«رۋح پەن ءتىل» جاستارىنىڭ ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنداعى كەڭەستىك جازۋ مەن نىشانداردى الىپ تاستاۋ تۋرالى 6 قاراشا كۇنى جازىلعان شاعىم حاتىنا http://rukhpentil.org/؟p=1318 ءبىر اپتا وتكەن سوڭ، بۇگىن، 13 قاراشا كۇنى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى باقىتجان جۇماعۇلوۆتان رەسمي جاۋاپ كەلدى. رەسمي جاۋاپ ءمينيستردىڭ جەكە بلوگىندا جاريالانعان http://blogs.e.gov.kz/zhumagulov_b/questions/173400 .
ءمينيستردىڭ بەرگەن جاۋابى ارقىلى بيلىكتىڭ ۇلتتىق ساياساتتا ناقتى قانداي پىكىردە ەكەنىنە، ەل ەگەمەندىگىن قادىرلەمەيتىنىنە تاعى ءبىر مارتە كوز جەتكىزدىك. ءسويتىپ، «رۋح پەن ءتىل» ۇيىمىنىڭ ۇلتتىق مۇددەگە باعىتتالعان تالابى قاناعاتتاندىرىلمادى. ادەتتەگىدەي، ۇلتتىق ماسەلە جابىق ماسەلە بولىپ قالدى. وعان ءمينيستردىڭ بىرنەشە سەبەپتەرى دە بار. الايدا، ۇيىم جاستارى ءمينيستردىڭ رەسمي جاۋابىمەن كەلىسپەيدى.
مينيستر جۇماعۇلوۆ ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى عيماراتى ءوزىنىڭ ارحيتەكتۋراسىمەن ەسكەرتكىش رەتىندە مەملەكەت قامقورلىعىنا الىنعانىن ايتىپ، شەتەلدە ارحيتەكتۋرالىق ەسكەرتكىشتەردىڭ وزگەرتىلمەيتىنىن تىلگە تيەك ەتتى. ۇيىم تالابىنىڭ ورىنسىز ەكەنىن فرانسيا استاناسى پاريجدە ەرتەدەن سالىنعان «ۇلدار مەكتەبى» نەمەسە «قىزدار مەكتەبى» دەگەن كونە جازۋدىڭ ءالى دە ساقتالعانىن مىسال ەتكەن. الايدا، ول مەكتەپتەن فرانسيا قازاقستاننىڭ كسرو-دان سياقتى زورلىق-زومبىلىق، اشارشىلىق، ساياسي رەپرەسسيا كوردى مە؟ زاتى مۇلدەم ەكى بولەك نارسەنى تەڭەستىرۋگە بولادى ما؟ ارينە، جوق. مۇندا جاستار،كەڭەستىك زامان جازۋى مەن نىشاندارىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزبەن ۇلتىق ساياساتىمىزعا سايكەس كەلمەيتىنىن ايتقان ەدى. سونداي-اق، كەڭەستىك نىشانداردى اقتاۋ الۋ ماقساتىندا سارانسك قالاسىنداعى باسقارما ءۇيىنىنىڭ بىرىندە ءالى كۇنگە دەيىن «كەڭەستەر ءۇيى» (دوم سوۆەتوۆ) دەگەن جازۋ مەن كەڭەستىك ەلتاڭبا ساقتالىنعانىن مىسال رەتىندە ايتادى. بۇل قانشالىقتى ورىندى؟ سارانسك رەسەيدە ورنالاسقاندىقتان، البەتتە، سارانسك ءۇشىن كسرو زامانى ىستىق بولار. ءبىراق قازاقستانعا كسرو قانداي جاقسىلىق اكەلدى؟ بيلىكتەگىلەر وسىنى ويلادى ما ەكەن؟! بىزدىڭشە، ويلانباق تۇگىل، ءالى دە كەڭەس زامانىن اڭسايتىن سەكىلدى. ونى كەيىنگى جىلدارى اقوردانىڭ كەدەندىك وداق، ءبىرىڭعاي ەكونوميكالىق كەڭىستىك سەكىلدى ۇيىمدارعا كىرىپ، رەسەيمەن ينتەگراسيانى ودان ارى جاقىنداستىرۋى دالەل. سونىمەن قاتار، مينيسترلىك ءوز جاۋابىندا «بارلىق ارحيتەكتۋرالىق بولشەكتەردى ساقتاپ قالۋ كەلەشەك ءۇشىن اسا ماڭىزدى» دەلىنگەن. سوندا، كەڭەستىك زامان، ونىڭ رامىزدەرى قازاقستاننىڭ كەلەشەگى ءۇشىن قانداي ماڭىزدىلىققا يە؟ بولاشاق ءۇشىن كسرو-نىڭ قازاق جەرىن توستەپ-بيلەۋى، زيالىق قاۋىم وكىلدەرىن رەپرەسسياعا ۇشىراتۋى، حالىقتى اشارشىلىققا ۇشىراتۋىن ەسكە الىپ، ماڭىزدى دەپ تانۋى ءتيىس پە؟! الدە بيلىكتىڭ «كەڭەس زامانىنا قارىزدارسىڭدار، كەلەشەكتەرىڭ رەسەيمەن بىرگە» دەگىسى كەلگەنى مە؟
انتيكونستيتۋسيالىق زاڭدار قابىلداپ، ول ارقىلى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ەلەستەرىن ەلىمىزدە قالدىرۋ ۇلتقا قيانات جاساۋ، بيلىكتىڭ قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن مويىنداماۋ دەپ باعالايمىز. وكىنىشكە وراي، قازىرگى تاڭدا ءتيىستى زاڭدار بۇرىنعى كەڭەستىك جازۋلار مەن نىشانداردى وزگەرتۋگە تىيىم سالىنۋدا. الايدا، بۇعان قاراماستان، ءبىزدىڭ تالابىمىز جاستار بيلىكتىڭ ادىلەتسىز، ۇلتىن جويۋعا باعىتتالعان ساياساتىنا قارسى ەكەنىن ءبىلدىرۋىمىز بولىپ تابىلادى. ۇلت تاعدىرىنا قاتەر ءتونىپ تۇرعانىندا مۇنداي قارسىلىقتار مەن نارازىلىقتار توقتامايدى. ويتكەنى شىن مانىندە، كوممۋنيستىك ءداۋىر قازاقستان مەملەكەتىن ۇلتتار پوليگونىنا اينالدىردى، قازاقتاردى ۇلتسىزداندىرىپ، ماڭگۇرت اتاندىردى، ءتىلىمىزدى شۇبارلاتىپ، ءدىنىمىزدى بۇرمالادى. ەندەشە، بيلىكتىڭ ايتقانى دۇرىس پا؟ بيلىكتىڭ جاۋابىنا ءسىزدىڭ ايتار ويىڭىز قانداي؟
13 قاراشا 2012 ج.
جۋماگۋلوۆ ب.ت.
قۇرمەتتى “رۋح پەن ءتىل” قوعامدىق-ساياسي ۇيىمى!
ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ «قازاق سسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ» عيمارات كەشەنى 1948-1957 جىلدار ارالىعىندا سالىنعان كۇردەلى ارحيتەكتۋرالىق انسامبل. بۇل عيماراتتى تۇرعىزۋعا عا ءبىرىنشى پرەزيدەنتى قانىش يمانتاي ۇلى ساتبايەۆ ەرەكشە ەڭبەك سىڭىرگەن. عيماراتتى سالۋعا ن.پروستاكوۆ، ا.ۆ.ششۋسيەۆ، ۆ.ەكك، م.پاۆلوۆ، ا.وردابايەۆ، م.زۆونسوۆ، ن.بەلوۋسوۆا جانە باسقا ساۋلەتشىلەر قاتىسقان. عيمارات ءوزىنىڭ ارحيتەكتۋراسىمەن ەسكەرتكىش رەتىندە مەملەكەت قامقورلىعىنا الىنعان. شەت مەملەكەتتەردە ەرتە كەزدە سالىنعان ارحيتەكتۋرالىق عيماراتتار قازىرگە دەيىن قالپىنشا ساقتالىپ، ولارداعى جازۋلاردى وزگەرتۋگە تىيىم سالىنعان. ماسەلەن فرانسيا استاناسى پاريجدە ەرتەدەن سالىنعان «ۇلدار مەكتەبى» نەمەسە «قىزدار مەكتەبى» دەگەن جازۋمەن قالعان عيماراتتار كونە ەسكەرتكىش رەتىندە سول كۇيىندە ساقتالىپ، قازىردە ارالاس (ۇل-قىزدار وقىتاتىن) مەكتەپ قىزمەتىن اتقارىپ وتىرعانى بەلگىلى. رەسەيدىڭ ءىرى قالالارىندا كونە جازۋلارمەن جازىلعان عيمارتتار سول كۇيىنشە ساقتاۋلى. مىسالى، سارانسك قالاسىنداعى باسقارما ءۇيىنىنىڭ بىرىندە ءالى كۇنگە دەيىن «كەڭەستەر ءۇيى» (دوم سوۆەتوۆ) دەگەن جازۋ مەن كەڭەستىك ەلتاڭبا ساقتالىنعان. «تاريحي-مادەني مۇرا وبەكتىلەرىن قورعاۋ جانە پايدالانۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1992 جىلعى 2 شىلدەدەگى № 1488ء-حىى زاڭىنىڭ «جويۋدان، تاعىلىق اكتىلەرىنەن، ءوڭىن اينالدىرۋدان، جالعان دارىپتەۋدەن، بۇرمالاۋدان، ورىنسىز وزگەرىستەر ەنگىزۋدەن، تاريحي تۇپماتىننەن ءۇزىپ تاستاۋدان قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋ» 4-بابىنا سايكەس جوندەۋ بارىسىندا جازۋى بار بارلىق ارحيتەكتۋرالىق بولشەكتەردى ساقتاپ قالۋ كەلەشەك ءۇشىن اسا ماڭىزدى. وزگەرىسكە تەك عيماراتتىڭ تىسىنداعى تاقتايشادا جازىلعان جازۋلار عانا ۇشىراۋى ءتيىس.سونىمەن قاتار، اتالعان زاڭنىڭ 27-بابىنا سايكەس قابىلدانعان «رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىزىمىن بەكىتۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2008 جىلعى 21 ناۋرىزداعى N 279 قاۋلىسىمەن عيمارات رەسمي تۇردە تىزىمگە ەنگەن. وسىعان وراي، «قازاق سسر عىلىم اكادەمياسى»، «اكادەميا ناۋك كازاحسكوي سسر» جازۋلارى تاريحي ەسكەرتكىش سيمۆوليكاسى رەتىندە قالۋعا ءتيىس دەپ سانايمىز.
اۋەلگى تاقىرىبى: باقىتجان جۇماعلوۆ "رۋح پەن ءتىل" ۇيىمىنىڭ شاعىمىنا جاۋاپ بەردى. http://rukhpentil.org
سۋرەت azattyq.org سايتىنان الىندى
پىكىر قالدىرۋ