تاريحشى ارمان قابدەش ۇلى: قازاق ادەبيەتى گازەتىندە 100 ۇزدىك كىتاپ ءتىزىمى جاريالانعانىن، ونىڭ ىشىندە تىزىمگە ەنگەن كەيبىر كىتاپتار – عىلىمي سۇزگىدەن وتپەگەن، تاريحي جۇكتەمەسى اۋىر، ادەبيەت پەن ۇلت تاريحىنا زياندى بولۋى مۇمكىن تۋىندىلار بار ەكەنىن ايتىپ دابىل قاقتى. سونىڭ ءبىرى – قازىبەك بەك تاۋاسارۇلىنا تەلىنگەن «ءتۇپ-تۇقياننان وزىمە شەيىن» اتتى كىتاپ.

بيفات ەلتايەۆا

­­ – 6 تىزىمدە «ءتۇپ تۇقياننان وزىمە شەيىن» كىتابى تۇر. بۇل جالعان كىتاپ. تالاي رەت جالعاندىعى اشكەرەلەندى دە. جازۋشىلار دا، تاريحشىلار دا كىتاپتىڭ شىندىققا جاناستپايتىنىن ايتىپ، اشكەرەلەسە دە، ۇلتتىق قازىنا رەتىندە 100 كىتاپتىڭ ىشىنە قوسىپ وتىر. بۇل دەگەن ماسقارا! سۇمدىق نارسە. بۇلاي جالعاسا بەرسە، قوعامدى ءىرىتىپ، بولاشاق ۇرپاقتى شاتاستىرادى. 20 عاسىردىڭ ەڭ جالعان كىتابى. 92 جىلدارى 300 مىڭ دانامەن شىققان. بۇل تۋرالى قابدەش ءجۇمادىلوۆ «ءبىر قۇپيانىڭ شەجىرەسى» اتتى سىني ماقالانى جازدى. كىتاپتىڭ مازمۇنى مەن نەگىزىنە كەلسەك، نازاربايەۆتى حان رەتىندە سايلاپ، سونىڭ بيلىگىن نەگىزدەۋ ءۇشىن جازىلعان كىتاپ دەيدى.

شاپىراشتى قازىبەك بەك تاۋاسار ۇلىنىڭ 18-عاسىردا «جازدى» دەلىنەتىن اتىشۋلى كىتابى سورەلەردىڭ تورىندە سامساپ تۇرعانىن كورەسىز. جاڭا مۇقابادا، پوليگرافياسى جوعارى، بەتىندە «تاريحي شەجىرە» دەگەن انىقتاماسى بار.

جازۋشى قابدەش ءجۇمادىلوۆ بۇل كىتاپ تۋرالى: «بۇل 18 عاسىردىڭ ەمەس، كۇنى كەشەگى قولدان جاسالعان تۋىندى» – دەپ باعا بەرگەن. ول «ءبىر شەجىرەنىڭ قۇپياسى» اتتى ماقالاسىندا بۇل شىعارمادا كەلتىرىلگەن وقيعالاردىڭ تاريحي دەرەكتەرمەن سايكەسسىزدىگىن، ءتىلدى، تەرميندەردى، سيپاتتاۋ ماشىعىن سارالاي كەلە، «بۇل تۋىندى – تازا ادەبي قيال، ءارى رۋشىلدىق سيپاتتاعى تاپسىرىسپەن جازىلعان» دەگەن تۇجىرىم جاساعان. راسىندا دا، ماتىندەگى ءتىل بۇگىنگى گازەتتەردىڭ ءتىلىن ەسكە تۇسىرەدى، ال سيپاتتالعان اسكەري تاكتيكا مەن وقيعالار قيسىنسىز. ماسەلەن، اڭىراقاي شايقاسىنداعى جەكپە-جەك ون ءبىر كۇنگە سوزىلىپ، كۇنىنە ءۇش قالماقتان ءولتىرىپ وتىرعانداي سيپاتتالادى.

الايدا جوعارىدا ايتىلعان سىني پىكىرلەردى قازاقتىڭ ارداقتى جازۋشىسى عافۋ قايىربەكوۆ قولداماعان كورىنەدى. كەرىسىنشە، ول «ءتۇپ-تۇقيان» سەكىلدى كىتاپتار ءار جۇزدەن بىر-بىردەن شىقسا، تاريح تۇگەندەلەر ەدى» دەگەن پىكىرىن بىلدىرگەن.

ال قابدەش ءجۇمادىلوۆ: «بۇل كىتاپ ەل اراسىنا ىرىتكى سالىپ، ءبۇلدىرىپ ءجۇر. ەندى ورتا ءجۇز بەن كىشى جۇزدەن دە وسىنداي “باتىر ۇرپاقتار” شىقسا، ءبىز ۇشكە بولىنگەن تاريحپەن ۇلت رەتىندە جويىلامىز» – دەپ وتكىر جاۋاپ قايىرعان.

ەگەر «ءتۇپ-تۇقياننان وزىمە شەيىن» شىنىمەن 18 عاسىردا جازىلعان بولسا، نەگە ونىڭ تاريحي-ساراپتامالىق ساراپتاماسى جاريا ەتىلمەدى؟ عىلىم نەگە ۇندەمەيدى؟ جالعان تاريحتى كوركەم ادەبيەتپەن بۇركەمەلەۋ – ۇلتتى الداۋ. مۇنداي شىعارما «100 ۇزدىك كىتاپتىڭ» تىزىمىنە ەنىپ، ۇلتتىڭ كەلەشەك بۋىنىنا ۇسىنىلسا – قازاقتىڭ شىن تاريحى كوركەم ءميفتىڭ كولەڭكەسىندە قالىپ، شىن باتىرلار ۇمىت بولادى، - دەيدى.

ال تارييحشى ارمان ءجۇمادىلوۆ: بۇگىنگى وقىرمان بۇل كىتاپتىڭ جارقىراعان مۇقاباسىنا ەمەس، ىشكى شىندىعىنا ۇڭىلۋگە ءتيىس. تاريح – حالىقتىڭ جادى. جالعان تاريح – ۇلتقا جاسالعان رۋحاني شابۋىل، – دەگەن پىكىرىن ايتتى.