدەگەنى بولماسا... وسىعان قاراماستان سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى الديارىمىز ۋاقىت وتە كەلە ءوز سۇيىكتىسىن شىنايىلىعىمەن باۋراپ الدى. بالقيانىڭ ىشتەي كوڭىلى بولىپ، ىرىمىن جاساعانداي ويلانىپ جۇرسەدە، سوڭىندا كەلىسىمىن بەرىپ، ەكى جاق قۇدا-جەكجات بولىستى. ەكى اۋلەتتە دە ۇلكەن قۋانىش، كوپتەن كۇتكەن ۇلان-اسىر توي قالانىڭ قاق ورتاسىندا دۇركىرەپ ءوتتى. ەكى قۇدا جاقتىڭدا قۋانىشىندا شەك جوق، ءتىپتى بالقيانىڭ اكەسى قىزىنىڭ بال ايىنا ەۋروپانىڭ اسەم قالاسى، ماحابباتتىڭ سيمۆولى، عاشىقتار قالاسىنا اينالعان پاريجگە جولداما سىيلادى. بۇل ارينە جان دەگەندەگى جالعىز قىزىنىڭ باقىتى ءۇشىن ەمەس پە ەدى...
- جانىم، مەن باقىتتىمىن، دۇرىسى اۋىل مىرزاسى شىعار دەپ موينىنا اسىلا، شاتتانا كۇلدى...
- التىنىم، سەنىڭ باقىتتى ءجۇزىڭدى كورۋ، سىڭعىرلاعان كۇلكىڭدى ەستۋ مەن ءۇشىن دە باقىت قوي...
- سولاي ما... ءىمم، ەندەشە باقىتىڭدى ەسەلەۋگە دايىندال... جاقسى جاڭالىعىم بار، ول ءۇشىن ماعان نە ۋادە ەتەسىڭ؟
- ءبارىن... ءتىپتى قالاعانىڭنىڭ ءبارىن... ال ەندى بيكەش، ۋادەمدى بەردىم، جاڭالىعىڭىزدى جايىپ سالىڭىز...
- وندا قالاعا ءبىرجولا كوشىپ كەلەيىك..
- ءتۇۋۋ، بولساڭشى ەندى ەركەم، الدە كوزىمدى جۇمىپ تۇرايىنبا؟
- جوعا، بالا بولماشى... ءىمم، قالاي جەتكىزسەم ەكەن، نەدەن باستاسام ەكەن... ءبىز جاقىندا بالالى بولامىز...
- نە، نە دەيسىڭ؟ قايتالاشى كوكەم... راس قوي... مەن، مەن اكە بولام جاقىندا، ەستيمىسىڭ مەنى، الماتى... قانە، بالقيا، تەز جينالا عوي...
- قايدا؟
- اۋىلعا، اتا-انامىزعا بارىپ، بۇل جاڭالىقپەن قۋانتىپ قايتايىق، بارماعالى دا ءبىراز بولدى عوي، ناقتىراق ەكى جىل...
- قىزىقسىڭ الديار، كەيدە سەن قالىپ كەتكەن ەسكى كوشتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقاندايسىڭ... تەلەفون بار ەمەسپە؟ ايتا سال تەلەفونمەن... مەن جينالامىن، اۋىلداعى قالىپ قويعان دۇنيە-مۇلىكتەرىمىزدى ءبىرجولا قالاعا الىپ كەلۋ ءۇشىن... ۋادەڭ قايدا جاڭاعى؟
- ءجا، قويشى ەندى ساعان اشۋلانۋعا بولمايدى... جينالا عوي، بۇل قۋانىشتى حاباردى اۋىلداعى اتا-انامىزعا جەتكىزىپ، باتاسىن الايىق. نەمەرەلى بولاتىندارىن ەستىپ مارقايىپ قالسىن...
ۋاقىت دەگەن شەبەر عوي شىركىن، ءوز ەنشىسىن الماي تىنىشتالماس... جاس جۇزگە دە ءاجىم ءتۇسىپ، قارا شاشتار دا اعاراتىن، تىك يىقتار دا بۇگىلىپ، ءوز كەزەگىن قارتتىقپەن الماستىراتىن.. كەشەگى دۇركىرەپ تۇرعان اۋىل اكىمى، اتاق-داڭقى ساعىمعا اينالعان... بۇگىندە الدياردىڭ اتا-اناسى جەتپىستى ەڭسەرگەن قازىنالى قاريالار... بالاسى جالعاستىراتىن بۇل قارا شاڭىراق تەك كەمپىر مەن شالدىڭ عانا مەكەنى بولىپ كەلەدى. دوكۋمەنت جۇزىندە كەلىنى بار دەمەسەڭ، اقيقاتىندا قولدارىن ىستىق سۋعا ماليتىن ۋاقىتتا، قول ۇزارار كەلىنگە دە، الدانار نەمەرە يسىنە دە ءزارۋ ەدى...
