تاعدىر تالكەگىنە ۇشىراپ، جان ساۋعالاپ بوسقان، ءتۇن تۇنەكتەن قاشقان، ءسويتىپ گيمالاي اسقان قازاقتاردىڭ كوش تاريحى حاقىندا حاليفا التايدىڭ «ەستەلىكتەرىم» داستانى مەن «التايدان اۋعان ەل» دەرەكتى شىعارماسىندا جانە ءجادي شاكەن ۇلىنىڭ «قارالى كوش» تراگەديالىق رومانىندا تۇبەگەيلى باياندالادى.
بۇگىنگى مەن «ەستەلىكتەرىم» داستانىنداعى ەلىسحان باتىر بەينەسىنە ايالدايمىن. اتالعان تۋىندى 2002 جىلى شاحان تولەۋبەكوۆتىڭ لاتىن ارپىنەن قازاقشاعا تۇسىرۋىمەن الماتىدا باسىلعان ەكەن. كىتاپ 7 بولىمنەن تۇرادى.
شىعارمانىڭ جازىلۋى جايىندا اۆتور «العىسوزىندە» بىلايشا پايىمدايدى: « ... بۇل كوش تاريحىمىزدا وتە كۇردەلى، وراسان ماڭىزدى، ەرەكشە ايتىپ وتەتىنى ءبىر تاريحي قۇبىلىس بولعاندىعى ءۇشىن تاريحتان وزىنە ءتان ورنىن الۋعا ابدەن ءتيستى! ... سوندىقتان بۇل تاريحي ءومىر شىندىعىن ءبىر داستان ەتىپ جىرلاۋدى، كەلەشەك ۇرپاققا قالدىرۋدى، ءبىر قاسيەتتى ازاماتتىق بورىش، ەلەۋلى مىندەت دەپ باعالاعاندىعىم ءۇشىن وسى «ەستەلىكتەرىمدى» جازىپ شىقتىم ... ويتكەنى، بۇل ءبىر جاي عانا رومان نەمەسە قاراپايىم ەرتەگى ەمەس ناعىز ايانىشتى بولعان ءومىردىڭ شىندىعى».
وسىدان-اق، «ەستەلىكتەرىم» داستانىنداعى وقيعالاردىڭ حاليفا التايدىڭ ءوز باسىنان وتكەن شىنايى كەشىرمەلەرى ەكەنىن انىق اڭعارامىز.
كىتاپتىڭ 1980 جىلى ستامبۋلدا باسىلعان نۇسقاسىنا ءالعىسوز جازعان كوش كۋاگەرلەرىنىڭ ءبىرى حامزا ءشومىشباي ۇلى بىلاي دەيدى:
«تۇجىرىپ ايتقاندا، 1935-جىلداردا انا جۇرتتان شىعىپ انادولىعا جەتىپ كەلگەن كوشتىڭ جولعا شىعۋىنا سەبەپشى بولعان ارداقتى ازامات ءالىپ ۇلى ەلىسحان بولماسا نەمەسە باستاپ شىقپاسا، بۇل ەلدىڭ ءۇندىستانعا، سونداي-اق تۇركياعا جەتۋى مۇمكىن ەمەس ەدى.
مارقۇمنىڭ ارتىندا بالا قالماعانىمەن، وسى جۇرگەن بارلىعىمىز دا سول كىسىنىڭ جۇراعاتىمىز عوي! «ادامنىڭ ءوزى مىڭ جاسامايدى، جۇراعاتى مىڭ جاسايدى» دەگەندەي، جۇراعاتتارى ءاردايىم وتە ارداقتاپ، اسا قۇرمەتپەن ەسكە الادى. ەلىسحان باتىردىڭ بۇل جولداعى باعا جەتپەس ەڭبەكتەرى جايلى بۇل كىتاپتىڭ ىشىندە كوتەرىلگەن مالىمەت بولعاندىعى ءۇشىن قىسقا عانا تۇسىنىكپەن اياقتاپ وتىرمىن».
