«Nur Otan» پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسى بويىنشا ازىرلەنگەن جول كارتاسىندا 2025 جىلعا دەيىن 259 مادەنيەت نىسانىنىڭ قۇرىلىسىن جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانسا، بيىل سونىڭ 89-ى سالىنىپ، 211ء-ى جوندەۋدەن ءوتۋ كەرەك. باعدارلامادا كوزدەلگەن ماقساتتار ءىس جۇزىندە اتقارىلىپ جاتىر ما جانە عىلىمي-رەستاۆراسيالاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ارقىلى تاريحي-مادەني مۇرا وبەكتىلەرىن ساقتاۋ، سونىمەن قاتار مادەنيەت نىساندارىن سالۋ جانە جوندەۋ كەزىندە تاعى قانداي ماسەلەلەر ەسكەرىلۋى كەرەك؟ بۇل تۋرالى «Nur Otan» پارتياسى جانىنداعى «Miras» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق كەڭەسىنىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا ايتىلدى.
مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆانىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە رەسپۋبليكا بويىنشا 43 مادەنيەت نىسانىن سالۋ جانە قايتا جاڭعىرتۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. سونداي-اق، جول كارتاسىنا سايكەس، بيىل جوندەۋدەن ءوتۋى ءتيىس 211 نىساننىڭ 107-سىندە جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. وسى رەتتە سالا باسشىسى قازىرگى تاڭدا جوسپاردا بەكىتىلگەن كورسەتكىشتەردىڭ تولىق ورىندالماۋ ءقاۋپى بار ەكەنىن جاسىرمادى. سەبەبى، قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس، مادەنيەت وبەكتىلەرىن سالۋ، قايتا جاڭارتۋ مەن جوندەۋ جۇمىستارى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاننىڭ قۇزىرەتىنە كىرەدى.
«جول كارتاسىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردان 2021 جىلعى «جۇمىسپەن قامتۋ»، «اۋىل – ەل بەسىگى» باعدارلامالارى اياسىندا قارجىلاندىرۋعا بيۋدجەتتىك وتىنىمدەر ۇسىنىلعان بولاتىن. الايدا، قازىرگى ەكونوميكالىق احۋالعا بايلانىستى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن قولداۋ تاپپاي وتىر. جۇمىستاردى جانداندىرۋ ماقساتىندا جەرگىلىكتى اتقارۋشى جانە مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارعا، اتاپ ايتساق، قارجى جانە ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىكتەرىنە تاپسىرما بەرۋلەرىڭىزدى سۇرايمىن»، - دەدى مينيستر.

وسى ورايدا، تاريحي اقتاڭداقتاردى اقتارىپ، وسى تاقىرىپقا قالام تەربەپ جۇرگەن قوعام قايراتكەرى، ق ر ءماجىلىس دەپۋتاتى بەرىك ءابدىعالي ۇلى قازىرگى تاڭدا رەستاۆراسيا جۇرگىزەتىن مەكەمەلەر مەن عالىمداردىڭ اراسىندا تۋىنداپ وتىرعان قاراما-قايشىلىق تۋرالى ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، كوپتەگەن ەسكەرتكىشتەردى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىنا عالىمداردىڭ كوڭىلى تولمايدى. سەبەبى، ولار رەستاۆراسيادان گورى قۇرىلىس جۇمىستارىنا كوبىرەك ۇقساپ، ەۆروجوندەۋ سياقتى جاسالعان.
«رەستاۆراسيا جۇمىستارىنىڭ ساپاسى سىن كوتەرمەيدى. جەتكىلىكتى قاراجات بولىنەدى، مەكەمە دە بار. ءبىراق سول مەكەمەلەردە ماماندار تاپشى. رەستاۆراتور مامانداردىڭ تاپشىلىعى وڭىرلەردە قاتتى بايقالادى. كوبىنە قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن قۇرىلىسشىلار اتقارادى. ماسەلەن، ۇلىتاۋداعى جوشى حان كەسەنەسىنىڭ ىرگەسىندەگى وردا بازار قالاشىعىندا ىرگەتاسىن كادىمگى ءۇي سالعانداي ءتورتبۇرىشتاپ سەمەنتتەن قۇيعان. تاريحي كەسەنەلەر وسىلايشا كونەلىلىگىن جوعالتىپ الادى. مۇنداي مىسالدار كوپ. سوندىقتان تاريحي-مادەني ورىندارداعى جۇمىستاردىڭ ارنايى ماماندارمەن، عالىمدارمەن اقىلداسا وتىرىپ جاسالۋىنا كوڭىل بولسەڭىزدەر»، - دەدى دەپۋتات مينيسترگە قاراتا.
ال ل.ن.گۋميليەۆ اتىنداعى ەۇۋ-دىڭ رەكتورى ەرلان سىدىقوۆ «قاسيەتتى قازاقستان» باعدارلاماسىندا قايتا قارايتىن ماسەلە بار دەپ ەسەپتەيدى. اتالعان جوبادا ۇلتتىق قۇندىلىقتار رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك نىساندار دەپ بولىنگەن.

