الداعى ۋاقىتتا ءبارىمىز جالپىعا بىردەي تابىس دەكلاراسياسىن تاپسىراتىن بولامىز، دەپ جازادى قازاقپارات. قاراپايىم جۇمىسشىلار، زەينەتكەرلەر مەن ستۋدەنتتەردى كوپ قينامايدى. قوسىمشا تابىس بولماسا، ءبىر جاپىراق قاعازدى تولتىرىپ، سونىمەن قۇتىلا سالۋعا بولادى. ال باسقا ازاماتتار ءوز تابىستارىنا قاتىستى تولىق اقپاراتتى بەرۋگە مىندەتتى. مەملەكەتتى ەشكىم الداي المايدى. سەبەبى دەكلاراسياداعى اقپاراتتى جەرگىلىكتى بانكتەردەن تۇسكەن مالىمەتتەرمەن سالىستىرادى. ۇكىمەت شەتەلدەگى باقىلاۋ شارالارىن دا رەتتەپ قويدى. ەكى جىلدان كەيىن جۇزدەگەن مەملەكەت قازاقستاندىقتاردىڭ اقشاسى مەن مۇلكىنە قاتىستى اقپاراتتى اۆتوماتتى تۇردە جىبەرىپ وتىرادى. قازاقپارات ءتىلشىسى وسى سالاداعى نەگىزگى وزگەرىستەردى ساراپتاپ كوردى.

سونىمەن، 2020 جىلدان باستاپ بارلىق قازاقستاندىقتار جىل سايىن تابىس دەكلاراسياسىن تاپسىراتىن بولادى. اتالعان قۇجاتتى «250ء-شى فورما» دەپ اتايدى. ونى تولتىرعاندا اقشا، قۇندى قاعازدار، جىلجىمايتىن مۇلىك، جەر ۋچاسكەلەرى، كولىك، پاتەر، زەرگەرلىك زاتتار، انتيكۆاريات جانە تاعى باسقا اكتيۆتەردى كورسەتۋ كەرەك. ءتىپتى، بىرەۋدەن ميلليونداپ (500 مينيمالدى جالاقىدان جوعارى - اۆت.) قارىز الىنسا، ونى دا جازۋ قاجەت. زاڭعا سايكەس، جالاقى، زەينەتاقى مەن شاكىرتاقىدان باسقا تابىسى جوق ازاماتتار قىسقا دەكلاراسيا، ياعني ءبىر بەتتەن اسپايتىن ەسەپتى تاپسىرادى. باسقالار تولىق فورمانى تولتىرادى. ولاردىڭ ىشىندە ورالماندار مەن شەتەلدىك ازاماتتار دا بار. كامەلەتتىك جاسقا تولماعاندار دەكلاراسيا تاپسىرۋدان بوساتىلادى. الايدا ءجاسوسپىرىمنىڭ اتىندا مۇلىك بولسا، ول دا بارلىعىمەن بىردەي ەسەپ بەرەدى.

وسى رەفورما اياسىندا كەيبىر ازاماتتار ءۇشىن «سالىقتىق شەگەرۋ» سياقتى جەڭىلدىكتەر دە قاراستىرىلعان. ماسەلەن، كوپبالالى وتباسىنىڭ ءبىر وكىلى 24 مينيمالدى جالاقىدان اسپايتىن اقشانىڭ تابىس سالىعىن قايتارا الادى. بۇگىندە رەسپۋبليكا بويىنشا مينيمالدى جالاقىنىڭ كورسەتكىشى 28 284 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. دەمەك، 2020 جىلدان باستاپ كوپبالالى وتباسىنىڭ وكىلى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە 678 816 مىڭ تەڭگەنىڭ تابىس سالىعى - 67 881 تەڭگەنى (10 پروسەنتىن) كەرى قايتارىپ، ءوز كادەسىنە جاراتا الادى. ونى 12 ايعا بولسەك، 5 656 تەڭگەدەن كەلەدى ەكەن. ارينە، كوپ بالاسى بار وتباسى ءۇشىن ول كوپ اقشا ەمەس. دەگەنمەن، باسقا جەڭىلدىكتەردى دە پايدالانۋعا مۇمكىندىك بار. بالانىڭ وقۋى ءۇشىن اقشا تولەنسە، 10 مينيمالدى جالاقى - 282 840 تەڭگەنىڭ تابىس سالىعىن قايتارۋعا بولادى. ول، شامامەن، 28 284 تەڭگە. يپوتەكا دا، مەديسينالىق قىزمەتتەر دە سولاي. 2020 جىلعا دەيىن مينيمالدى جالاقىنىڭ مولشەرى ءالى دە وزگەرەدى. سوندىقتان قايتارىلاتىن اقشانىڭ كولەمى ءسال-پال كوتەرىلۋى مۇمكىن. باسقا ەشقانداي جەڭىلدىك بولمايدى. ءاربىر ازامات اقشا مەن مۇلىككە قاتىستى تولىق اقپاراتتى بەرۋگە مىندەتتى. «دەكلاراسيا تاپسىرۋدىڭ ەكى مەرزىمى بار. بىرىنشىدەن، 2020 جىلدىڭ 15 شىلدەسىنە دەيىن دەكلاراسيانى قاعازبەن تاپسىرۋعا بولادى. ەكىنشىدەن، 2020 جىلدىڭ 15 قىركۇيەگىنە دەيىن ەلەكتروندى دەكلاراسيانى جىبەرۋگە مۇمكىندىك بار»، - دەيدى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ءمادي تاكييەۆ.

ۇكىمەت وسى ۋاقىتقا دەيىن شەتەلدەگى باقىلاۋ شارالارىن دا رەتكە كەلتىرۋدى كوزدەيدى. مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى قازاقستاندىقتاردىڭ شەتەلدەگى ەسەپشوتتارى مەن اكتيۆتەرى تۋرالى اقپاراتتى اۆتوماتتى تۇردە الدىرتاتىن بولادى. اتالعان جۇمىس ستراسبۋرگ كونۆەنسياسى اياسىندا جاسالادى. ايتپەسە، قازىرگى ەكىجاقتى كەلىسىمدەر بويىنشا باسقا ەلدەرگە سۇراۋ سالۋ قاجەت. سوندا عانا ناقتى ءبىر سالىق تولەۋشىگە قاتىستى اقپارات جىبەرىلەدى. سالىق ءتۇرىن دە كورسەتۋ كەرەك. ال ستراسبۋرگ كونۆەنسياسى اياسىندا بارلىق سالىقتار بويىنشا اقپارات الماسۋعا بولادى. سوسىن جازباشا اقپاراتتان بولەك اۆتوماتتى تۇردە مالىمەت الماسۋ تەتىگى دە بار. بۇل دەگەنىمىز، xات جازىپ، سۇراۋ سالۋدىڭ قاجەتى جوق.

نەگىزى، قازاقستان اتالعان كونۆەنسياعا وسىدان بەس جىل بۇرىن قول قويعان بولاتىن. ءبىر جىلدان كەيىن اتالعان قۇجات راتيفيكاسيالاندى. وسى ۋاقىتقا دەيىن كونۆەنسياعا 124 مەملەكەت قوسىلدى. سونىڭ ىشىندە G20 جانە ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىنىڭ (ەىدۇ) ەلدەرى بار. اتالعان ەكى ۇيىم قارجى سالاسىنداعى اقپاراتپەن الماسۋدىڭ كوپجاقتى كەلىسىمىن ازىرلەپ بەكىتتى. اعىمداعى جىلى 26 ماۋسىمدا قازاقستان اتالعان قۇجاتقا دا قوسىلدى. «ەندى، ءبىز 102 مەملەكەتپەن جۇمىس جاساپ، قارجى ەسەپ-شوتتارى تۋرالى اقپاراتپەن الماساتىن بولامىز. قازىرگى كەزدە قازاقستان ەىدۇ-نىڭ ارنايى جۇمىس توبىنا كىرىپ، اتالعان ستاندارتتى ەنگىزۋگە قاتىستى دايىندىق شارالارىن باستاپ كەتتى. وسىعان وراي، ۇلتتىق زاڭناماعا ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى. جوسپار بويىنشا 2019 جىلعى بارلىق اقپارات بەرىلەدى. سوندا 2020 جىلى قىركۇيەك ايىندا بىزگە جەرلەستەرىمىزدىڭ 102 ەلدەگى بارلىق ەسەپ-شوتتارى تۋرالى اقپارات تۇسەدى. ول ەلدەردىڭ ىشىندە ۇلىبريتانيا، بەرمۋد پەن كايمان ارالدارى، شۆەيساريا، ليۋكسەمبۋرگ، ليxتەنشتەين جانە تاعى باسقالار بار. 40-تان استام وفشورلىق يۋريسديكسيالار دا وسى باستاماعا قوسىلىپ وتىر»، - دەيدى سالىق سالۋ ادىستەمەسى بويىنشا دەپارتامەنت ديرەكتورى قايرات جولمۇxامبەتوۆ.

ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، جەكە اقپاراتتىڭ ىشىندە قارجى يەسىنىڭ ءاتى-جونى، سالىقتىق ءنومىرى، دەپوزيت پەن اكتيۆتەردەن تۇسكەن تابىستىڭ كولەمى بولادى. الايدا ول اقپارات قۇپيا مالىمەتكە جاتادى. «اقشانىڭ سوماسى از با، كوپ پە، وعان قارامايمىز. ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ەسەپشوتى تۋرالى اقپاراتتى الدىرتاتىن بولامىز. ارينە، سالىقتان جالتارعانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك قاراستىرىلعان. ماسەلەن، تابىستان تۇسكەن سالىقتى تولەمەگەنى ءۇشىن اكىمشىلىك جازا دا، قىلمىستىق جازا دا بار. نەگىزى، بۇگىنگى زاڭناما بويىنشا قازاقستان ازاماتتارى شەتەلدەگى اقشا مەن مۇلىك تۋرالى اقپاراتتى وزدەرى ۇسىنادى. ال كونۆەنسيا اياسىندا اقپارات الماسۋ ارقىلى ءبىز ول مالىمەتتەردىڭ ءبارىن سالىستىرىپ، تەكسەرە الامىز»، - دەپ اتاپ كورسەتتى ق.جولمۇxامبەتوۆ. 

ءيا، قازىرگى زاڭنامادا «240-شى فورما» دەگەن دەكلاراسيا بار. ءبىراق قازاقستاندىقتار ونى ءوز ەركىمەن تولتىرادى. ازىرشە، ەشكىمدى مىندەتتەپ جاتقان جوق. سونىڭ وزىندە جەرلەستەرىمىزدىڭ شەتەلدە ءبىراز اقشانى ۇستاپ وتىرعانىن بايقاۋعا بولادى. رەسمي مالىمەتكە سايكەس، بىلتىر اتالعان دەكلاراسيانى 68 مىڭنان استام ادام تولتىردى. ولاردىڭ ىشىندە 27 مىڭ ادام اقشانى اشىق كورسەتتى. ول قارجىنىڭ جالپى سوماسى 820 ميلليارد تەڭگەدەن استى. بۇل اقشا 108 ەلدىڭ بانكتەرىندە جاتىر. نەگىزگى مەملەكەتتەر ول - سينگاپۋر، شۆەيساريا، ليۆان، وڭتۇستىك كورەيا، رەسەي جانە تاعى باسقالار. سوندا 27 مىڭ ادامنىڭ شەتەلدەگى اقشاسى ءبىر تريلليون تەڭگەگە جۋىقتاسا، بارلىق 68 مىڭ ادامنىڭ قارجىسى ەكى تريلليونعا جەتۋى ابدەن مۇمكىن عوي.  قازاقستاندىقتار شەتەلدەگى اقشادان بولەك جىلجىمايتىن مۇلىككە قاتىستى دەكلاراسيالاردى دا تاپسىردى. بۇگىندە ءوز ەركىمەن ەسەپ بەرگەندەردىڭ 69 مەملەكەتتە 12 مىڭ جىلجىمايتىن مۇلىكتەرى بار ەكەن. اتالعان مۇلىكتىڭ باسىم بولىگى رەسەي، بولگاريا، تۇركيا، يسپانيا، ۇلىبريتانيا، اقش، فرانسيا جانە تاعى باسقا ەلدەردە تىركەلگەن. ايتپاقشى، «فرانسيادا قازاقستان ازاماتى قىمبات ءۇي ساتىپ الدى»، - دەپ ءبىراز شۋلاعان ەدىك. سويتسەك، ول مەملەكەتتە ءبىر ەمەس، 60 جىلجىمايتىن مۇلىك قازاقستاندىقتاردىڭ اتىندا جازىلعان. وسى ورايدا ايتا كەتكەن ءجون، 240-شى دەكلاراسيادا جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ سوماسىن كورسەتۋ مىندەتى جوق. سوندىقتان ادامدار ناقتى سومانى جازبايدى. ءسوز جوق، ەكى جىلدان كەيىن جالپىعا بىردەي تابىس دەكلاراسياسى ەنگىزىلگەندە شەتەلدەگى اقشانىڭ كولەمى دە، مۇلىكتىڭ مولشەرى دە الدەقايدا كوپ بولادى.

ارينە، وسى شارانىڭ ارقاسىندا بيۋدجەتكە سالىق تا كوپ تۇسەدى. ال سالىق كوپ تۇسسە، زەينەتاقى مەن جاردەماقىنى كوتەرۋگە بولادى. مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسى وسەتىن شىعار. جالپى، بيۋدجەتكە قاراپ وتىرعان مامانداردىڭ جاعداي جاقسارادى دەگەن ءۇمىت بار. الايدا قالتالى ازاماتتاردىڭ ىشىندە تابىس دەكلاراسياسىنان قاشاتىندار تابىلادى. ويتكەنى اقشانى ادال جولمەن تاپپاعانداردىڭ ساناسىندا «قۋدالاۋ فوبياسى» بولادى دەيدى. ولارعا دەكلاراسيانى تاپسىرماعانى ءۇشىن 50 اەك - 120 250 تەڭگەنى تولەي سالعان جەڭىل سياقتى. شەتەلگە كوشىپ كەتپەسە بولعانى...