ماۋسىم ايىنىڭ باسىنان بەرى قازاقستاندا كوروناۆيرۋسپەن قاتار پنيەۆمونيا دا ءورشىپ تۇر. رەسمي دەرەككە ساي، ەلدە ماۋسىمدا 628 ادام وسى اۋرۋدان قايتىس بولعان. قامشى ءتىلشىسى سويلەسكەن نەيروحيرۋرگ دارىگەر مىڭجىلقى بەردىقوجايەۆتىڭ سوزىنشە، پنيەۆمونيادان قايتىس بولىپ جاتقان ادامداردىڭ 99 پايىزىنىڭ ولىمىنە كوروناۆيرۋس سەبەپ. 

– پنيەۆمونيا دەگەن قانداي اۋرۋ؟

– كلاسسيكالىق پنيەۆمونيا – وكپە ءتىنى مەن باكتەريالاردىڭ جاناسقانى كەزىندە بولاتىن پنيەۆمونيا. ءجيى تاراعان قوزدىرعىشى – پنيەۆموكوكك. بۇل – انتيبيوتيكتەرمەن ەمدەلەتىن اۋرۋ. ەڭ ءجيى اۋىراتىندار – 5 جاسقا دەيىنگى بالالار جانە 65 جاستان اسقان قارت كىسىلەر. بۇل – ماۋسىمدىق اۋرۋ. اعزا السىرەگەن كەزدە، كوكتەم مەن كۇزدە قوزادى. يممۋنيتەت السىرەگەن كەي جاعدايدا ۆيچ ينفەكسياسىمەن اۋىرعان كىسىلەردە دە ۋاقىتشا پنيەۆمونيا كەزدەسۋى مۇمكىن.

يممۋنيتەت تومەندەپ كەتكەن جاعدايدا نەمەسە ەم كەش جۇرگىزىلسە، ادام پنيەۆمونيادان قايتىس بولۋى مۇمكىن.

ءقازىر ءجۇرىپ جاتقان اۋرۋ – پنيەۆمونيانىڭ باسقا ءتۇرى. ول تامىردىڭ قابىرعاسى زاقىمدالعاننان، قان تامىرىنىڭ ىشىندە قان ۇيىپ قالعاننان – ترومبوز بولعاننان پايدا بولاتىن وكپەنىڭ وزگەرىسى. بۇل اۋرۋ كلاسسيكالىق پنيەۆمونياعا جاتپايدى.

– پنيەۆمونيانىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى قانداي؟ ناۋقاس بۇل اۋرۋمەن اۋىرعانىن قالاي بىلە الادى؟

– پنيەۆمونيانىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى: دەنەنىڭ قاتتى قىزۋى، دەم جەتپەۋ جانە جوتەل. دەم جەتپەۋ – پۋلسوكسيمەترمەن ولشەگەن كەزدە ساتۋراسيانىڭ تومەندەۋى.  ول قالىپتى جاعدايدا 92-دەن جوعارى بولۋى كەرەك. ەگەر 91-دەن تومەن تۇسەتىن بولسا، اعزاعا وتتەگى جەتپەي جاتىر دەگەن سيگنالدى بىلدىرەدى نەمەسە ەنتىكپە.  ەگەر ادام قالىپتى جاعدايدا مينۋتىنا 20-عا دەيىن دەمالۋى كەرەك بولسا، وندا 24-تەن جوعارى بولعان ەنتىگۋدەن ادام تەز شارشاپ قالادى جانە كۇندەلىكتى قوزعالىستارىن جاساي المايدى.

– پنيەۆمونيا نەگە ءورشىپ تۇر؟

– ورشىگەن سەبەبى – كوروناۆيرۋستىڭ جەدەل تارالىپ كەتۋىنە بايلانىستى. ءبىرىنشى جاسالعان كارانتيندىك شارالار ءوزىنىڭ ناتيجەسىن ماۋسىم ايىنا دەيىن بەردى، كەيىن ادامداردىڭ ءبارى كوشەگە شىعىپ كەتكەن سوڭ ۆيرۋستى بەلسەندى تۇردە جۇقتىرا باستادى. 

– ادەتتە بۇل اۋرۋدىڭ ءولىم كورسەتكىشى قانشا؟ 

– ءقازىر پنيەۆمونيامەن اۋىرعاندار كوبەيىپ كەتتى. ونىڭ ستاتيستيكاسىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ايتۋى كەرەك. ءدال ءقازىر ادامداردى پنيەۆمونيانىڭ باسقا تۇرىنەن ءولىپ جاتىر دەپ ايتۋ – قيىنداۋ. ويتكەنى كلاسسيكالىق پنيەۆمونيانىڭ كەزىندە تەمپەراتۋراسى جاي كوتەرىلىپ، ودان كەيىن انتيبيوتيك بەرسە ەمدەلىپ كەتەدى. ونداي ناۋقاستار دەم الۋ اپپاراتىندا جاتا قويمايدى. كيسلورود قاجەت ەتپەيدى. 

