نولدىكتەر كەزەڭى باستالعالى بەرى ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىستى نەگىزگى تاريحتى بۇرمالاۋشىلار مەن ولارعا قارسى شىعۋشىلاردىڭ پىكىر قايشىلىعى تولاستاماي تۇر.

نەگىزگى پىكىرتالاس كوزى – بەيبىت جاتقان باتىس حالقىنا كەڭەس وكىمەتىنىڭ سولداتتارىنىڭ زورلىق-زومبىلىق كورسەتۋى، اياۋسىز قىرعانى-مىس.

بۇل تاقىرىپقا قاتىستى فاشيستەردىڭ بەلسەندىسى يوزەف گەببەلس «كىشكەنە عانا شىندىعى بار تۇتاس وتىرىك» دەپ مالىمدەمە جاساعان. كوپتەگەن عالىمدار، زەرتتەۋشىلەر اتالعان فاكتىلەردى جوققا شىعارۋعا تىرىسىپ جاتسا، ءبىرشاماسى ەل اراسىنداعى ميفتەردى شىندىققا اينالدىرىپ، تاريحقا ەنگىزبەكشى. ەكى تاراپ تا وزدەرىنىڭ تۇجىرىمدارىن رەسمي قۇجاتتارمەن، ءتۇرلى تاسىلدەرمەن قىزۋ جۇمىس جاساپ جاتىر.

كەڭەس اسكەرلەرىنىڭ نەمىس قىزدارىن زورلاعانىن تاريحقا ەنگىزىپ، قوعام الدىندا دالەلدەۋگە تىرىسقان ۇگىتشىلەردىڭ ءبىرى يوزەف گەببەلس ەدى. ول ءوزىنىڭ پوزيسياسىن، ءوزىنىڭ كوزقاراسىن دالەلدەۋگە بارىنشا تىرىستى. دەسە دە، ۇگىتشىنىڭ بۇل قارەكەتىنەن بەرەكە شىعا قويعانى شامالى.

گەببەلستىڭ پىكىرلەستەرىنىڭ ءبىرى دوكتور ۆەرنەر ناۋمان باتىستىق جۋرناليستەردىڭ بىرىنە بەرگەن سۇحباتىندا: «...ءبىز بەرليندىكتەردى ۇگىتتەپ، ەڭ بيىك دارەجەگە دەيىن جەتكىزدىك. ءبىراق اقىرىندا ءوز ۇگىتىمىز وزىمىزگە قامشى بولىپ ءتيدى» دەگەن وي ايتقان.

«زورلادى ما؟ اتىڭدار!»

كەڭەس وكىمەتىنىڭ ارمياسىنداعى سولداتتاردىڭ نەمىستەرمەن جىنىستىق بايلانىستا بولعانىن ەشكىم تولىققاندى جوققا شىعارا المايدى. ويتكەنى، سولداتتار مەن نەمىس قىزدارىنىڭ اراسىندا بالا بولعان جاعدايلاردى جۇزدەپ، مىڭداپ ساناۋعا بولادى.

يوسيف ستالين 1945 جىلدىڭ 19-قاڭتارىندا جاريالاعان №229 بۇيرىعىندا: «وفيسەرلەر جانە قىزىل ارميا سولداتتارى! ءبىز قارسىلاستار ايماعىنا بارا جاتىرمىز. اركىم وز-وزىنە بەرىك ءارى جاۋاپتى بولۋى ءتيىس. جاۋلانىپ الىنعان جەردەگى حالىققا، مەيلى نەمىس، مەيلى چەح، مەيلى پولياك بولسىن،  شەكتەن تىس زورلىق-زومبىلىق كورسەتىلمەۋى قاجەت. ال وسى تالاپتاردى بۇزعاندار اسكەري جارعىلار بويىنشا جاۋاپقا تارتىلماق. ءبىزدىڭ يەلىگىمىزگە وتكەن ايماقتاردىڭ حالقىنا جىنىستىق زورلىق كورسەتۋگە قاتاڭ تىيىم سالىنادى. قاراپايىم حالىقتى قورلاۋ مەن زورلاۋ قادامىنا بارعان كىنالىلەر اتۋ جازاسىنا كەسىلسىن!»  - دەگەن تالاپ ەنگىزدى.

ءدال وسى جارعىدا اتالعان تالاپتاردى بۇزعان ءبىرقاتار سولداتتار اتىلدى دا. بۇل تۇجىرىمدى ەشكىم جوققا شىعارا المايدى.

گەرمانيا تۇرعىندارىن جاپپاي زورلاۋ تۋرالى اڭىزدىڭ شىعۋ تاريحى

باتىستا ۇلى وتان سوعىسى ۋاعىندا نەمىس ايەلدەرىنىڭ جاپپاي زورلانۋى تۋرالى اقپاراتتىق تولقىن 2000 جىلداردىڭ باسىندا باستالدى. بۇل ناۋقاننىڭ ورىن الۋىنا «بەرليننىڭ كۇيرەۋى» اتتى كىتاپتىڭ اۆتورى، بريتاندىق تاريحشى ەنتوني بيۆور جانە ونىڭ فاكتىلەرىنە سۇيەنگەن «ساراپشىلار» سەبەپ بولدى. ال بيۆوردىڭ جازعان تۋىندىسىنداعى تۇجىرىمدار ەشقانداي مۇراعاتتىق دۇنيەلەرمەن، رەسمي قۇجاتتارمەن بەكىتىلمەيدى، دالەلدەنبەيدى.

وتكەن جىلى 53 جاستاعى ميريام گەبحاردت ەسىمدى جازۋشىنىڭ «اسكەرلەر كەلگەندە. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس اياعىنداعى نەمىس ايەلدەرىن جاپپاي زورلاۋ» اتتى كىتابى جارىق كوردى. نەمىس تاريحشىسى، كونستانسسكيي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح جانە الەۋمەتتانۋ پروفەسسورى ءوز تۋىندىسىندا قانداستارىنىڭ جاپپاي زورلاۋ كەزەڭىندە كورگەن ازاپتارىن تاپتىشتەپ جازادى.

گەبحاردت رەسمي قۇجاتتارعا سۇيەنە وتىرىپ، زورلانعاندار سانىن 860 مىڭ ادام دەپ كورسەتەدى. كورسەتىلگەن ساننىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى تازا نەمىس ايەلدەرى. بۇدان بولەك نەمىس ايەلدەرى جىنىستىق جانە ماتەريالدىق زورلىق-زومبىلىقتاردى امەريكالىقتاردان، بريتاندىقتاردان جانە فرانسۋزداردان دا كوردى. اۆتور باتىس ەلدەرىندە قىزۋ پىكىر قايشىلىعىنا ءتۇسىپ جاتقان «ەكى ميلليون ايەلدىڭ زورلانۋى» دەگەن كوزقاراستى «اسىرا سىلتەۋ» دەپ باعالايدى.

بىزگە بەلگىلى ءارى انىق ءبىر اقپارات بار. ول - ۇلى وتان سوعىسى كەزەڭىندە بەيبىت تۇرعىنداردى شەكتەن تىس باسىپ-جانشىعانى ءۇشىن كەڭەستىك ارميا قاتارىنداعى 4 مىڭ اسكەر جازاعا تارتىلدى. سونداي-اق، ولاردىڭ ءبىرقاتارى اتۋ جازاسىنا كەسىلگەن.