بالاسى اۋىلعا كەلە جاتىر دەگەندى ەستىگەن انا جۇرەگى القىنىپ، اقساڭداعان اياعىنىڭ اۋىرعانىنا دا قاراماستان زىر جۇگىرىپ ءجۇر. بار ءتاتتىسىن ءپىسىرىپ، بار ءدامدىسىن الدىنا توسادى كەپ جانتالاسا... ال اكەنىڭ قاباعى قاتۋلى، بالاسىنىڭ اراعا ەكى جىل سالىپ اۋىلعا كەلگەنىنە ساعىنىشىمەن قوسا اشۋى دا بار...
وشاقتاعى قازان قايناۋلى، ەت اسۋلى، داستارحان باسىندا ارقا-جارقا اڭگىمە.
- قۇلىنىم-اۋ جاس كەزىڭدە وقۋ دەدىڭ، ودان قالسا جۇمىس دەدىڭ، ول كەزدە ءبىز دە جاس ەدىك، بىلىنە قويماپ ەدى... ەندى جاسىمىز كەلىپ، كەلىن الدىقپا دەگەندە بۇل كەتكەنىڭ ءجون بولمادى بوتام، ساعىندىق قوي ءوزىڭدى... نەمەرە قۇشار جاسىمىزدا قۋ تىزەمىزدى قۇشاقتاپ قالعانىمىز جاراماس...
- اپاااۋ، مەنىڭ دە جاقسى جاڭالىقپەن كەلگەنىم دە وسى ەمەس پە ەدى... جاقىندا نەمەرەلى بولاسىزدار...
- نە دەيدى قۇلىنىم، شال-اۋ ەستىدىڭبە... اكەي مەن شەشەيدىڭ قۋانىشىندا شەك جوق.
- كوكە، اپا وزدەرىڭىز دە بىلەسىزدەر ءبىزدىڭ جۇمىس قالادا، اۋىلدا قالۋعا مۇمكىندىك جوق، سىزدەردىڭ اق باتالارىڭىزدى الۋعا كەلدىك.
- ويباي-اۋ، جاڭا ەستىپ وتىرعانداي كەلىننىڭ دە اياعى اۋىر ەكەن، كۇتىم كەرەك، تىم بولماسا نەمەرەمىزدى باعىپ وتىرايىق.
- كەلىنى ورنىنان اتىپ تۇردى، ءتىپتى ءوزى دە سەزبەي قالدى. بالامىزدى كەمپىر مەن شالدىڭ تاربيەلەۋىنە ۇزىلدى-كەسىلدى قارسىمىن. قالادا ءوزىمنىڭ اتا-انام بار، ەگەر بەرسەم سول كىسىلەرگە-اق بەرەر ەدىم عوي... بالا جاڭا زامان، جاڭا كوزقاراسپەن تاربيەلەنۋى كەرەك.
- اپا، كەلىنىڭىزدىڭ ايتپاعى ول ەمەس ەدى... نەمەرەلەرىڭىزبەن جازدا كەلىپ تۇرامىز نەمەسە قالاعان ۋاقىتتا بىزگە ءبىرجولا كوشسەڭىزدەر بولادى...
- جاڭادان بەرى بارلىعىن بايىپپەن ءۇنسىز عانا تىڭداپ وتىرعان اكە ايتارعا ءسوزى قالماعانداي، قارتتىق جۇزىندە ەرەكشە مۇڭ ۇيالاعان كۇرسىنىسپەن تۇرىپ كەتتى. وت پەن سۋدىڭ ورتاسىندا قالعانداي پەرزەنتىنىڭ جان-دۇنيەسى الاي دۇلەي... جاس بالاداي بىرەسە اتا-اناسىنا، بىرەسە جارىنا جالتاق-جالتاق قارايدى. بار بولعانى قايتالاپ ايتقان ىشتەگى ءسوزى اپاۋ، اپاتاي-اۋ جازىعىم بولسا كەشىرە كورشى، مەنى تۇسىنەتىن ءوزىڭ عانا ەدىڭ عوي... مەيلى مەن قاتەلىك جاسايىن، جۇرەگىڭدى جارالايىن، وزىمشىلدىك تانىتايىن، جاستىق شاقتىڭ كۇشىنە بۋلىعايىن، ءبىراق اپاتاي بار كىنامە كوزدى جۇما قاراپ كەشەتىن ءوزىڭ ەدىڭ عوي دەپ جالبارىنعان كوزىمەن ءمولت-مولت قارايدى...
وسى ساتتە شاراسىز انانىڭ ەزىلگەن جۇرەگىن كورسەتكەندەي كوزدەرىنەن جاس تابى بايقالدى. ەرىكسىز ەسىنە بالا كەزىندەگى اتاسىنىڭ: بالام، ومىردە ادام بولىپ قالۋمەن قاتار، كەۋدەدەگى جۇرەكتى بالا كوڭىل قالپىندا ساقتاپ قالۋ – جەڭىسپەن پارا-پار، - دەيتىن سوزدەرى ورالدى...
سالتانات ەسەنقۇلوۆا
