ءىرى قالالارداعى مەترو، جەر استى جولى نەمەسە تىرشىلىگى قايناعان قان بازارلاردا جول جيەگىندە بەت-اۋىزى، كيىمى كىرلەگە، قولىندا ۇيقىداعى نارەستەسى، الدىندا تيىن-تەبەن سالاتىن جاشىگى بار قايىرشىلاردى كورگەن بولارسىز. وسىنداي حالدەگى ايەل ادامدى كورگەن سايىن ءسىزدىڭ ساناڭىزداعى ادامي ينتەللەكت ويانىپ، ءوزىڭىزدىڭ جاعدايىڭىزدىڭ وعان قاراعاندا الدەقايدا جاقسى ەكەنىن ويلاپ، كومەك بەرۋگە ۇمتىلاسىز.
ءسىز بەرگەن كومەكتىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان كاسىپتىڭ دامىپ، جاس بالالاردىڭ بولاشاعىنا بالتا شابىلۋىنا ۇلەس قوسىپ جاتقانىن بىلەمىسىز؟.
***
كۇن سايىن مەن وتەتىن جەر استى جولىنىڭ تاس ەدەنىندە ەسكى كيىمدەر كيىپ، بەت-اۋىزىن تۇمشالاعان، قولىنداعى پاراقتا "قايىرىمدى ادام، كومەك بەر" دەگەن جازۋى بار، الدىندا ۇيقى قۇشاعىنداعى بالاسى بار ءبىر ايەل وتىراتىن. كەيدە قالتامدا اناۋ-مىناۋدان ارتىلىپ قالعان باقىرلاردى تاستاپ كەتەمىن. كەيدە كوز سالۋعا مۇشام بولماي وتە شىعامىن. كەيىن كەيبىر ماقالالاردى، زەرتتەۋلەردى وقىپ، الدەبىر بايشىكەشتىڭ قايىرشىنىڭ بەيشارا كەيپىن ساتىپ، مەنىڭ اقشاما حان سارايىنداي ءزاۋلىم ۇيىنە كىرپىش ساتىپ العانىن قالاماعاندىقتان، ول داعدىمدى دوعاردىم.
ءبىزدىڭ حالىق – جاناشىر، وبال-ساۋاپ، شۇكىر-تاۋبە دەگەن نارسەلەردىڭ جەتەگىندەگى حالىق. ەگەر بىرەۋ قيىلا سۇراسا، استىنداعى اتىن ءتۇسىپ بەرەتىن قازاق ەمەسپىز بە. سول جاناشىرلىقتى قايىرشىلاردىڭ "بوسستارى" ءوز پايداسىنا كەرەمەت پايدالانادى. "جەتىم كورسەڭ جەبەي ءجۇر" دەگەن قاعيدانىڭ قۇربانىمىز ءبىز. راس، قولدان كومەك جاساۋ كەلىپ تۇرسا، قانداسىڭ، باۋىرىڭ، ءتىپتى، ادامزاتتىڭ قاي ءناسىلى، قاي ۇلتى بولسا دا، كومەكتەسۋ – ادامي پارىز. ءبىراق، كەيدە سول پارىزدى وتەدىم دەپ ويلاساڭىز، ءسىزدىڭ كوڭىلشەكتىگىڭىزدى كەرەگىنە جاراتىپ، اۋىزىنان اق ماي ۇزىلمەي وتىرعانداردىڭ بار ەكەنىن بىلگەندە قايران قالاسىز. وزگە امالىڭىز جوق. قالاي؟
مەن جەر استى جولىمەن اپتاسىنا بەس كۇن بويى وتەمىن. دەمالىس كۇندەرى ءتۇس الەتىندە دۇكەنگە باراتىن جولىم دا وسى جەردەن وتەدى. اپتاسىنا جەتى كۇن، اي بويى مەن الگى ايەلدى كورىپ ءجۇردىم. تاپجىلمايدى. كەشىكپەيدى. اس ىشپەيدى، سۋ ىشپەيدى. ەڭ قىزىعى – قولىنداعى شاقالاق ۇنەمى ۇيقىدان كوز اشپايدى.
ءتۇس كەزى. سانامدى سانسىراتىپ جىبەرگەن سانسىز سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ ءۇشىن مەن الگى قايىرشى ايەلدى اڭدۋعا كوشتىم. كەۋدەمدى قۇشتارلىق كەرنەپ بارادى. كىشكەنتاي قوراپقا قالىڭ جۇرگىنشىنىڭ تاستاپ جاتقان تەڭگەسىنىڭ سىڭعىرىن ەستىپ، الىسىراق بارىپ تۇردىم.
تاعى ءبىر مەنى تاڭ قالدىرعان دۇنيە – قوراپتا جيىلعان تيىنداردى ايەلدىڭ جان قالتاسىنا بايقاتپاي سالىپ وتىرۋى. قوراپتا تەك ءبىرلى-جارىم قارا باقىرلار قالادى. پسيحولوگيالىق شابۋىل! ادام نان الىپ جەۋگە جەتپەيتىن قايىرشىنىڭ «نەسىبەسىنە» قاراپ، ءارى قاراي ءوتىپ كەتۋگە شىدامايدى.
مىنە، وسىلايشا تاۋلىكتىڭ جارتىسىنان استام ۋاقىتىن "قىزمەتتە" وتكىزەتىن ايەل جيعان-تەرگەنىن تارتىنىپ، قالا شەتىندەگى تىنىشتاۋ مەكەن-جايدا ورنالاسقان اۋقاتتىلار اۋدانىنا تارتىپ كەتەدى.
كۇنى مەن ءتۇنى بىر-بىرىنە ۇقسامايتىن قايىرشى ايەلدىڭ جۇمىستان تىس ۋاقىتتا دۇنيەلىك ءلاززاتقا بولەنىپ جۇرگەنىن ەشكىم كورمەك ەمەس. "بەرەكەلى" بيزنەستەرىن جان ادامعا كورسەتۋگە قۇشتار ەمەس بۇل توپتىڭ مۇشەلەرى.
دەسەك تە، ەل اراسىنداعى قاۋەسەتتەردىڭ بارلىعىنا قۇلاق سالساق، ولاردىڭ يەلەرى مەن قورعاۋشىلارى اسا باي ادامدار دەگەندى ايتادى. قۇپ! بولسىن-اق!
مەنى الاڭداتقان ءبىر جاعداي – قايىرشى قولىنداعى كىشكەنتاي نارەستەلەردىڭ ءاردايىم ۇيىقتاپ جاتۋى. 1 جاسار نەمەسە 2-3 جاسار بالالار كۇنىنە ءارى كەتسە ءۇش-تورت ساعات ۇيىقتايدى دەلىك. ونىڭ ۇزىندە قاتارىنان ءۇش-تورت ساعات ەمەس. ال قايىرشى قولىنداعى نارەستەلەردىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟
زەرتتەۋ جاساي باستادىم. الدىمەن كۇن سايىن ۋاقىت ءبولىپ ءبىرشاما باقىلاپ ءجۇردىم. كەيىن ولاردىڭ ناعىز بەيشارا ەمەس ەكەنىنە كوز جەتكىزگەن سوڭ باتىل قادام جاساۋعا بەل بۋدىم.
جاي عانا ءجۇزتانىس ايەلدىڭ جانىنا بارىپ:
- مىنا بالاڭىز نەلىكتەن ۇيىقتاي بەرەدى، ايتىڭىزشى؟ – دەدىم. قايىرشى ەستىمەگەندەي سىڭاي تانىتتى. ءبارىبىر قويمادىم. سول كەزدە الگى ايەل سالبىراعان باسىن دەرەۋ كوتەرىپ الدى دا، كوزىمە تۋرا قارادى. سۇمدىق-اي! قايىرشىنىڭ كوزى سەكىلدى وتكىر جاناردى وسى كۇنگە دەيىنگى عۇمىرىمدا جولىقتىرماپپىن.