وسى ءبىر اۋىز سوزگە قاراپ وتىرىپ-اق، ءبىز جالپى ەلىسحاننىڭ ايبىندى، ايبارلى تۇلعاسى قانداي كەسەك، ءىرى بولعانىن بىردەن اڭعارامىز. اتالعان كىتاپتىڭ العاشقى بەتىنە تۇسىنىكتەمە رەتىندە جازعان ءوزىنىڭ العىسوزىندە اۆتور دا مۇنداعى بايانداۋلاردىڭ ناقتىلى باستان كەشكەن تاريحي وقيعالاردان الىنعاندىعىن تىلگە تيەك ەتەدى.
ەندەشە اتالمىش داستانعا ۇڭىلە وتىرىپ، ەلىسحان ءالىپ ۇلىنىڭ ءومىرى مەن كۇرەس جولدارىنا توقتالعان تۇستارىن ءبىر مەزەت ميعا، وي-ساناعا جۇگىرتەيىك.
وقيعا 1930 جىلدارداعى جۇڭگو شىنجاڭىنىڭ باركول وڭىرىنەن ءوربيدى. 1931 جىلى تۋعان قوجانياز باستاعان ۇيعىرلار كوتەرىلىسىنە قولداۋ ءبىلدىردىڭ دەپ جۇڭگو قارۋلى كۇشتەرى ەلىسحاننىڭ اكەسى ءالىپ جامىسباي ۇلىنىڭ اۋىلىن قىرىپ سالادى. بۇل كەزدە باسقا جاققا كەتكەن ەلىسحان مەن ونىڭ اكەسىنىڭ ءىنىسى قوجاقىن قايتىپ كەلىپ قاندى، جويقىن قىرعىنعا كۋاگەر بولادى. قاھارلانىپ، جاۋدان كەگىن الماق بولىپ، اتقا مىنەدى. ءبىر ءبولىم جاۋلارىن قىرعانمەنەن، كوبى قۇتىلىپ كەتەدى. ەندىگى جەردە مەملەكەت ارمياسىمەن قارسىلاسىپ، وسىنىڭ سالدارىنان ەلىسحان باستاعان ەل مۇسىلمان حالىقتارىنان كومەك ىزدەپ، گانسۋ-چيڭحايعا، ودان ارى گيمالاي اسىپ ۇندىستان-پاكىستانعا جىلىستايدى. جول بويى تالاي قاندى قىرعىندى باستان كەشىرەدى، كورمەگەن بەينەت پەن ازاپتى كورەدى. حالقىن گيمالايدان اسىرعان ەلىسحان ايقاسىپ-شايقاسىپ، ارىستانشا ارپالىسىپ، كۇرەسە ءجۇرىپ، اقىرى 1943 جىلى پاكىستاندا 35 جاسىندا قايتىس بولادى.
اتالعان «ەستەلىكتەرىم» اتتى كىتاپتىڭ 2ء-بولىمى «ەل باستاعان ەلىسحان» دەگەن تاقىرىپپەن باستالادى.
...
ەلىسحان ءالىپ ۇلى كوشتى باستاپ،
توعىز ءجۇز وتىز بەستە جولعا اتتاندى. (16 بەت)
مۇندا جاس تا بولسا باس بولىپ، ەلىسحاننىڭ كوسەمدىكپەن ەلدى باستاعانى، وعان زايىپ ءتايجى اۋىلىنىڭ ىلەسكەنى، باركولدەگى قالعان ەلدىڭ باسىنداعى قاسىرەتتى جاعدايلار اڭگىمەلەندى. 1935 جىلى ەلىسحان كوشسە، 1936 جىلى زايىپ كوشەدى. قالعان ەل ولاردىڭ ارتىنان شۇبىرىپ، 1937-1938 جىلى كوشتى جالعايدى. اۆتور وسى سوڭعى كوشپەن بىرگە بولعان.
