"مەن اكە اتانۋعا دايىن ەمەسپىن"، "بۇل – مەنىڭ بالام ەمەس"، "بۇل ءبىزدىڭ وتباسىمىزدى ۇياتقا قالدىرادى"، "سەن وقۋىڭدى اياقتاۋىڭ كەرەك"، "اقشا جوق" وسى جانە وسىعان ۇقساس سوزدەر جۇكتى قىزداردى بالاسىنان باس تارتۋعا يتەرمەلەيدى. الايدا مۇنداي جاعدايلار جاس قىزدى وتباسىنان اجىراتۋعا سەبەپ بولماۋى ءتيىس". الماتىداعى №2 "انا ءۇيى" قوعامدىق قورىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى امينات سەيپۋللاح قىزىنىڭ پىكىرى وسىنداي. مامان قامشى تىلشىسىنە "انا ءۇيىنىڭ" قىزمەتى، نەكەسىز اياعى اۋىر بولىپ قالعان قىزدارعا، اجىراسقاندارعا اتا-انانىڭ كوزقاراسى جانە وتباسى بەرىك بولۋى ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگى تۋرالى ايتىپ بەردى. 

– امينات سەيپۋللاح قىزى، "انا ءۇيىنىڭ" قىزمەتى تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى؟

– "انا ءۇيى" 2013 جىلى مامىر ايىندا اشىلعان. ماقساتى – تاستاندى بالالاردىڭ سانىن ازايتۋ. پەرزەنتحانالارمەن بىرلەسە وتىرىپ، تۇراتىن جەرى مەن اقشانىڭ جوقتىعى سالدارىنان بالاسىنان باس تارتپاق بولعان انالاردى ءوز قامقورلىعىنا الادى. كەلەڭسىز جاعدايعا ۇشىراپ قالعان بەيشارا قىزداردىڭ دەنى قايدا بارارىن بىلمەيدى، بالاسىن باعايىن دەسە جاعدايى جوق، اكە-شەشەسى قۋىپ جىبەرگەن. "انا ۇيىنە" كەلگەننەن كەيىن، قىزدار وزدەرىنىڭ الداعى ارەكەتتەرىن وي ەلەگىنەن وتكىزۋگە، انا باقىتىن سەزىنۋگە، جۇمىس تاۋىپ، قاراجات جيناۋعا مۇمكىندىك الادى. مۇندا ولارعا بالانىڭ جاردەماقىسىن راسىمدەۋگە كومەكتەسەدى، زاڭگەر كەڭەس بەرەدى، پسيحولوگيالىق قولداۋ مەن مەديسينالىق جاردەم كورسەتىلەدى. اكە-شەشەسى قۋىپ جىبەرگەن قىزداردى بالاسىن تۋىپ الۋعا جاعداي جاسالادى. جاس بوسانعان ايەلدەن تۋعان-تۋىسقاندارى نەمەسە بالانىڭ اكەسى باس تارتقان كەزدە جاس اناعا قول ۇشىن سوزىپ جىبەرسە، ەشقانداي انا بالاسىن تاستامايدى دەپ ويلايمىن. الماتى قالاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى جانە باسقا دا اۋرۋحانالار "انا ءۇيى" بار ەكەنىن بىلەدى. سول كىسىلەردىڭ الدىنا بوساناتىن مەرزىمى جاقىنداعان ءبىراق باراتىن جەرى جوق، "بالامنان باس تارتامىن" دەپ جاس قىزدار كەلىپ وتىرسا ولار بىزگە حابارلاسادى.

– مۇندا كەلگەن جاس انالارعا قانداي جاعداي جاسالعان؟ 

– "انا ۇيىنە" جۇكتىلىكتىڭ 8-9 ايىنان قابىلدانادى، سودان 6 اي بويى وسى ۇيدە بولادى. ءبىراق 6 ايدان كەيىن مىندەتتى تۇردە كەتۋى كەرەك دەگەن شارت جوق، جاعدايىنا قارايمىز. قىزداردىڭ وسى ۇيدەن كەتكەننەن كەيىنگى جاعدايىنان حاباردار بولىپ تۇرامىن. ۇلكەن نەمەرەمنىڭ الدى 7 جاسقا كەلىپ قالدى. 6 ايدىڭ ىشىندە قىزدار مىندەتتى تۇردە ءبىر ماماندىقتىڭ يەسى بولىپ شىعادى. تىگىنشى، شاشتاراز، اسپاز، تىرناق ارلەۋشى ماماندىقتارىن وقىتامىز. پسيحولوگ كەڭەسىن الادى. سول ارالىقتا قىزداردىڭ رۇقساتىمەن تۋعان-تۋىستارىمەن سويلەسەمىز، بالانىڭ اكەسىمەن دە جۇمىس ىستەيمىز. قىزداردىڭ 70 پايىزىن اتا-اناسى ۇيلەرىنە الىپ كەتەدى، 10 پايىزى تۇرمىسقا شىعىپ، وتباسىلى بولىپ جاتادى. قازاقتىڭ سالت-جورالعىلارىن جاساپ، شىعارىپ سالامىز. سونىمەن قاتار، جاس انانى پەرزەنتحانادان شىعارىپ العاننان كەيىن ءسابيدىڭ اتىن قويىپ، بەسىككە سالۋ، تۇساۋكەسەر سىندى راسىمدەردى جاسايمىز. قىزدارىم ءۇي شارۋاسىنا ارالاسادى، كەزەك بويىنشا ءۇي جيناپ، تاماق ازىرلەيدى.

– مەكەمە شىعىنىن قالاي وتەيدى؟ مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ كورسەتىلە مە؟

– مەملەكەت تاراپىنان كومەك كورسەتىلمەيدى. مەسەناتتاردىڭ كومەگىمەن جۇمىس ىستەپ وتىرمىز. پەرزەنتحانالار مەن ەمحانالار تەگىن قابىلداپ، دارى-دارمەكتەردى تەگىن بەرەدى. جوو مەن كوللەدجدەرگە بارىپ، باسشىلارىمەن سويلەسىپ، تەگىن وقىتۋعا كومەك سۇرايمىن. رەكتور نەمەسە ديرەكتوردىڭ بيۋدجەتىنەن تەگىن وقيتىندار بار.

– مۇنداي انالاردى اكە-شەشەسى قالاي قابىلدايدى؟

– قىزداردىڭ تۋعان-تۋىستارىمەن جۇمىس ىستەگەندە الدىمەن اناسىمەن سويلەسەمىن، اناسى كەلىسپەسە، اكەسىمەن بايلانىسقا شىعامىن. كوپ جاعدايدا انالارى وتاعاسى قارسىلىق بىلدىرەدى دەپ جاتادى. مىناداي وقيعا ەسىمدە قالىپتى. مەرزىمى جاقىنداعاندا ءبىر قىز وسى "انا ۇيىنە" كەلدى، ودان كەيىن بالالى بولدى، مۇنى اناسى بىلەتىن، قىزدىڭ اكەسى بۇل تۋرالى ءسابي 3 جاسقا تولعاننان كەيىن عانا ەستىدى. بولعان جايتتى ەستىگەن اكەسى قىزىنىڭ وڭ بوساعادا وتىرىپ بالالى بولعانىنا ەمەس، جيەنىنىڭ بار ەكەنىن بىلمەگەنىنە قاتتى رەنجىدى. سوعان قاراپ مەن "اتا-انالارىڭ سەندەرگە ەڭ جاقىن دوس، قانداي دا ءبىر جاعداي بولسا، مىندەتتى تۇردە ايتىڭدار" دەپ قىزدارعا ۇنەمى ايتامىن. بالاسىن كەشىرمەيتىن اتا-انا جوق. اكە – وتباسىنىڭ تىرەگى. قىزدارى وسىنداي جاعدايعا تاپ بولعاندا انالارى مۇنى اكەسىنە جەتكىزۋگە قورقاتىنىن بىلەمىن. قوعامىمىزدا بار كىنانى اناسىنىڭ موينىنا ىسارا سالىپ جاتادى. 

– قازاقستانداعى گەندەرلىك ماسەلەگە كوزقاراسىڭىز قانداي؟ 

– مەنىڭ ويىمشا، ەرلەر مەن ايەلدەر تەڭ دارەجەدە. قازىرگى تاڭدا ايەلدەر ەرلەرمەن قاتار قىزمەت اتقارۋدا. ءتىپتى ترامۆاي، تروللەيبۋستى دا تىزگىندەپ ءجۇر. ال مەنتاليتەتىمىزگە ساي ايەل ادام ەر ادامدى جوعارى كوتەرىپ وتىرۋعا ءتيىس.

