بۇگىن الماتىداعى ۇلتتىق كىتاپحانانىڭ ن. داۋلەتوۆا اتىنداعى ۇلكەن زالىندا «جاس الاش» رەسپۋبليكالىق، قوعامدىق-ساياسي گازەتىنىڭ 100-جىلدىعىنا وراي جارىققا شىققان «قازاقتىڭ ءۇنى – «جاس الاش» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى.
جاستار باسىلىمىنىڭ مەرەيتويىنا ارنالعان ءىس-شارانى قورىتىندىلاۋ اياسىندا اتالىپ وتىلگەن باسقوسۋدا ءۇنپاراقتا ءار جىلدارى قىزمەت ەتكەن جۋرناليستەر تاراپىنان باسىلىمنىڭ وتكەنى تۋرالى ەستەلىكتەر تىلگە تيەك ەتىلىپ، ونىڭ قازاق قوعامىنىڭ قالىپتاسۋ جولىنداعى ءروءلى اڭگىمە وزەگىنە اينالدى.
«جاس الاشتىڭ» العىلقى نومەرى 1921 جىلى 22 ناۋرىزدا تاشكەنتتە جارىق كوردى. ونىڭ تۇڭعىش رەداكتورى عاني مۇراتبايەۆ بولسا، جاۋاپتى حاتشىسى ءىلياس جانسۇگىروۆ ەدى.
گازەتتىڭ كورشىلەس وزبەكستاندا باسپا بەتىن كورۋى دە نەگىزسىز ەمەس. وتكەن عاسىردىڭ 20-جىلدارى تاشكەنت ورتا ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ رۋحاني استاناسى بولۋىنا وراي، سول كەزدە وسى ەلدەردەگى جاستاردىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن وداق اتاۋى تۇركى الەمىنە ورايلاستىرىلىپ، «تۇركى الەمى كومسومول جاستار وداعى» دەپ اتالعان. وسى «تكجو-نىڭ» العا قويعان جوسپارلارىنىڭ ورىندالۋىنا مۇرىندىق بولاتىن، قازاق جاستارىنىڭ ءۇنپاراعى سىندى ءبىر جاستار باسىلىمى قاجەتتىگىن ايتىپ، باستاما كوتەرگەن دە ع. مۇراتبايەۆ بولاتىن.
العاشقى سانى اراب ءقارپىنىڭ توتە جازۋىمەن جارىق كورگەن باسىلىم قازاق جاستارىنىڭ نامىسىن وياتىپ، ولاردى رۋحاني ساۋاتتاندىرۋعا باعىتتالدى. دەسەك تە، سولكەزدەگى قارجى تاپشىلىعىنا وراي جابىلۋدىڭ از-اق الدىندا قالعان گازەتتىڭ اتاۋى دا «ورتەڭ، «جاس قازاق» (1923ج)، «لەنينشىل جاس» (1924-25جج)، «جاس قايرات» (1926-27جج.) بولىپ سان مارتە وزگەردى. ول ءوزىنىڭ تۇپكى «جاس الاش» اتاۋىن تەك ەلىمىز ەگەمەندىككە قول جەتكىزگەن كەزدە عانا قايتارىپ الدى.
گازەت بەتىندە ۇستاز-عالىم ب.كەنجەبايەۆ، قازاق دەتەكتيۆءىنىڭ اتاسى ك.توقايەۆ، اقىن ج.مولداعالييەۆ، مايدانگەر ب.جاندوسايدىڭ قولتاڭباسى قالدى. ش. مۇرتازا مەن س. بەردىقۇلوۆتاردىڭ وزگەشە رەداكتورلىق مەكتەبى قالىپتاستى. 70-جىلدارى وسى باسىلىمنان قاناتتانعان ا.سەيدىمبەك، ف.وڭعارسىنوۆا، م.شاحانوۆ، و.بوكەي سىندى قالامگەرلەر قازاق ادەبيەتىندەگى دارا تۇلعالارعا اينالدى.
80-جىلدارى گازەتتىڭ تارالىمى 350 مىڭعا دەيىن جەتتى. 2000 جىلى ەڭ ۇزدىك گازەت اتانىپ، «التىن جۇلدىز» بەلگىسءىن يەلەنگەن، بۇگىندە 37-ءشى رەداكتور قايرات ماتىرەكوۆ جەتەكشىلىك ەتەتىن باسىلىمنىڭ قازىرگى تارالىمى 17000 بولسا، ەل. نۇسقاداعى كۇندەلىكتى قارالىمى 18000. «جاس الاشتىڭ» ءوز تىلشىلەرىمەن بىرگە، اقمولا، قاراعاندى، تۇركىستان، پاۆلودار، قىزىلوردا، جامبىل، باتىس قازاقستان، الماتى وبلىستارىنداعى مەنشىكتى تىلشىلەرى دە وقىرمانداردى ءار ءوڭىردىڭ قوعامدىق-ساياسي، مادەني-تاريحي ومىرىنە قاتىستى تۇششىمدى ماقالالارىمەن سۋسىنداتىپ كەلەدى.
بۇرىننان قالىپتاسقان ءداستۇردى جاڭعىرتۋشى جاستار گازەتى قاشاندا ۇلتتىق مۇددەنى جوعارى قوياتىن تۋراشىلدىعىمەن، ادىلدىگىمەن ەرەكشەلەنەدى. «توعاناي-ت» باسپاسىنان جارىق كورگەن، كولەمى 37 باسپا تاباقتان تۇراتىن «قازاقتىڭ ءۇنى – «جاس الاش» كىتابىنىڭ قۇراستىرۋشى-رەداكتورى، جۋرناليست اراي ساحارييەۆا. «جاس الاش»: كەشە»، «ەسىمدەرى ەل ەسىندە»، «كوزدەن كەتسە دە، كوڭىلدەن كەتپەيدى»، «جاس الاش» – قازاق ءباسپاسوزىنىڭ قارا شاڭىراعى»، «ايماق اجارىن ايشىقتاعان»، «جاس الاش»: بۇگىن» اتتى التى بولىمنەن تۇراتىن جيناققا ونىڭ شىعۋ تاريحىنان باستاپ، ءار جىلدارى جارىق كورگەن ماقالالار مەن باسىلىمدا قىزمەت ەتكەن تىلشىلەردىڭ ەستەلىكتەرى توپتاستىرىلعان.
پىكىر قالدىرۋ