سول كەزدەگى كەڭەس وداعى جاعدايىنان قاراعاندا بۇل كەزەڭ ستاليندىك زۇلمات داۋىرىنە ءدوپ كەلەدى.
كىتاپتىڭ ءۇشىنشى ءبولىمى «گانسۋ، شىڭقاي جەرىندەگى اۋىر جاعداي» دەپ اتالادى. ەلدىڭ ارقا سۇيەرى دەپ كەلگەن دۇڭعان گەنەرالى ما فۋپاڭ وزدەرىنە قاس دۇشپان بولىپ شىعادى.
...
ءولتىردى مال قايىرعان مالشىلاردى،
اڭ اۋلاپ جايشا جۇرگەن اڭشىلاردى.
بۇل جاعداي وكىمەتكە ايتىلسا دا،
ونشالىق ناتيجەسى جالشىمادى. [31 بەت]، (جالشىمادى – ناتيجە بەرمەدى، ۇكىمەت قارامادى مانىسىندە قولدانىلعان – س.ن.)
كۇن ءوتتى وسىمەنەن ەكى جىلداي،
الىسىپ، توناۋشىمەن ءبىر كۇن تىنباي.
بۇل جەردە ءومىر ءسۇرۋ قيىن بولدى،
بەلگىسىز نە بولارى بۇدان بىلاي؟! [31 بەت.]
وسىلايشا ۇرلىق-قارلىق، توناۋشىلىق توقتامايدى. ۇكىمەت كوپە-كورىنەۋ حالىقتى قولدايتىن سىڭاي تانىتقانىمەن، استىرتىن بىرىن-بىرىنە ايتاقتاپ شاعىستىرادى. ءتىپتى ەلىسحاننىڭ كوزىن قۇرتپاق بولادى.
ەندىگى تاقىرىپ «شىڭقاي ولكەسىنەن تيبەت ارقىلى ءۇندىستانعا كوش ارەكەتى» (32 بەت) دەپ بەرىلەدى دە:
ەلىسحان شەت قوندى ەندى قيىر جايلاپ،
التىنشوگە دەگەن جەرگە باردى سويلاپ.
مىڭ توعىز ءجۇز قىرقىنشى جىلدىڭ جازى،
كەتۋدىڭ شەتكە شىعىپ، قامىن ويلاپ، (32 بەت) - دەپ جىرلايدى. ءسويتىپ ەندىگى جەردە ەلىسحاننىڭ ەل باستاپ شەتكە كوشۋ ارەكەتى باستالادى.
ءبىر جاۋ بار قولىق دەگەن جولدارىندا،
بۇل جولمەن كەتۋ قيىن ول بارىندا.
توناعىش، جول كەسكىش، ۇرى-زالىم،
قۇرالى كۇندىز-تۇنى قولدارىندا. (32 بەت)
قولىق دەپ وتىرعانى – تيبەت ۇستىرتىندەگى تاڭعىتتار بولسا كەرەك.
سوندىقتان سونى جاۋلاپ الۋ ءۇشىن،
بار كۇشتى سوعان قارسى سالۋ ءۇشىن.
ەلىسحان ءوزى كەتتى قولدى باستاپ،
جەرىنە سونىڭ ىزدەپ بارۋ ءۇشىن. (32 بەت)
ءسويتىپ، ەلىسحان جولدى توسقان جاۋلارمەن سوعىسىپ، ولاردى تازارتادى.
ەلىسحان قولىقتارمەن سوعىسىپ كوشەتىن جولدى اشىپ جۇرگەندە ارت جاقتان كەلگەن قۋعىنشى جاۋ – ما فۋپاڭ اسكەرى اۋىلدى تۇتقيىلدان باسىپ قالادى.
فۋ لۋ جاڭ – جاۋ باستىعى دۇنگەن ەكەن،
اسكەردى باستاپ الىپ جۇرگەن ەكەن.