– شاڭىراق شايقالماۋ ءۇشىن الدىمەن نە ىستەۋ كەرەك دەپ ويلايسىز؟

– مەنىڭ ويىمشا، ماڭىزدى نارسەلەردىڭ ءبىرى – وتباسىنىڭ بىرلىگى. ءبىر وتباسى بولىپ بىرىككەن ادامداردىڭ اراسىندا عانا بىرلىك بولادى. بىرلىك ءبىر-بىرىن سىيلاعان، باعالاعان، سۇيگەن، تۇسىنگەن كەزدە بولادى. ەرلى-زايىپتىلاردىڭ مىنەزى، قىزمەتى ءارتۇرلى بولعانىمەن، ولاردىڭ وتباسىنا قاتىستى ماقساتتارى ءبىر بولۋعا ءتيىس. شاڭىراقتى شايقالتپاي، تەك ءوزىن عانا ەمەس، وتباسىن ويلاۋى كەرەك. وتباسىنىڭ وزگە مۇشەلەرىنىڭ جاعدايىن ويلاپ، ولاردى تەڭدەي ۇستاپ، بىردەي سىيلاۋى قاجەت. جۇرتتىڭ بارلىعىنىڭ وتباسى بىردەي اتا مەن ەنەدەن، ەرلى-زايىپتىدان قۇرالسىن دەپ ايتا المايمىز. ول ءبىر اللانىڭ قولىندا. ءبىراق وتباسى قانشا ادامنان قۇرالسا دا، وتباسى مۇشەلەرى ءبىر-بىرىن سىيلاپ، ءوز ومىرلەرىن بىر-بىرىمەن بەرىك بايلانىستىرۋى كەرەك.

– ەلدە وتباسىلىق قاتىناستا قانداي زاڭنامالىق  شەشىمدەر جەتپەيدى دەپ ويلايسىز؟

– كوپ جاعدايدا قىزدار "بۇل بالا اكەسىنە كەرەك ەمەس" دەپ جاتادى. ولاي بولماۋى كەرەك. وسى تۇستا انانىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋ كەرەك. قازىرگى ۋاقىتتا بالاسىنان باس تارتۋ وڭاي بولىپ كەتتى، نوتاريۋسكە بارىپ بالامنان باس تارتامىن دەپ جازادى. سونىمەن قاتار، كوكەك انالارعا دا زاڭدى قاتالداتۋ قاجەت. بۇل – مەنىڭ جەكە پىكىرىم.

– وسىنداي ماسەلەنىڭ شەشىمىن قالاي تابۋعا بولادى؟

– بۇل پروبلەما – قوعام ازعاندىعىنىڭ ەڭ ءبىرىنشى كورسەتكىشى. كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە ءبىز ۇلتتىق تاربيەمىزدى جوعالتىپ الدىق. ءبىراق ول كەزدە ءبىز پارتيادان قورىقتىق. "ەگەر بىرەۋ باسقا بىرەۋدىڭ قىزىن زورلاسا، نە تاستاپ كەتسە، ول قىزمەتىنەن كەتەتىن، ونى كوممۋنيستىك پارتيا جازالايتىن". ال تاۋەلسىزدىگىمىزدى العان كەزدە بالالار وزدەرى قالاعاندارىن جاساسىن، قىسىمشىلىق كورسەتپەيىك دەدىك. تۋرا سول كەزدە، سونى كۇتىپ تۇرعانداي بىزگە جان-جاقتان اقپاراتتىق اعىن كەلدى. جاستار ەرتە جىنىستىق قاتىناسقا بارىپ، ول كەڭىنەن ناسيحاتتالا باستادى.

"ايەل ءبىر قولىمەن بەسىك تەربەتسە، ەكىنشى قولىمەن الەمدى تەربەتەدى" دەمەي مە؟! دەمەك شاعىن وتباسىنىڭ عانا ەمەس، تۇتاس ءبىر مەملەكەتتىڭ دامۋى ءۇشىن دە ءوز ەڭبەگىمەن سۇبەلى ۇلەسىن قوسىپ جۇرگەن ارداقتى انالار بار. ءبىز قىزدارىمىزدىڭ تاربيەسىن قولعا الۋىمىز كەرەك. الىستان ىزدەپ كەرەگى جوق، قازاق ءوزىنىڭ ۇلتتىق تاربيەسىمەن بارلىق قازاقستاندىقتاردى تاربيەلەسە، ەشكىم جامان بولماس ەدى دەپ ويلايمىن.