ال ءقازىر پنيەۆمونيا دەگەن دياگنوز قويىلىپ، ەكى-ۇش كۇن وتكەن سوڭ ءولىپ قالىپ جاتقان ادامدار كوپ. سوندىقتان ول ادامداردىڭ 99 پايىزىندا كوروناۆيرۋس بولعان دەپ ويلايمىن. 

– پنيەۆمونيامەن اۋىرعان ناۋقاس قانداي ەم قابىلداۋى كەرەك؟

– پنيەۆمونيا بەلگىلەرى جانە تىنىس جەتكىلىكسىزدىگى بار ناۋقاستار ءبىرىنشى كەزەكتە اۋرۋحاناعا جەدەل-جاردەم ارقىلى جەتكىزىلۋى كەرەك. اۋرۋحانادا ورىننىڭ بار-جوعىن ءبىزدىڭ جەرگىلىكتى بيلىك جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى رەتكە كەلتىرۋى كەرەك. بارلىق ەم ستاسيونار جاعدايىندا دارىگەرلەردىڭ تاعايىنداۋى مەن باقىلاۋى بويىنشا جاسالادى.

نەيروحيرۋر دارىگەر مىڭجىلقى بەردىقوجايەۆ

– سوڭعى كەزدەرى دەنە قىزۋى كوتەرىلگەندە پاراسەتامول، اسپيرين دارىلەرىن بىردەن قابىلداماۋ كەرەكتىگى ايتىلىپ ءجۇر. بۇل دۇرىس پا؟

– دەنە قىزۋى 38 گرادۋستان اسقان كەزدە ادامنىڭ جاعدايى ناشارلايدى. ءقازىر نەگىزىنەن جاسى ۇلكەن كىسىلەر اۋىرىپ جاتىر. سوندىقتان پاراسەتامول نەمەسە انتيگريپپين تابلەتكالارىن قابىلداعان دۇرىس. ويتكەنى ادام تەز شارشاپ قالىپ، دەنە قىزۋى 39 گرادۋستان اسىپ كەتەتىن بولسا، ومىرىنە ءقاۋىپ ءتونۋى مۇمكىن. سوندىقتان دەنە قىزۋىن 38 جارىمنان اسىرماعان دۇرىس.

– مەركىلىك ينفەكسيونيست دارىگەر كوروناۆيرۋسپەن اۋىرعانىندا الۋۆيا ءدارىسىن ىشكەنىن ايتتى. بۇل قانشالىقتى ۇسىنىلاتىن ءدارى؟

– ءقازىر الۋۆيا ءدارىسى جانە گيدروكسيحلوروحيننىڭ كوروناۆيرۋس كەزىندە ەشقانداي پايداسى جوق ەكەنى ايتىلىپ جاتىر. ول پرەپاراتتاردىڭ اۋىر كوروناۆيرۋستى ەمدەي المايتىنىن دالەلدەنىپ جاتىر. سوندىقتان بۇل پرەپاراتتار كوروناۆيرۋستىق پنيەۆمونيا كەزىندە ەشقانداي ناتيجە بەرمەيتىنىن كورسەتىپ وتىر.

– اۋرۋحاناعا بارماي، ۇيىندە ەمدەلگەن ناۋقاس كوروناۆيرۋستىڭ اۋىر تۇرىنە شالدىعىپ قالماي ما؟

– ەگەر ءۇي جاعدايىندا ەمدەلىپ جاتقان ناۋقاستىڭ 4-5-كۇن بويى دەنە قىزۋى تۇسپەي، ەنتىگۋى قاتتى كۇشەيىپ، وتتەگى قاجەت بولاتىن بولسا، وندا بۇل ناۋقاس مىندەتتى تۇردە اۋرۋحاناعا بارعانى دۇرىس. ويتكەنى وتتەگىنىڭ كومەگى كەرەك بولاتىن ناۋقاستاردا پنيەۆمونيانىڭ اۋىر تۇرىنە ءوتىپ كەتۋ ىقتيمالدىعى وتە جوعارى. سوندىقتان ونداي ناۋقاستاردى ءۇي جاعدايىندا ەمدەمەي، اۋرۋحانادا باقىلاعان دۇرىس.