سويلەستى ەلشى ارقىلى ەلىسحانمەن،
بۇل ەلدى قايتارۋعا كەلگەن ەكەن.
...
قۇرانعا قولىن باسىپ سەنىم بەردى،
قىلمايمىز سىزگە قاستىق ەندى – دەدى.
قاتىن-بالا جاۋ قولىندا بولعاندىقتان،
ەلىسحان كەلىسىمدى قابىل كوردى.
ءتۇسىردى ەلىسحاندى ءوستىپ الداپ،
ۇستادى قول-اياعىن دەرەۋ بايلاپ...[33 بەت].
الداعان اككى جاۋ وسىلايشا ەلىسحاندى الداپ قولعا ءتۇسىرىپ الىپ، قول-اياعىن بايلاپ، ەلدى كەرى ايدايدى.
جول بويى ەلدى ۇرىپ-سوعىپ، قارسىلاسقاندارىن اتىپ تاستاۋعا دەيىن بارادى. ەندىگى جەردە ەلىسحاننىڭ اكەسىنىڭ اعاسى قوجاقىن باتىر باستاعان ەرلەر اقىلداسادى. جاۋعا قارسى تۇرۋدى ويلاپ، اسكەر قولىندا بايلاۋدا جاتقان ەلىسحانمەن استىرتىن ءتىل بىرىكتىرەدى. جاۋ شاتىرلارىنا تۇندەلەتە لاپ قويادى. ەكى جاق قيان-كەسكى ۇرىسقا بارادى. وزدەرىنىڭ ولگەن-تىرىلگەنىنە قاراماي جاۋدىڭ قالىن قولىن دا قىرعىنعا ۇشىراتادى. تالاي بوزداقتار شاھيد بولادى.
قۇتقارىلعان ەلىسحان جاۋمەن سوعىسا ءجۇرىپ، ەلدى باستايدى. كوشتى اۋەلگى باعدارى بويىنشا ءۇندىستانعا قاراي باعىتتايدى.
تيبەتتىڭ ناقشا دەگەن جەرىنە كەلگەندە ولاردى ۇكىمەت اسكەرى وتكىزبەي، قاڭتارىپ قويادى. «جوعارعى جاقتىڭ بۇيرىعىن كۇتەمىز» دەيدى. ەلىسحاننىڭ باستاۋىنداعى ەل بۇل قورشاۋدان دا قاشىپ شىعىپ، جالعاستى العا جىلجيدى.
گيمالاي جونىندا نە ءبىر بەينەتتى، زۇلمات كۇندەردى باستان كەشىرە ءجۇرىپ، بىردە سوعىس، بىردە سۋىقتان ادامدار ءولىپ، اقىرى ءۇندىستان شەكاراسىنا دا جەتەدى.
اتىستا شەكاراشىلاردىڭ قولىنا تۇسكەن سىماعۇل ولاردىڭ سۇراعىنا:
ەلىسحان باستاپ جۇرگەن باستىعىمىز،
سىزدەرگە، ءسىرا، بولماس قاستىعىمىز.
باستىقپەن ءتىل قاتىسىپ سويلەسىلسە،
الاسىز انىق جاۋاپ ناقتىلى ءسىز، [66 بەت] – دەپ جاۋاپ بەرەدى دە، شەكاراشىلار باستىعىنا ەلىسحان ءوزى بارىپ جولىعادى. ولار ەلدى وتكىزۋگە كەلىسىم بەرەدى.
شۇبىرتىپ ەلدىڭ ءبارىن ساناپ شىقتى،
ءۇش مىڭ دا وتىز توعىز ادام شىقتى.
بەس مىڭنان ارتىق ەدى شىققان ادام،
بۇل جولدا وسىنشالىق ازايىپتى! [69 بەت].
ءسويتىپ ەل باستاعان ەلىسحانعا ىلەسكەن حالىق قىرىلا-قىرىلا 3039 ادام قالىپ، ءۇندىستان شەكاراسىنان وتەدى.
ءۇندىستان جاعى ولاردى مۇزافار ابات دەگەن شاھارعا اپارادى.
مۇندا ىستىقتان، دىمقىل اۋارايىنان اۋرۋ تاراپ، اسكەر قورشاۋىنداعى ەل تاعى دا كۇيزەلىسكە تۇسەدى. ادامدار ارت-ارتىنان ولە باستايدى.
وسىنداي قىم-قۋىت جاعدايدا ەلىسحان تاعى دا ەلدى قۇتقارۋعا كىرىسەدى. بۇل تاقىرىپتى حاليفا التاي ءوز داستانىندا: «ەلىسحاننىڭ اعىلشىن باستىقپەن كەزدەسۋى» دەپ العان.
ەلىسحان ءبىر كۇن تۇندە شىعىپ كەتتى،
يسلامحاننىڭ اۋلىنا بارىپ جەتتى.
جانىندا ماردان، سادەي، احمەت مولدا،
ايماقتىڭ باستىعىن مەن كورسەم دەپتى.
ابيت اباد قالاسىنا ءۋالي بولعان،
بار ەدى ءبىر اعىلشىن بيلەپ تۇرعان.
يسلامحان ءوزى بىرگە قوشامەتپەن
اپاردى ماشينامەن دەرەۋ سوعان.
اعىلشىن ەلىسحاندى قابىلدادى،
ارىزىم الىندى دەپ ايتىپ كەلدى.
كاشميردەن پانجاپقا ەلدى شىعارۋعا،
وتىرىپ سول ارادا قاۋلى الدى [75 بەت].
يسلامحان ەلىسحانمەن دوسجار ادام،
پىكىرىن ءاردايىم قوسقان ادام.
كاشميردەن اۋىسۋعا سەبەپشى بوپ،
كومەگىن قولدان كەلگەن اياماعان [76 بەت].
جۇقپالى اۋرۋ سالدارىنان كۇن سايىن ءولىپ جاتقان حالىقتى ەلىسحان وسىلايشا ەكىنشى مەكەنگە كوشىرەدى. كاشميردەن پانجاپ ولكەسىنە وتكەن ەل دە ءبارى ءبىر جۇقپالى اۋرۋ توقتاماي، ادام ءولىمى جالعاسا بەرەدى.
ەل تەرناۆاعا كوشىپ كەلگەننەن كەيىن ۇكىمەت جاعى قانشا كوك كورسەتسە دە جاعدايلارى وڭالا قويمايدى. ەندىگى جەردە ەلىسحان جوعارى دارەجەلى اعىلشىن ۇلىعىنا جولىعۋعا ءوتىنىش بىلدىرەدى.
ءۇندىستاننىڭ اعىلشىن باس وكىلى،
اتايدى – ۆايسراي، – دەپ حالىق ونى.
حال سۇراي تەرناۆاعا ءوزى كەلدى،
كۇن بولدى ايتا قالسىن مۇنىڭ ءوزى [80 بەت].
اعىلشىن ۇلىعىنا ەلدىڭ جايىن مالىمدەگەن ەلىسحان بىلاي دەيدى:
ىستىقتان قورقىپ تۇرمىز تۇگەيمىز دەپ،
تاۋسىلدىق، قۇرىدىق دەپ جۇدەيمىز كەپ.
ادامنىڭ كوبى ءولىپ ازى قالدى،
ومىردەن كۇدەر ۇزدىك ۋايىم جەپ.
وكىمەت ءار ادامعا بەلگى بەرسە،
ادامدار سول بەلگىمەن ەركىن جۇرسە.
تۇپكىلىكتى تۇرۋدى قالامايمىز،
تارقاتىپ وسى جەردەن قويا بەرسە.
ەلىسحان ۆايسىرايعا وسىنى ايتتى،
قابىلداپ، وسى ارىزدى و دا قايتتى.
«تىلەگى ورىندالسىن بۇلاردىڭ» دەپ،
بايلانىستى ورىنعا جارلىق سالدى [81 بەت].