- (ورىسشا بالاعات ءسوز)، - دەدى. ءتىل قاتىپ امانداسقانى دا، بەرگەن جاۋابى دا سول بولدى. قايىرشىدان بوقتىق ەستيمىن دەگەن ويىم بولسايشى. اشۋىمدى اۋىزدىقتاماي تۇرىپ:
- نەگە ول ۇيىقتاي بەرەدى؟ – دەدىم داۋىس كوتەرىڭكىرەپ. ول بىلق ەتپەدى. وسى كەزدە يىعىما بىرەۋ قولىن قويىپ:
- سەن، باۋىرىم، نەگە وعان قادالىپ قالدىڭ؟ بەيشارانىڭ كورگەن ازابى از با ەدى؟ – دەدى دە، قالتاسىنان اقشا شىعارىپ، بەس جۇزدىكتىڭ بىرەۋىن قوراپقا تاستادى. ەل اعاسى جاسىنا كەلىپ قالعان ەر ادام ەكەن. سىرت پوشىمى جاقىن ماڭداعى زاۋىتتا جۇمىس جاسايتىنىن اڭعارتادى.
بالكىم، كەشكە ۇيىنە بارعان سوڭ قورعانسىز بايعۇستى ۇردا-جىق بىرەۋدەن قالاي قۇتقارىپ قالعانىن جىر قىلىپ ايتىپ بەرەر. مەيلى!
قايىرشىنىڭ وزىنەن ءوندىرىپ ەشتەڭە ەستي المايتىنىمدى بىلگەننەن كەيىن باسقاشا ارەكەت ەتە باستادىم. بازاردا جۇمىس جاسايتىن ءبىر اعامنىڭ ۇيىنە تارتتىم. جەكسەنبىدە جەڭگەنىڭ ەتىن جەپ قايتۋ – نەگىزگى ءىسىمىزدىڭ ءتۇرى.
كەشكى اس ۇستىندە كورگەن-بىلگەندەرىمدى اڭگىمە ەتىپ ايتىپ وتىرعانمىن. اعام قارقىلداي كۇلىپ:
- زەرتتەۋىڭنىڭ ءتۇرىن، - دەدى. مەن اڭ-تاڭمىن. – مەن ءقازىر ساعان ماتەريال تاۋىپ بەرەيىن، جورنالشىم، - دەگەن اعام تەلەفونىنا شۇقشيدى. ۇيالىسىن قۇلاعىنا توسقان كۇيى سىرتقا بەتتەگەن اعامنىڭ سوڭىنان ەرمەدىم. وڭاشا سۇراپ السىن. بىلگەنىن جاسىرا قويماس. سىعان تانىسىمەن تىلدەسپەككە كەتكەن اعا كوپ اينالمادى. ءجۇزى كۇرەڭىتىپ كەتىپتى. كەلە-سالا:
- بالانىڭ نەگە ۇيىقتاي بەرەتىنىن بىلەسىڭ بە؟ سۇمدىق-اي! – دەدى وزىنەن-وزى كۇيىنىپ.
- بىلە المادىم. ايتاسىز با؟ – دەپ قارسى سۇراق قويدىم.
- بالاعا ءتۇرلى جولمەن ناركوتيك، اراق، گەروين بەرىپ ۇيىقتاتادى ەكەن.
- ءماسساعان، بەزگەلدەك!
- ول بالالاردى قايدان الاتىنىن بىلەسىڭ بە؟ مەن باس شايقادىم.
- القاشتاردىڭ وتباسىنان جالعا الادى ەكەن. ول تابىلماسا، كەز-كەلگەن بالانى ۇرلاپ اكەتە بەرەدى ەكەن.
مەن ەستىگەن اقپاراتتان ءالى ەس جيا الماي وتىرمىن. سوندا ساۋاپ جيناۋدى مۇددە تۇتقان مىڭداعان، ميلليونداعان ادامدار بىرەۋدىڭ بايلىعىن ەسەلەگەننەن بولەك، بالالاردىڭ وسىلايشا قورلانۋىنا سەبەپكەر بولىپ وتىر ما؟
مۇقتاجبىن دەپ قول جايعاننىڭ بەتىن قايتارۋ – قازاققا جات ءىس. قايىردى دا قينالعان ادام سۇرايدى دەيدى، قالىپتاسقان تامسىلگە سۇيەنسەك. ەندى مەن قايىر-ساداقانىتەك مەشىتتەگى ارنايى جاشىككە عانا سالۋعا شەشىم قابىلدادىم.
بالالار بولاشاعىنا بالتا شابۋعا اتسالىسۋدان قورقامىن، ويتكەنى!
پيشۋششايا ماشينا تەلەگرام كانالىنان الىنعان (اۆتورى بەلگىسىز)
ۇسىنعان: ادىلەت مادەنيەت
پىكىر قالدىرۋ