مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ  3 شىلدە كۇنى استانادا وتكەن يندۋستريالاندىرۋ كۇنىنە ارنالعان تەلەكوپىر بارىسىندا ءسوز سويلەپ، «قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك جاڭعىرتىلۋى: جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنا قاراي 20 قادام» باعدارلاماسىن جاريا ەتكەن بولاتىن. بۇل تۋرالى "قامشى" پورتالى قازاقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

***

الەمنىڭ ءامىرشىسى - ەڭبەك.

تەك ەڭبەكپەن عانا جەمىس ونبەك، تەك ەڭبەك قانا بار قيىندىقتى جەڭبەك.

ەلباسىمىز بارشامىزدى ەل يگىلىگى جولىنداعى ەڭبەككە شاقىرادى،

بۇگىندە ەڭبەك شەشۋشى ۇلتتىق فاكتور ەكەنىن ۇعىندىرادى.

ەلىمىز ءۇشىن ەڭبەك ەتەيىك، ارداقتى اعايىن!

الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋدىڭ جاھاندىق ترەندى

قازاقستان 20 جىلدىق شەپتى ەڭسەردى.

ەلىمىزدىڭ الدىنان جاڭا پەرسپەكتيۆالار اشىلدى. الايدا، بىرنەشە جىلدان بەرى الەم مازاسىز كۇي كەشۋدە. داعدارىس جاھاندىق دەڭگەيدە ەڭسەرىلگەن جوق جانە الەمدىك قوعامداستىق قىسىمدى تۋربۋلەنتتى جاعدايدا تۇر.

قازىرگى الەم بارلىق پليۋستەرىمەن جانە مينۋستەرىمەن توتەنشە دەڭگەيدە ءوزارا بايلانىستى بولىپ وتىر. بۇل - بارلىق ەلدەر دە ەسەپتەسۋگە ءتيىستى شىندىق. ونىڭ ۇلكەن، ورتاشا جانە شاعىن ەلدەردىڭ بارىنە دە قاتىسى بار.

وسىنىڭ بارلىعى مەملەكەتتەن كە­ءسىم­ءدى الەۋمەتتىك ساياسات جۇرگىزۋدى تالاپ ەتەدى. جانە ماعان الەۋمەتتىك ماسەلە­لەر­ءدى اركەز باقىلاۋىمدا ۇستاپ، ولارعا تۇ­راقتى تۇردە قايتا ورالۋىما تۋرا كەلەدى.

مەنىڭ نازارىمداعى باستى ماسەلە - ءار قازاقستاندىققا قامقورلىق كور­سەتۋ.

جانە بۇل قاجەتتىلىك بولىپ تابىلادى، ويتكەنى، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە ەلىمىزدىڭ بارلىق ازاماتتارىنىڭ ءومىرى مەن كۇن سايىنعى ءوزىن ءوزى سەزىنۋلەرى تاۋەلدى.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا قازاق­ستان­دا الەۋ­مەتتىك مەملەكەتتىڭ بەرىك ىرگەتاسى قالاندى.

قازاقستان وبەكتيۆتى تۇردە ورتاشا ەۋروپا ەلدەرىنىڭ الەۋمەتتىك دامۋ ساپاسى دەڭگەيىنە ناقتى جاقىندادى.

قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ۇلگى-قالىپ­تارى تۇراقتى جوعارىلاۋدا. ءبىراق ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدىڭ تۇراقتىلىق پەن يگى^­لىك جەمىستەرىن قانشالىقتى ءتيىمدى پايدالانىپ كەلە جاتقانى ماڭىزدى ماسەلە بولىپ تابىلادى.

27 قاڭتاردا مەن پارلامەنتتە «الەۋ­مەت­تىك-ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ - قا­زاقستان دامۋىنىڭ باستى باعىتى» دەپ اتالاتىن قازاقستان حالقىنا جولداۋىمدى جاريالادىم.

قازاقستانعا ەكونوميكالىق تابىستار مەن قوعامدىق يگىلىكتەردى قامتاماسىز ەتۋ اراسىندا ءتيىمدى تەپە-تەڭدىك تابۋى­نىڭ ومىرلىك ماڭىزى بار. مەن الەۋ­مەتتىك-ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋدىڭ شەشۋشى مىندەتتەرىن ناق وسىدان كورەمىن.

جولداۋ-2012-دە مەن ۇكىمەتكە ناقتى تاپسىرمالار بەردىم، - جانە مەملەكەتتىك مەحانيزم جۇمىس ىستەپ بەردى.

الايدا، مەن جولداۋىمنىڭ ورىندالۋ قارقىنى مەن ساپاسىنا قاناعات­تان­بايمىن.

الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى «كەيىنگە» قالدىرۋعا بولمايدى.

ال بۇل، ءوز كەزەگىندە، جاھاندىق داۋ­ىل­دارعا قارسى تۇرا الۋ ءۇشىن جاھاندىق تۇ­راق­سىزدىق جاعدايىندا، جاڭا عاسىر جاع­دايىندا، قازاقستان قوعامى قانداي بولۋى كەرەك دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپتى تالاپ ەتەدى.

ءبىزدىڭ جۇزەگە اسىرىلماعان رەزەرۆ­تەرىمىز بەن مۇمكىندىكتەرىمىز نەدە؟ الەۋ­مەت­تىك ساياسات ورنىقتى، جاسامپاز بولۋى ءۇشىن تاعى نە ىستەۋ كەرەك؟

بۇگىن وتكەن ءجۇز جىلدىقتىڭ 60-شى جىلدارىندا كەڭىنەن تارالعان تۇ­تىنۋ­شى­لىق قوعام تۇجىرىمداماسىنىڭ ەلەسى ايقىن سەزىلەدى.

تۇتىنۋدىڭ بۇل يدەولوگياسى ءبۇل­ءدىرۋشى بولعانىنا بۇگىن بۇكىل الەم ەرەكشە كوز جەتكىزىپ وتىر. ول الەمنىڭ دامى­عان ەلدەرىندە جاپپاي الەۋمەتتىك ما­سىل­دىق تۋىنداتتى جانە جاھاندىق داع­دارىستىڭ باستى سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.

تەك بۇكىل الەمدە عانا ەمەس، سونداي-اق ءتىپتى دامىعان ەلدەردە جۇزەگە اسىرىلۋى مۇمكىن بولمايتىن بۇل جالعان يدەياعا سىندارلى بالاما تابۋعا بولادى.

جانە مۇنداي بالاما جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامى يدەياسى بولىپ تابىلادى.

بۇل جەردە ەشقانداي وزىندىك يدەولوگيا ويلاپ شىعارىلمايدى.

اقىر اياعىندا، الەمدىك وركەنيەتتىڭ بارلىق قۇندىلىقتارى، بارلىق ەكونو­مي­كالىق جانە مادەني بايلىقتارۆيرتۋالدى قارجى ينستيتۋتتارىمەن ەمەس، ادام­نىڭ ەڭبەگىمەن جاسالادى.

سوندىقتان ءبىزدىڭ الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ ساياساتىنىڭ نەگىزىنە شىنايى وندىرىستىك ەڭبەكتى قويۋعا ءتيىسپىز.

جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامى يدەياسى كوز جەتپەيتىن كوكجيەكتە ويلاپ تابىلماعان.

بۇل - پراكتيكالىق، پراگماتيكالىق يدەيا. ول ماعان ءتىپتى ەتەنە جاقىن، ويتكەنى، مەن قازاقستاندىقتار جاقسى بىلەتىندەي، ءوزىمنىڭ كاسىبي جولىمدى «اق ساۋساقتار» سەكىلدى كابينەتتە دە، پاركەتتە دە ەمەس، جۇمىسشى-مەتاللۋرگ رەتىندە باس­تادىم. ال بۇل، اتاپ ايتسام، ناعىز كاسىپ بولىپ تابىلادى!

قانشا جىل وتسە دە، بۇل ەڭبەك مەكتەبىن ۇمىتۋ مۇمكىن ەمەس.

بۇگىندە ەڭبەك - ءححى عاسىر جاع­دايىن­داعى شەشۋشى ۇلتتىق فاكتور رە­ءتىن­دە، جاھاندىق باسەكەلەستىك جاعداي­ىن­دا، -الدىڭعى كەزەككە ىلگەرىلەتىلۋى ءتيىس.

بۇل تۋرالى جاقىندا عانا مەن تاراز­دا، وسكەمەندە، باسقا دا وڭىرلەردە كەزدەسكەن قاراپايىم قازاقستاندىقتار ايتادى.

ەڭبەك ادامىنىڭ بەدەلىن كوتەرۋ قا­جەت­تىگى تۋرالى وسى يدەيالاردى مەن قا­زاق­ستاندىقتاردىڭ حاتتارىنان، سون­داي-اق الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ مىندەتتەرىنە ەكپىن تۇسىرىلەتىن مەنىڭ جولداۋىم مەن قا­زاق­ستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءحىح سەسسياسىندا سويلەگەن سوزدەرىمە قازاقستاننىڭ بارلىق بۇرىشتارىنان كەلگەن ءۇنقا­تۋ­لاردان وقىپ ءجۇرمىن.

قازاقستان قوعامىنداعى لايىقتى ەڭبەك تاقىرىبى كەڭ كولەمدى پىكىرتالاس پەن قولداۋ تۋعىزدى دەسەم، ارتىق ايتقان­دىق ەمەس.