ەلىسحان ءالىپ ۇلىنىڭ تىكەلەي وتىنىشىمەن اعىلشىن ۇلىقتارى قازاقتارعا ەرەكشە قۇقىلى «بوسقىندىق كۋالىگىن» بەرەدى. قىرىلىپ تۇگەسىنۋگە اينالعان ەلدىڭ بەتى بەرى قارايدى. بۇل جايدى حاليفا:
وكىمەت بەلگى بەردى ءار ادامعا،
مەرزىمسىز، جارار بارلىق ءۇندىستانعا.
ولكەنىڭ قاي بۇرىشىنا بارۋ مۇمكىن،
بەلگىنى كورسەتەدى سۇراعانعا.
توعىز ءجۇز قىرىق ەكى بولدى كۇزى،
ماۋسىمنىڭ سالقىن تارتار بولدى كەزى.
ادامدار ەسىن جيدى، ءولىم توقتاپ،
راحات بوپ جانعا جايلى جەردىڭ ءجۇزى، – دەپ سۋرەتتەيدى [81 بەت].
ەلىسحاننىڭ جات ەل، جات جەردە ەلىن وسىنداي جەڭىلدىككە جەتكىزۋى – مۇمكىن ءبىر ارمانىنىڭ ورىندالۋى بولدى ما، مۇمكىن قاجىر-قايراتى ءبىتىپ، مەڭدەتكەن اۋرۋ شەڭگەلىن سالدى ما، اۋىر ناۋقاستان 1943 جىلى 35 جاسىندا پاكىستان جەرىندە قايتىس بولادى.
توعىز ءجۇز قىرىق ۇشتە دۇنيە سالدى،
جاسىندا ءدال وتىز بەس اجال الدى.
ءومىرى قىسقا بولدى قايران ەردىڭ،
تەك قانا تاريحتا ونىڭ اتى قالدى، [92 بەت] – دەپ كۇڭىرەنگەن حاليفا التاي ەندى وعان دەگەن جۇرەك جاردى باعاسىن ايتادى:
كەمەڭگەر ايبىندى ەدى ەرەكشە اسقان،
قاجىرلى قايراتتى ەدى جالىن شاشقان.
مايتالمان ءبىلىمدى ەدى ءبىر دانىشپان،
جەتكىزگەن ەلدى باستاپ ول الىستان.
ءجاي كەزدە قاراپايىم جىلى ءجۇزدى،
قارقىلداپ كۇلە سويلەر جىلى ءسوزدى.
ىزالانىپ قاراسا تىكىرەيىپ،
قىزارىپ، ۇشقىن شاشار ەكى كوزى.
مايتالمان، ءبىلىمدى ەدى ءبىر دانىشپان،
جەتكىزگەن ەلدى باستاپ تۋ الىستان.
امال نە، دۇنيەدەن جاستاي كەتتى،
جازىلعان تاعدىرى عوي اۋەل باستان.
ءتوزىمدى اقىل تاپقىش باتىل ەدى،
جۇرەكتى قورىقپايتىن باتىر ەدى.
مارقۇمنىڭ ءوزى ولسە دە اتى ولمەي،
تاريحتان ورىن الدى اقىر ەندى [92 بەت].
حاليفا التايدىڭ «ەستەلىكتەرىم» داستانى وسىدان كەيىنگى وقيعا جەلىسىندە ەل باستاعان ەلىسحاننىڭ جولىمەن جۇرگەن ەلدىڭ كەيىنگى وكىلدەرىنىڭ باس قوسا وتىرىپ، «بوسقىن قازاق شىعىس تۇركىستاندىق قوعامىن» قۇرىپ، تۇركياعا كوشۋ يدەياسىن ورتاعا قويعانىن سيپاتتايدى [100 بەت]. ۋاقىت مەرزىمىن دە «ون جەتى قازان، توعىز ءجۇز ەلۋ بىردە» دەپ كورسەتەدى.
