جاقىندا الماتى قالالىق سوتىندا باسپاسوز-كونفەرەنسياسىن وتكىزگەن الماتىلىق سوت ءتوراعالارى بۇگىنگى كۇندەگى سوت ءتوراعالارىنىڭ جىبەرەتىن قاتەلىكتەرى مەن وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىعا سالعان. اسىرەسە، الماتىلىق سوتتار ءوز كەمشىلىكتەرىن اشىق ايتقان. بۇل تۋرالى «قامشى» پورتالى 7news.kz-كە سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

«تۋرا بيدە تۋعان جوق، تۋعاندى بيدە يمان جوق» دەگەن حالىق دانالىعى بۇگىن دە وزەكتىلىگىن جوعالتقان جوق-تى. سوت جۇيەسى ءادىل بولسا، قوعامنىڭ كوڭىل-كۇيىنە قاياۋ تۇسپەسى انىق. ءتىپتى، ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ ءوزى سوت رەفورماسى توڭىرەگىندەگى «بىلىق-شىلىقتار» تۋرالى ايتقان سوزىندە كەڭەستىك جۇيەدەن جۇققان توعىشارلىق، جايباسارلىق، جالقاۋلىق، «بارماق باستى، كوز قىستى» ارەكەتتەردەن ارىلاتىن كەز جەتكەنىن شەنەۋنىكتەردىڭ ەسىنە تاعى ءبىر سالعان بولاتىن. ەگەر بۇلاي جالعاسا بەرسە، ارتىنىڭ جاقسىلىققا اپارىپ سوقپايتىنىن ءجىتى كوزدەردىڭ سەزىنگەنى انىق-تى.

العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ كەمشىلىكتى مويىنداۋدى نەمەسە اقتالۋدى الماتىلىق سوتتار باستاپ كەتىپتى.  الماتى قالالىق سوتىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى اپپەلياسيا كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى باقىتجان قارامانوۆتىڭ ايتۋىنشا، وبلىس بويىنشا ءبىر سوت ءتوراعاسىنا جۇكتەلەتىن مىندەتتەر بەلگىلەنگەن مولشەردەن اسىپ جاتادى ەكەن. مىسالى، ءبىر عانا اۋداندىق سوت ءتوراعاسى ءبىر ايدا 47ء-ىستى قاراعان. بۇل بەلگىلەنگەن شەكتەن 19 ىسكە ارتىق. ال ارنايى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتى ورتاشا ەسەپپەن 59 ءىس قاراسا بۇلبەكىتىلگەن نورماتيۆتەن 39 ىسكە اسىپ كەتكەن. ناۋرىزباي اۋداندىق سوتى ءتوراعاسى 150 ءىس قاراعان. بۇل دا نورماتيۆتەن 122 ىسكە اسىپ تۇسكەن. مەدەۋ اۋداندىق سوتى – 60، بوستاندىق اۋداندىق سوتى – 58 ءىستى جۇرگىزسە بۇلار ق ر زاڭنامالىق اكتىلەرىندەگى نورماتيۆتەردى ەكى ەسەگە اسىرادى. ال جوعارعى سوت مۇنىڭ ءبارىن بىلىپ-كورىپ وتىر. وسىنداي قىم-قاۋىرتتاردىڭ اراسىندا كەيدە قاتە شەشىمدەر دە كەتىپ قالادى. بۇعان تۇسىنىستىكپەن قاراۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ حالىق بولسا، تەگى ءبىلىمدى ماماندار قالاي عانا قاتەلىكتەرگە بوي الدىرۋى مۇمكىن، دەپ جۇلىپ-تالاپ الەك. ال ورتاشا جالاقى – 250 مىڭ تەڭگە ەكەن.

ەلباسى ءوزى ايتقانداي، حالىقتىڭ دا، بيلىكتىڭ دە پسيحولوگياسىن وزگەرتۋ كەرەك دەگەن ويىن انىق اڭعارتتى.  «ءبارىن دە ساتىپ الۋعا بولادى» دەپ جۇرگەن پىسىقايلار مەن قيت ەتسە اقشاعا «موليەتىن» جەمقورلاردى قاتاڭ جازالاۋدى قايتا پىسىقتاۋدى پرەزيدەنت باستاپ، حالىق قوستاعانى ارينە يگىگە. ءتىپتى، «شىدامنىڭ دا شەگى بار»، — دەگەن ەلباسى مۇنداي باسسىزدىققا جول بەرگەندەردى قاتاڭ قاداعالاۋدى كومەكشىسى ەربول ورىنبايەۆقا تاپ سول جەردە تاپسىرعانى دا بەلگىلى. سوت جۇيەسىندەگى بىلىق-شىلىقتاردى، ول جەردەگى جەڭ ۇشىنان جالعاسىپ جاتاتىن سىبايلاس جەمقورلىق جايلى اشىنا ايتقان پرەزيدەنتتىڭ سوزىنەن بايقاعانىمىز — الداعى ۋاقىتتا سوت سالاسىنىڭ جۇمىسىن بارىنشا اشىق ەتۋ قولعا الىنباق.

وسىعان وراي الماتىلىق سوتتار دا وزدەرىنىڭ قاتە شەشىم شىعارىتىن كەزدەرى بولاتىنىن ءبىرىنشى بولىپ مويىندادى.

ادال، ءادىل سوتتار مەن بويىنا «كىر جۇقتىرماعان» شەنەۋنىكتەردى ىرىكتەۋ قاتال جۇرگىزىلەتىن ۋاقىت الدەقاشان جەتكەن ەدى.  ءتىپتى، سۋديالىق لاۋازىمعا كانديداتتار ءۇشىن بىلىكتىلىك تالاپتارىن قاتاڭداتۋ دا كەرەك-تى.

بۇل تۋرالى ەلباسىنىڭ ءوزى ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا «جاسىراتىنى جوق، سوت جۇيەسىندە بىلىقتار كوپ. ەسكى كادرلار وتىر، ءبىز كىمدى ۇستايىق، كىمدى ۇستامايىق، حالىق ءبارىن كورىپ وتىر. بۇل اۋقىمدى جۇمىستاردى  جۇزەگە اسىرۋ بۇگىنگى قىزمەتتە وتىرعان كادرلاردىڭ قولىنان كەلە مە،  مەن ول جاعىن بىلمەي وتىرمىن»، — دەگەن بولاتىن.

نۇرگەلدى ءابدىعاني ۇلى