«بۇل يدەولوگيالىق جاعىنان دا، ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان دا دۇرىس ەمەس. سوندا قالاي، سۇلتانماحمۇت – پاۆلوداردىڭ، ال ءمادي – قاراعاندىنىڭ عانا تۇلعاسى نەمەسە قۇندىلىعى بولىپ قالا ما؟ ولاردى ءار وبلىستىڭ پروبلەماسىنا اينالدىرۋدىڭ قاجەتى جوق. سوندىقتان دا ەلدىڭ مادەنيەتى مەن بىرلىگىنە قىزمەت ەتەتىننىڭ ءبارىن ۇلتتىق قۇندىلىق دەپ ءبىر عانا ينستيتۋسيونالدى مارتەبە بەرۋدى ۇسىنامىن. ال بۇل ماسەلەدە وبلىس، ايماققا ءبولۋ جۇمىس بابى ءۇشىن عانا پايدالانىلۋى كەرەك»، - دەدى ول.

ە.سىدىقوۆ قازاق حالقىنىڭ شەت ەلدەگى مادەني نىساندارى مەن تاريحي-مادەني قۇندىلىقتارىنىڭ تىزبەسى تۋرالى ماسەلەنى دە العا تارتتى.
شەتەلدەردە دە قازاق تاريحىنا قاتىستى نىساندار، تاريحي-مادەني جادىگەرلەر بارشىلىق. ولاردىڭ تاعدىرىنا قوعام الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ جاتادى. جيىن بارىسىندا سونداي جادىگەرلەردى كۇتىپ-باپتاۋ جاۋاپكەرشىلىگىنە قاتىستى حالىقارالىق ماسەلەلەر بار ەكەنى ايتىلدى. سوندىقتان كەڭەس مۇشەلەرى ءال-فارابي، بەيبارىس سۇلتان، تولە بي، قۇرمانعازى، مۇستافا شوقاي جانە ت.ب. جات جەردە جەرلەنگەن ارىستارىمىزدىڭ قورىمدارى قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىنا ەنۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.

كەڭەس مۇشەسى، ق ر سەنات دەپۋتاتى نۇرتورە ءجۇسىپ بۇگىندە تۇركىستانداعى ياساۋي كەسەنەسىنىڭ ماڭىندا ۇلكەن قارقىنمەن ءجۇرىپ جاتقان قۇرىلىس جۇمىستارىنا قاتىستى الاڭداۋشىلىعىن ءبىلدىردى.

«مۇندا ءبىر كەزدەرى گيدرومەليوراتيۆتىك-قۇرىلىس ماماندارى قۇرعاقشىلىق ماسەلەلەرىن، سۋدىڭ شىعۋ دەڭگەيىن انىقتاپ وتىراتىن. ءقازىر وسى ماسەلە ەسكەرىلە مە؟ اسىرەسە، كەرۋەن سارايدى سالۋ، كەسەنە ماڭىن كەڭەيتۋ كەزىندە اسقان مۇقياتتىلىق قاجەت. ولاي بولماعان جاعدايدا ماۆزولەيدىڭ ىرگەسى ىزا تارتۋى مۇمكىن. سوندىقتان كەسەنەلەردە رەستاۆراسيا جاساعان كەزدە مىندەتتى تۇردە گيدرومەليوراتيۆتىك-قۇرىلىس ماماندارى مەن ارحەولوگتار قاتىسقانى ءجون دەپ ويلايمىن»، - دەدى.

سونداي-اق، سەناتور رەستاۆراتورلاردى دايارلاۋ ماسەلەسىن قازاقتا بۇرىننان بار ۇستالىق اتاكاسىپتى دامىتۋ جانە يران، وزبەكستان، تۇركيا ەلشىلىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ، رەستاۆراتورلاردى قىسقا مەرزىمدە دايارلايتىن باعدارلامالار جاساۋ سياقتى جولدارمەن شەشكەن ءجون دەگەن ۇسىنىس ايتتى.

جيىن بارىسىندا قارا ارحەولوگيامەن كۇرەسۋ، مادەنيەت مينيسترلىگىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ، تاريحي-مادەني ەسكەرتكىشتەردى فۋنكسيونالدى تۇردە قولدانۋ، عىلىمي-رەستاۆراسيالىق جۇمىس اتقاراتىن مەكەمەلەرگە ليسەنزيا بەرۋ، مامانداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ، عىلىمي-رەستاۆراسيالىق جۇمىس ەسەپتەرىنىڭ ورتالىقتاندىرىلعان بازاسىن جاساقتاۋ جانە مونيتورينگ جۇرگىزۋ، ارشىلعان، قازىلعان نىساندار مەن ورىندارعا رەكۋلتيۆاسيا جاساۋ ماسەلەلەرى ءسوز بولدى.
ءماجىلىس دەپۋتاتى، كەڭەس ءتوراعاسى جاناربەك ءاشىمجانوۆ جيىندى قورىتىندىلاي كەلە، «Miras» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق كەڭەسى بارلىق قاتىسۋشىلاردىڭ باياندامالارىن، وي-پىكىرلەرىن تىڭداپ جانە تالقىلاپ، ق ر ۇكىمەتىنە وننان اسا ۇسىنىس جولداناتىنىن جەتكىزدى. اتاپ ايتقاندا، قازاق ەلىنىڭ ۇلتتىق تاريحي-مادەني مۇراسى بولىپ تابىلاتىن وزبەكستانداعى ايتەكە بي، سەيىتقۇل بابا كەشەنىنە، تولە بي كەسەنەسىنە جانە رەسەيدەگى بوكەي حان مەن سەيىت بابا مەموريالدى كەشەنىنە رەستاۆراسيا جاساۋ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىرۋ، تاريحي-مادەني ەسكەرتكىشتەردەگى عىلىمي-رەستاۆراسيالىق جۇمىستارىن جۇزەگە اسىرۋ جونىندەگى قىزمەتتى ليسەنزيالاۋ كەزىندە قويىلاتىن بىلىكتىلىك تالاپتارى مەن شارتتارىن سالا ماماندارىمەن بىرلەسە وتىرىپ قايتا قاراستىرۋ، جىل سايىن مامانداردى اتتەستاسيالاۋ ءتارتىبىن ەنگىزۋ، عىلىمي-رەستاۆراسيالىق جۇمىستاردى اتقارۋ بارىسىندا ءاربىر نىساننىڭ ەرەكشەلىگىن ەسكەرۋ جانە ولاردى الەمدىك ستاندارتتارعا سايكەس جۇزەگە اسىرۋ، اتقارىلعان عىلىمي-رەستاۆراسيالىق جۇمىستار ەسەپتەرىنىڭ ورتالىقتاندىرىلعان بازاسىن جاساقتاۋ، عىلىمي-رەستاۆراسيالىق جۇمىستاردى اتقاراتىن مامانداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماسەلەسىن جولعا قويۋ سياقتى جانە ت.ب. ۇسىنىستار جولداندى.