جاڭعىرتۋ ۇدەرىستەرىندە تاۋەكەل بار ما؟

/uploads/thumbnail/20170708195420741_small.jpg

الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ بۇگىندە ىق­تي­مال سىناقتار مەن تاۋەكەلدەر تۋرالى انىق تۇسىنىك بولۋىن تالاپ ەتەدى. جانە مۇنى تەك بارلىق دەڭگەيدەگى مەملەكەتتىك قىزمەت­ءشى­لەر عانا ەمەس، سونداي-اق الەۋ­مەتتىك جاڭ­عىرتۋلار باعىتتالىپ وتىرعان بۇكىل قوعام، بارشا حالىق تۇسىنۋگە ءتيىس. بۇل تۋرالى "قامشى" پورتالى قازاقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

ءبىرىنشى. ءبىز ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ بارىنشا سينحروندى ءجۇرۋى تيىستىگىن ەسكەرۋىمىز قاجەت.

جاڭا وندىرىستەر، ءبىلىم بەرۋ مەن عىلىمنىڭ جاڭا جۇيەلەرى، ورتا تاپتى دامىتۋ، الەۋمەتتىك كەپىلدەمەلەردى كە­ڭەي­تۋ قازاقستاندىقتار ساناسىندا ۇلكەن وزگەرىستەر قالىپتاستىرۋى ءتيىس. ال بۇل الەۋمەتتىك قاتىناستىڭ بارلىق جۇيەسىن دەر كەزىندە تۇزەتۋدى تالاپ ەتەتىن بولادى.

ەكىنشى. شەتەلدىك تاجىريبە كورسەتىپ وتىرعانىنداي، جاڭعىرتۋ ۇدەرىستەرى ازاماتتار بەلسەندىلىگىنىڭ كۇشەيۋىمەن، ولار­دىڭ شىعارماشىلىق الەۋەتىنىڭ اشىلۋىمەن قوسارلانا جۇرەدى. سوندىقتان، ادام­دار­دىڭ ءوزىنىڭ قۇقىقتارى مەن بوستان­دىق­تارىن بەلسەندى قورعاۋعا دەگەن ۇمتى­لىس­تارى كەڭەيىپ، قوعامنىڭ ءوزىن ءوزى ۇيىم­داستىرۋ دارەجەسى جوعارىلايتىن بولادى.

ءۇشىنشى. قازاقستاندا مەملەكەت - الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ ۇدەرىستەرىنىڭ باستاماشىسى جانە باستى قوزعاۋشى كۇشى.

بۇگىندە قوعامدا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردەگى تاربيە ۇدەرىستەرىن اسا ەرتە كەزەڭنەن باستاپ ەگۋ، مەملەكەت - شەتسىز-شەك­ءسىز دونور ەمەس، ازاماتتار ءال-اۋقا­تى­نىڭ ءوسۋى ءۇشىن جاعداي تۋعىزاتىن ارىپتەس دەگەن ۇستانىم قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى.

مەملەكەتتىڭ ستراتەگياسى الەۋمەتتىك قورعاۋدان الەۋمەتتىك پروگرەسكە با­عىتىمەن قۇرىلادى.

بۇل ماسىلدىققا جول جوق دەگەندى بىلدىرەدى.

تەك وسىنداي جاعدايدا عانا قازاق­ستان قوعامى پاتەرناليزم ينەرسياسىن ەڭسەرە الادى.

ءتورتىنشى. الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ جو­لىنداعى ايتارلىقتاي كەدەرگى الەۋ­مەت­تىك ينفانتيليزم سەكىلدى كەڭ تاراعان قۇبىلىس بولىپ تابىلادى.

ونىڭ نەگىزىندە 90-شى جىلدارداعى «جابايى كاپيتاليزمنىڭ» وتپەلى باستاپ­قى كەزەڭىندە «جابىسقان» ەڭبەككە ءوڭى اينالدىرىلعان، تەرىس كوزقاراس جاتىر.

بۇل يگىلىككە جەتۋدىڭ الدامشى فورمۋلاسى - «از جۇمىس ىستەپ، كوپ تابۋ»، «اۋادان اقشا جاساۋ» جانە تاعى باسقالاردى ابسوليۋتكە كوتەردى.

الەۋمەتتىك ينفانتيليزممەن زوراي­تىل­عان دورەكى توعىشارلىق جاڭعىر­تۋ­دىڭ تەجەگىشى بولۋعا قابىلەتتى.

بەسىنشى. قازاقستانداعى الەۋمەتتىك جاڭ­عىرتۋ بەك شەڭبەرىندەگى ينتە­گرا­سيالىق ۇدەرىستەر اياسىندا جۇرۋدە.

قازاقستان تاۋەلسىز دامۋ جىلدارىندا الەۋ­مەت­تىك سالانى رەفورمالاۋدىڭ ءبىرقاتار پارامەترلەرى بو­يىنشا تمد ەلدەرىنىڭ الدىن وراپ، ءوز ءارىپ­تەس­تەرىنەن ىلگەرى وزىپ كەتتى. بۇل زەينەتاقى، بانك، نەسيە-قارجى جۇيەلەرى، تكش، ءىشىنارا ءبىلىم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ، الەۋمەتتىك قورعاۋ سالالارىنا قاتىستى.

ءبىز كوپ جاعدايدا ماسىلدىق دەڭگەيىن تومەندەتتىك. سوندىقتان قازاقستانعا، الەۋمەتتىك رەفورمالاردىڭ كوشباسشىسى رەتىندە، وزىنە باستاماشىلدىق الىپ، ءبىزدىڭ ەۋرازيالىق ينتەگراسيا بويىنشا بارلىق ارىپتەستەرىمىز ءۇشىن تارتىمدى بولىپ تابىلاتىن الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋدىڭ ءبىرتۇتاس مودەلىن جاساۋ ماڭىزدى.

جاڭعىرتۋ ساياساتىن قۇرۋدا بارلىق سىن-قا­تەر­لەر­ءدى جاي عانا ەسەپكە الىپ قويماي، جاعدايدى وڭعا قاراي وزگەرتۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋ ماڭىزدى.

ءار ادام ماماندىعى مەن لاۋازىمىنا قاراماستان، وزىنەن: مەن ءبىرىنشى كەزەكتە ءوز باسىمداعى ينەرسيانى جەڭۋ ءۇشىن نە ىستەدىم؟ - دەپ سۇراۋى ءتيىس.

 

 

 

 

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار