ەجەلگى ريم بۇگىنگى وركەنيەتتىڭ نەگىزىن عاسىرلار بۇرىن قالاپ كەتكەن ءوز زامانىنىڭ وزىق مەملەكەتى بولعانىن بىلەمىز. ريمدىكتەر لاتىن ءالىپبيىن، ارحيتەكتۋرانىڭ وزىق ۇلگىلەرىن، ءارتۇرلى تەرميندەردى ويلاپ تاپقان. ولار قولدانعان تەحنولوگيالار مەن ونەرتابىستارىن كۇندەلىكتى ومىردە پايداعا اسىرىپ ءجۇرمىز.  Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى العاش رەت ەجەلگى ريم يمپەرياسىندا ويلاپ تابىلعان، قازىرگى كۇنى ادامزاتتىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالعان ونەرتابىستار تۋرالى اقپاراتتى ۇسىنادى.

گازەتتەر. ەڭ العاش ريمدىكتەر  "Acta Senatus" اتتى جازبالار جيناعىن شىعارعان. ونىڭ قازىرگى گازەتتەن ايىرماشىلىعى، قاراپايىم حالىققا قولجەتىمسىزدىگى ەدى. ونى تەك سەناتورلار عانا وقي الاتىن، سەبەبى، مەملەكەت باسقارۋ ىسىنە قاتىستى زاڭ جوبالارى جازىلاتىن بولعان. ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن ەجەلگى ريمدە ب.ە.د 27 جىلى العاشقى قوعامدىق گازەت رەتىندە "Acta diurna" شىعا باستادى.

ورتالىق جىلۋ جۇيەسى. بۇگىندە كوپقاباتتى ۇيلەردە ورتالىق جۇيەدەن تارايتىن جىلۋدىڭ بار بولعانى ءۇشىن ءبىز ەجەلگى ريمدىكتەرگە العىس ايتۋىمىز كەرەك. ولارداعى جىلۋ جۇيەسى "گيپوكاۋست" دەپ اتالعان جانە كوبىندە ورتالىق مونشالاردى جىلىتۋ ءۇشىن قولدانىلعان.

جول بەلگىلەرى. زاماناۋي كولىك جۇرگىزۋشىلەرى كوشەدە جەڭىل ءارى جول ەرەجەسىنە ساي وڭاي جول تاۋىپ ءجۇرۋى ءۇشىن ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىنگە ەرادا ريمدىكتەر جول بەلگىلەرىن ويلاپ تاپقان. ولار وتە ۇلكەن تاستارعا جول ايرىقتارىن، ولاردىڭ قايدا اپاراتىنىن بەلگىلەپ قوياتىن بولعان.

گراففيتي. زاماناۋي قابىرعا سۋرەتتەرىنىڭ ونەرى «زاماناۋي» دەۋگە مۇلدە كەلمەيدى. سەبەبى، قازبا جۇمىستارى كەزىندە ب.ە.د. 79 جىلعا تيەسىلى اتاقتى پومپەي قالاسىنىڭ عيماراتتارىنىڭ قابىرعالارىندا گراففيتي سۋرەتتەرى تابىلعان.

بەتون. ەڭ العاش قازىرگى زامانداعى بەتوننىڭ بالاماسى مىسىردان تابىلعانىمەن، ريم رەسپۋبليكاسىندا قۇرىلىسقا قولداناتىن وتە بەرىك قۇيمانىڭ قوسپاسىن ويلاپ تاپقان. ەجەلگى ينجەنەرلەر ونى جاساۋ ءۇشىن تەڭىز سۋىنا اك پەن جانارتاۋ كۇلىن ارالاستىرىپ، ونى كەپتىرگەننەن كەيىن، عيماراتتاردىڭ قۇرىلىسىنا نەمەسە نەگىزىن قالاۋدا قولدانعان.

كەسىر تىلىگىن جاساۋدى دا ەڭ العاش ريمدىك مەديسينادا قولدانعان.  بۇل ءسوزدىڭ ءتۇبىرى «Caesar» ياعني، سەزار دەگەن سوزدەن شىققان. اتى ايتىپ تۇرعانداي قازىرگى كۇندە قولدانىلىپ جۇرگەن اكۋشەرلىك كومەكتى سەزار ويلاپ تاپقان. ءقازىر جۇكتى انانىڭ ومىرىنە ءقاۋىپ تونەتىن بولسا كەسىر تىلىگىن جاسايدى. ال، سەزار بۇل ءادىستى اناسى ءولىم اۋزىندا جاتقاندا، ءسابيدى قۇتقارىپ قالۋ ءۇشىن قولدانعان.

كۋرەرلىك نەمەسە جەتكىزۋشى كومپانيا. مۇنداي قىزمەت ءتۇرى دە ەڭ العاش ريمدە يمپەراتور اۆگۋستىڭ كەزىندە پايدا بولعان. "Cursus Publicus" دەپ اتالعان جەتكىزۋ قىزمەتى ماڭىزدى اقپارات پەن زاتتاردى ادامدارعا جەتكىزۋمەن اينالىسقان.

كوپىر. وسىدان 2000 جىل بۇرىن ەجەلگى ريمدىكتەر ادامزات تاريحىندا العاش رەت كوپىرلى جولدارمەن جۇرگەن، ولار بۇكىل ەۋروپا اۋماعىندا 90 مىڭ شاقىرىمنان استام كوپىر مەن تاس جول سالعان. جولداردىڭ جوسپارلانۋى اسقان دالدىكپەن، تاپقىرلىقپەن جاسالعاندىقتان، ولار وسى كۇنگە دەيىن قولدانىلىپ كەلەدى.