ەلىسحان توبىنداعىلاردىڭ كوشىنە 1951 جىلى گيمالاي اسقان قاليبەك، ءسولتانشارىپ، قۇسايىن ءتايجى، دالەلحان قاجى باستاعان ەكىنشى كوش قوسىلىپ، تۇتاس ءبىر ەل بولىپ، 1953 جىلى تۇركياعا قونىس اۋدارادى.
اتالعان داستان وسىلايشا حاليفا التايدىڭ باستان كەشكەندەرى ارقىلى گيمالاي اسقان كوشتىڭ بويىنداعى وقيعالارعا كەڭىنەن توقتالادى. بۇل شىعارما ەلىسحان ءالىپ ۇلىنىڭ ءومىر جولىنا ارنايى ارنالماسا دا، الايدا ونىڭ باتىرلىق، كوشباسشىلىق تۇلعاسىنا ەرەكشە ءمان بەرىپ وتىرادى. اسىرەسە، جوعارىدا كەلتىرىلگەن مىسالدارداعى سوڭعى ولەڭ جولىنداعى بەينەلەۋلەردەن ءبىز ەلىسحاننىڭ «كەمەڭگەر، ايبىندى، قاجىرلى، قايراتتى، مايتالمان، ءبىلىمدى، دانىشپان، قاراپايىم، جىلى ءجۇزدى، ءتوزىمدى، اقىل تاپقىش، باتىل، جۇرەكتى، باتىر» سىندى سان ءتۇرلى شىنايى قىرلارىن كورەمىز. «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى» دەيتىندەي اسقاق تۇلعاسىن بايقايمىز.
ەلىسحان ءالىپ ۇلىنىڭ بويىندا قازاق باتىرلارىنىڭ ەپوستىق جىرلاردا سۋرتەتتەلەتىن كەسكىن-تۇلعاسى بار. اسىرەسە، دوسىنا مەيىرىمدى، جاۋىنا قاتال، تار جەردە جول تاپقىش قاسيەتتەرى باتىر عانا ەمەس، كوسەم ويلى كوشباسشىلىق بولمىسىن دا ايقىندايدى.
مەن حاليفا التايدىڭ قولىما تۇسكەن «ەستەلىكتەرىم» كىتابىنداعى ەلىسحان بەينەسىنە شاما-شارقىمشا ءۇڭىلدىم. بۇدان باسقا دا سۇلەيمەن ءدارىباي ۇلى، سەيىتحان بورتانقاجى ۇلى سىندى اقىنداردىڭ وسى كوش جايىندا جازعان قيسسا-داستاندارى بار دەپ ەستىسەم دە قازاقستاندا جارىق كورمەۋىنە بايلانىستى پايدالانۋ مۇمكىندىگىم بولمادى.
قورىتا كەلگەندە، تاۋەلسىزدىك جولىندا ازاتتىقتى اڭساپ كۇرەسكەن ەرلەرىمىزدىڭ ادەبيەتىمىز بەن تاريحىمىزداعى الاتىن ورنىن كورسەتۋ ارقىلى بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ بويىنا تاۋەلسىزدىكتىڭ، ەركىندىكتىڭ اسا باعالى قۇندىلىق ەكەنىن بارىنشا ءسىڭىرۋىمىز كەرەك. بۇگىنگى كونفەرەنسياداعى ەل باستاعان ەلىسحان سونداي ءىرى تۇلعالارىمىزدىڭ ءبىرى بولىپ، تاريح بەتىنەن ماڭگىلىك ورىن الادى دەپ سەنەمىن! ەلىسحان تاريحى مەن تاعدىرى – ەر قازاقتىڭ تاريحى مەن تاعدىرى.
پايدالانعان ادەبيەت:
حاليفا التاي «ەستەلىكتەرىم» داستانى، الماتى، 2002 جىلى.
سەرىك نەگيموۆ
ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى،
حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى،
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور
