جەرگىلىكتى تەلەارنالاردىڭ بىرىندە تۋريزم سالاسىنىڭ ءبىر قىزمەتكەرى: «بىلتىرعى جىلدىڭ وزىندە 700-گە جۋىق جۇڭگو ازاماتتارى مەن ازاماتشالارى ەلىمىزگە قوناققا كەلدى. بۇل ءبىز ءۇشىن ۇلكەن جەتىستىك. بولاشاقتا ەلىمىزگە كەلەتىن جۇڭگو ۇلتىنىڭ وكىلدەرىنە الدە دە جاقسى جاعداي جاساۋ ءۇشىن بارىمىزدى سالىپ جاتىرمىز» دەپ قۋانىشى قوينىنا سىيماي سۇحبات بەرىپ تۇر ەكەن. ارينە، بۇل ايتىلعان اقپارات تا باسقا جاڭالىقتار سەكىلدى تەلەديدار ەكرانىنان دەم ارادا وتە شىقتى.
دەگەنمەن... جۇرەك تۇكپىرىنە ءتۇرلى تۇيتكىلدەردى تاراتىپ كەتكەن ەدى.
بايقاپ قاراساق، وسى ءبىز «قازاق قوناقجاي حالىق» دەگەن سايىن كەيدە اسىرا سىلتەپ جىبەرەتىن سياقتىمىز. كەلگەن قوناقتى توبەمىزگە كوتەرىپ كۇتەتىنىمىز – اتا مەن انادان تاراعان قانىمىزدىڭ ەرەكشە قاسيەتى. ءبىراق سول اتالارىمىز بەن انالارىمىز ءوز شاڭىراعىندا ەشكىمدى داندايسىتىپ جۇرگىزىپ، شالقايتىپ جاتقىزباعان. ءتىپتى، بوساعادان اتتايتىن كەزدىڭ وزىندە، ءوز ورنىن ءبىلىپ، قۇرمەت كورسەتىپ، باسىن ءيىپ كىرسىن دەگەن ويمەن جوعارعى جاعىن تومەن ەتىپ جاساعان. دالا فيلوسوفياسىندا يگىلىككە جاراعان اتا-بابامىزدىڭ وسى ءادىسىن قالا فيلوسوفياسىنا ەنگىزە الماي جۇرگەنىمىز راس.
بۇرىنعى كۇندەرى ءسال عانا بولسا دا يمەنە باسىپ جۇرەتىن جۇڭگو ازاماتتارى بۇگىنگى كۇنى كوشەدە كەزىگىپ قالساڭ، قاعىپ وتە سالاتىن دارەجەگە جەتكەنى – وسىنىڭ ايعاعى. «اۋىزى قيسىق بولسا دا، بايدىڭ بالاسى سويلەسىن» بوپ تۇرعان قوعامعا كەلىپ، قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن زاۋىت، فابريكاسىن اشىپ جاتقان ولار ەركەلەمەگەندە كىم ەركەلەيدى دەرسىز... دەگەنمەن، قازاقتىڭ جەرىندە تەك قازاقتاردىڭ عانا «ەركەلەۋگە» قۇقىعى بار! سونىمەن قاتار، ءدال وسى قۇقىقتى قورعاپ قالاتىن دا ءوزىمىز ەكەنىن ۇمىتىپ بارا جاتقاندايمىز.
ءبىزدىڭ ەلىمىزگە قوناقتاپ كەلگەن قىتايلارعا كورسەتىلەتىن قۇرمەتكە قاراپ تۇرىپ، قىتايداعى قازاقتاردىڭ جاعدايىن ەرىكسىز ەسكە تۇسىرەسىڭ. ءساتى تۇسكەندە ازۋ ءتىسىن اياۋسىز باسىپ قالىپ وتىرعاندارى وتىرىك ەمەس. ءدال وسىنداي كەزەڭدە بىزگە كەلەتىن قىتايلاردىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا جۇمساعان قارجىنى جيناپ قويىپ، وزگە ەلدە ءوز ەلىن اڭساپ جۇرگەن تىم بولماسا ون وتباسىنى كوشىرىپ الىپ كەلە بەرسە عوي دەپ ارماندايسىڭ.
باسىمىزعا كۇن تۋا قالسا، تەك قازاق قانا قازاق ءۇشىن قاسىق قانىن قيا الادى ەمەس پە؟!
كوڭىل كوكجيەگىنە ءۇمىت پەن كۇدىك ءوز ۇيالارىن قاتار سالىپ قويعالى ءبىراز بولعان. ەڭ قيىنى: كۇدىكتىڭ ۇياسى كەڭگە جايىلىپ، قۇدىرەتىن كوبەيتىپ جاتىر دا، - ءۇمىتتىڭ ۇياسى كۇن وتكەن سايىن كىشىرەيىپ بارادى، ءبىراق ساۋلەسى جاپ-جارىق.
ابىلاي حاننىڭ تۇسىندەگىدەي «قۇرت-قۇمىرسقاعا» اينالىپ كەتپەسەك بولعانى...
قازاقتىڭ دالاسىندا قانشا ۇلت وكىلى عۇمىر كەشسە دە، بۇل دالانىڭ ورلىگى ءوزىنىڭ تۋعان بالالارىنا عانا تارايدى! اتادان قالعان اسقار رۋح، انادان قالعان عاجاپ اقىل انانىڭ سۇتىمەن، اكەنىڭ كۇشىمەن، شىنىندا، تارالعان بولسا، قازاق قازاق بولۋىن توقتاتپايدى!
اۆتورى: ورازحان اقتولقىن
