الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ بۇگىندە ىقتيمال سىناقتار مەن تاۋەكەلدەر تۋرالى انىق تۇسىنىك بولۋىن تالاپ ەتەدى. جانە مۇنى تەك بارلىق دەڭگەيدەگى مەملەكەتتىك قىزمەتءشىلەر عانا ەمەس، سونداي-اق الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋلار باعىتتالىپ وتىرعان بۇكىل قوعام، بارشا حالىق تۇسىنۋگە ءتيىس. بۇل تۋرالى "قامشى" پورتالى قازاقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
ءبىرىنشى. ءبىز ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ بارىنشا سينحروندى ءجۇرۋى تيىستىگىن ەسكەرۋىمىز قاجەت.
جاڭا وندىرىستەر، ءبىلىم بەرۋ مەن عىلىمنىڭ جاڭا جۇيەلەرى، ورتا تاپتى دامىتۋ، الەۋمەتتىك كەپىلدەمەلەردى كەڭەيتۋ قازاقستاندىقتار ساناسىندا ۇلكەن وزگەرىستەر قالىپتاستىرۋى ءتيىس. ال بۇل الەۋمەتتىك قاتىناستىڭ بارلىق جۇيەسىن دەر كەزىندە تۇزەتۋدى تالاپ ەتەتىن بولادى.
ەكىنشى. شەتەلدىك تاجىريبە كورسەتىپ وتىرعانىنداي، جاڭعىرتۋ ۇدەرىستەرى ازاماتتار بەلسەندىلىگىنىڭ كۇشەيۋىمەن، ولاردىڭ شىعارماشىلىق الەۋەتىنىڭ اشىلۋىمەن قوسارلانا جۇرەدى. سوندىقتان، ادامداردىڭ ءوزىنىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن بەلسەندى قورعاۋعا دەگەن ۇمتىلىستارى كەڭەيىپ، قوعامنىڭ ءوزىن ءوزى ۇيىمداستىرۋ دارەجەسى جوعارىلايتىن بولادى.
ءۇشىنشى. قازاقستاندا مەملەكەت - الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ ۇدەرىستەرىنىڭ باستاماشىسى جانە باستى قوزعاۋشى كۇشى.
بۇگىندە قوعامدا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردەگى تاربيە ۇدەرىستەرىن اسا ەرتە كەزەڭنەن باستاپ ەگۋ، مەملەكەت - شەتسىز-شەكءسىز دونور ەمەس، ازاماتتار ءال-اۋقاتىنىڭ ءوسۋى ءۇشىن جاعداي تۋعىزاتىن ارىپتەس دەگەن ۇستانىم قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى.
مەملەكەتتىڭ ستراتەگياسى الەۋمەتتىك قورعاۋدان الەۋمەتتىك پروگرەسكە باعىتىمەن قۇرىلادى.
بۇل ماسىلدىققا جول جوق دەگەندى بىلدىرەدى.
تەك وسىنداي جاعدايدا عانا قازاقستان قوعامى پاتەرناليزم ينەرسياسىن ەڭسەرە الادى.
ءتورتىنشى. الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ جولىنداعى ايتارلىقتاي كەدەرگى الەۋمەتتىك ينفانتيليزم سەكىلدى كەڭ تاراعان قۇبىلىس بولىپ تابىلادى.
ونىڭ نەگىزىندە 90-شى جىلدارداعى «جابايى كاپيتاليزمنىڭ» وتپەلى باستاپقى كەزەڭىندە «جابىسقان» ەڭبەككە ءوڭى اينالدىرىلعان، تەرىس كوزقاراس جاتىر.
بۇل يگىلىككە جەتۋدىڭ الدامشى فورمۋلاسى - «از جۇمىس ىستەپ، كوپ تابۋ»، «اۋادان اقشا جاساۋ» جانە تاعى باسقالاردى ابسوليۋتكە كوتەردى.
الەۋمەتتىك ينفانتيليزممەن زورايتىلعان دورەكى توعىشارلىق جاڭعىرتۋدىڭ تەجەگىشى بولۋعا قابىلەتتى.
بەسىنشى. قازاقستانداعى الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ بەك شەڭبەرىندەگى ينتەگراسيالىق ۇدەرىستەر اياسىندا جۇرۋدە.
قازاقستان تاۋەلسىز دامۋ جىلدارىندا الەۋمەتتىك سالانى رەفورمالاۋدىڭ ءبىرقاتار پارامەترلەرى بويىنشا تمد ەلدەرىنىڭ الدىن وراپ، ءوز ءارىپتەستەرىنەن ىلگەرى وزىپ كەتتى. بۇل زەينەتاقى، بانك، نەسيە-قارجى جۇيەلەرى، تكش، ءىشىنارا ءبىلىم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ، الەۋمەتتىك قورعاۋ سالالارىنا قاتىستى.
ءبىز كوپ جاعدايدا ماسىلدىق دەڭگەيىن تومەندەتتىك. سوندىقتان قازاقستانعا، الەۋمەتتىك رەفورمالاردىڭ كوشباسشىسى رەتىندە، وزىنە باستاماشىلدىق الىپ، ءبىزدىڭ ەۋرازيالىق ينتەگراسيا بويىنشا بارلىق ارىپتەستەرىمىز ءۇشىن تارتىمدى بولىپ تابىلاتىن الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋدىڭ ءبىرتۇتاس مودەلىن جاساۋ ماڭىزدى.
جاڭعىرتۋ ساياساتىن قۇرۋدا بارلىق سىن-قاتەرلەرءدى جاي عانا ەسەپكە الىپ قويماي، جاعدايدى وڭعا قاراي وزگەرتۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋ ماڭىزدى.
ءار ادام ماماندىعى مەن لاۋازىمىنا قاراماستان، وزىنەن: مەن ءبىرىنشى كەزەكتە ءوز باسىمداعى ينەرسيانى جەڭۋ ءۇشىن نە ىستەدىم؟ - دەپ سۇراۋى ءتيىس.
پىكىر قالدىرۋ