COVID-19 پاندەمياسىنان قايتىس بولعان ازاماتتاردى ەسكە الۋ ءۇشىن بۇگىن، 13 شىلدە – قازاقستاندا ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى بولىپ جاريالاندى. بۇل شەشىم تۋرالى قوعامدا پىكىر ءارقيلى. ءبىر تاراپ شەشىمدى قۇپتاپ جاتسا، كەلەسىلەر ازا تۇتۋ 6 شىلدە – ەلوردا كۇنىندەگى وتشاشۋدان كەيىنگى قوعام نارازىلىعىن باسۋ ءۇشىن جاريالاندى دەپ سانايدى. قامشى ءتىلشىسى وسىعان وراي عالىم، قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ پىكىرىن، جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ كوزقاراسىن ءبىلدى.

فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى مارات بەكبوسىنوۆ ىندەت بيلىك پەن حالىق اراسىندا ەش جاسىرۋسىز ديالوگ جۇرگىزىلگەن جاعدايدا عانا كەز كەلگەن كەدەرگىدەن وتۋگە بولاتىندىعىن ۇقتىردى دەپ سانايدى.

– الەمنىڭ الدىندا تۇرعان قيىن سىناق ەلدى دۇرلىكتىرىپ، اۋىر جاعدايعا اكەلگەنى وتە وكىنىشتى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ 13 شىلدەنى ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى دەپ جاريالادى. ىندەتتەن قايتىس بولعان جاقىندارىمىزدى ەسكە الۋ – ءبىزدىڭ مىندەتىمىز. جالپى تاۋەلسىزدىك العاننان باستاپ، ياعني 1991 جىلدان بەرى قازاقستاندا ازا تۇتۋ كۇنى توعىزىنشى رەت جاريالاندى. جاھاندىق اۋقىمدى دەرت بيلىك پەن حالىق اراسىندا ەش بۇكپەسىز ديالوگ جۇرگىزىلگەن جاعدايدا عانا كەز كەلگەن كەدەرگىدەن، قيىندىقتان وتۋگە بولاتىندىعىن ۇقتىردى. ەلىمىزدەگى ءاربىر ازاماتتى كارانتين شارالارىن قاتاڭ ساقتاۋعا شاقىرامىن. مەملەكەتتىك ورگاندار ءوز قىزمەتىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراپ، حالىقتىڭ جاعدايىن جاساۋى كەرەك. سەبەبى ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ ەڭ قۇندى بايلىعى – حالىق!

ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، زاڭگەر ايگۇل ورىنبەك ازا تۇتۋ كۇنى حالىقتىڭ اشۋىن باسۋ ءۇشىن جاريالاندى دەگەن پىكىردە. 

– قازىرگى ۋاقىتتا دارى-دارمەك جەتكىزۋ، اۋرۋحانالارعا ادامداردى قابىلداۋ بويىنشا تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر بولىپ جاتىر. سەبەبى اۋرۋحانالاردا دارى-دارمەك تاپشى، تىنىس الۋ اپپاراتتارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى تاعى بار. بۇل ماسەلەلەر شەشىلگەن جوق. 6 شىلدەدەگى وتشاشۋ كوپشىلىكتىڭ اشۋىن تۋدىردىرعانى راس. حالىقتىڭ اشۋىن باسۋ ءۇشىن 13 شىلدەنى ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى دەپ جاريالادى. ال قالعان ماسەلەلەر شە؟! ەڭ ءبىرىنشى ادام ءومىرىن ساقتاپ قالۋ قاجەت. كونستيتۋسيادا ەلىمىزدىڭ ەڭ قىمبات قازىناسى – ادام جانە ادامنىڭ ءومىرى دەپ ايتىلادى. الدىمەن ادامداردى قۇتقارىپ قالۋ جۇمىسىن ءبىرىنشى ورىنعا قويۋ كەرەك. پاندەميامەن كۇرەسىپ بولعاننان كەيىن، جالپى ءولىم سانى ازايعان جاعدايدا ازا تۇتساق تا ۇلگەرەتىن ەدىك. ازا تۇتىپ بولعاننان كەيىن ءولىم-جىتىم بولمايدى دەپ ناقتى ايتا المايدى عوي. سەبەبى بۇگىنگى ستاتيستيكا بويىنشا ىندەتتى جۇقتىرعاندار سانى 56 مىڭنان جوعارى. ونىڭ ىشىندە قانشاۋى ءتىرى قالىپ، قانشاسى ءولىپ كەتەدى بەلگىسىز عوي. ارينە، بارلىعىنىڭ ساۋىعىپ كەتۋىن تىلەيمىن. شىنى كەرەك، ءولىم سانى از بولىپ تۇرعان جوق. ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنىن ءسال كەيىنگە قويا تۇرۋ كەرەك ەدى.

الەۋمەتتىك جەلىدە دە وسى كۇن تۋراسىندا ءتۇرلى پىكىرلەر جازىلدى.

قارالى كۇن جاريالاۋ حالىقتىڭ 6 شىلدەدەگى وتشاشۋعا نارازىلىعىن باسۋ ارەكەتى دەگەن ساياساتتانۋشى مۇحتار سەڭگىرباي Facebook پاراقشاسىندا ازا تۇتۋ كۇنىنىڭ ءمان-مازمۇنىنا ءمان بەرگەن.

– 13 شىلدەنى قارالى كۇن ەتىپ جاريالاۋ حالىقتىڭ 6 شىلدەدەگى وتشاشۋعا نارازىلىعىن باسۋ ارەكەتى ەكەنى انىق. ءبىراق بۇل ازا كۇنىنىڭ ءمان-مازمۇنى قانداي بولماق؟ ءبىر كۇنگە ويىن-ساۋىق حابارلارىن توقتاتىپ، ءبىر مينۋت ەسكە الۋ ما؟ قازىرگى حالىقتىڭ كوكەيىندەگى ماسەلە – كوۆيدتان قايتىپ جاتقان ادام سانى، ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ وقيعاسى، كىنالىلەردىڭ انىقتالۋى، قاتەمەن جۇمىس. قازىرگى رەسمي ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، قايتىس بولعان 264 ادام ءۇشىن ازا تۇتامىز. ال پنيەۆمونيادان ون-ونداپ كەتىپ جاتقانداردىڭ سۇراۋى كىمگە؟ قايتىس بولعانداردىڭ بارلىعىنىڭ ءاتى-جونى اتالىپ، ولاردىڭ ومىرىنەن اقپارات بەرىلۋى كەرەك، – دەپ جازدى ول.

جازۋشى ارمان المەنبەتتىڭ سوزىنشە، بيلىك ويىنا كەلگەنىن ىستەپ وتىر.

– ازا تۇتۋ كۇنىن جاريالادى ەكەن دەپ ساليۋتتى ۇمىتا سالساڭىزدار، بىلمەيمىن وندا. جوعى تۇگەندەلگەندەي بوپ وتىرعاندارىڭىز نە؟ ەفيردى الدى، ايتتى، سول دا ءبىر بىتكەن ءىس پە؟ كەشە 6 شىلدە – ازا تۇتۋ كۇنى دەپ ءبارى اۆاتاركاسىنا قويدى، سونى ۇمىتتىرۋ ءۇشىن ىستەي سالدى. جوق الدە كەشە ساليۋتقا وتىرىك اشۋلاندىڭىزدار ما؟ ماعان راس اۋىر ءتيدى، سوندىقتان ونى ۇمىتپايمىن. مۇلدە ەشتەڭەنى سىيلامايدى، ويلارىنا كەلگەنىن ىستەپ وتىر. 7ء-سى كۇنى تاڭەرتەڭ جينالىپ، اقىلداستى دا، شەشىپ، بۇگىن تەز-تەز ءماتىنىن دايىنداپ، ەفيرگە شىعارا سالدى دەپ ويلايمىن. باسقا ەشقانداي ءمان كورىپ تۇرعان جوقپىن بۇنىڭ بارىنەن، – دەپ جازدى ول Facebook پاراقشاسىندا.

قوعام بەلسەندىسى قۋانىش ەدىلحانتەگى ازا تۇتۋ كۇنىنىڭ شىن ءولىپ جاتقاندارعا جاناشىرلىقتان كورى باسقاشا سيپاتى بار ەكەنىن ايتتى.

– قىزىلاعاشتاعى سۋ تاسقىنىنان باستاپ تراۋر جاريالايتىنداي قانشاما وقيعالار بولىپ ءوتتى، سولاردىڭ بىردە-بىرىندە ۇكىمەت ءوز بەتىمەن وسىنداي كۇن جاريالادى ما؟ تەك قانا حالىقتىڭ تالاپ ەتۋىمەن، "ۇيالعان تەك تۇرماس" دەگەندەي باسقا اينالاداعى ەلدەردەن ۇيالعاندىقتان عانا نەمكەتتىلەۋ جاريالاعان بولادى. وعان كوزىمىز ابدەن جەتكەن. ال ونداي كۇندەر جاريالانا قالسا دا، پرەزيدەنت نەمەسە ۇكىمەت باسشىسى وقيعا ورنىنا تەز جەتىپ، حالىقپەن بىرگە بولىپ، باسۋ ايتقان كەزدەرى بولىپ پا ەدى؟ كەز كەلگەن ەڭ ارتتا قالعان دەگەن شەتەلدىك ەلدەردەگىدەي؟ مەنىڭ ەسىمە تۇسپەي تۇر.

ال بۇگىنگىگە ءتىپتى ارنايى ءسوز ارناپتى. نەگە بۇلار سونشاما وپەراتيۆتىلىك كورسەتىپ، شوق باسقان تاۋىقتاي تىزىلداپ ءجۇر؟ وسىدان-اق بۇل كۇننىڭ شىن ءولىپ جاتقاندارعا جاناشىرلىقتان گورى باسقاشا سيپاتى بار ەكەنى كورىنىپ تۇر. ادامدار قىرىلىپ جاتقان وسىنداي كۇندەردە ساليۋت ۇيىمداستىرىپ جۇرگەن كولگىنوۆتى ەڭ كەمى جۇمىستان قۋماي ونى قورعاشتاۋعا تىرىسۋ دا وسىدان تۋىندايدى. ە مەيلى، وزدەرىڭ بىلىڭدەر، ويلارىڭا كەلگەندى جاساڭدار. ءبارىبىر حالىق اينا – ءبارىن كورىپ وتىر، – دەيدى قوعام بەلسەندىسى.