جۇڭگو ەلىنىڭ باسشىسى سي سزينپين اقش-قا ساپارلاي باردى. وندا دا ءبىر كۇن، نە بولماسا ەكى كۇن ەمەس، ءبىر اپتاعا. مۇنىڭ ءمانىسى نەدە؟ الدە اجداھا ەلىنىڭ وزگەشە ويلاعانى بار ما؟
سولاي سەكىلدى. ارينە، بۇۇ-نىڭ 70 جىلدىق مەرەيتويلىق سەسسياسىندا ءسوز سويلەۋ تاعى بار. ءقازىر جۇڭگو مەن اقش اراسى ءبىرشاما ءدۇردارازدىق كەيىپتە. بۇل تۋرالى قامشى پورتالى ايقىن-اقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
ءتىپتى جۇڭگو باسشىسىنىڭ وسى ساپارى الدىندا، الەمدىك اقپارات قۇرالدارى بەتتەرىندە «اقش ءانى-مىنى قىتايعا قارسى سانكسيا سالماق. ءويتكەنى جۇڭگو حاكەرلەرىنىڭ امەريكالىق مەملەكەتتىك جانە كوممەرسيالىق قۇرىلىمدارىنا قارسى جاسالعان كيبەر شابۋىلىنا اق ءۇي وسىلاي جاۋاپ بەرمەك-مىس» دەگەن مالىمەتتەر ءجيى جاريالانىپ كەتكەن ەدى. سونداي-اق اسپاناستى ەلىنىڭ وڭتۇستىك جۇڭگو جانە شىعىس جۇڭگو تەڭىزىندە جاساندى ارالدار جاساپ، وعان اسكەري بازالار ورناتىپ، ونىڭ ماڭايىنان وتكەن كەمەلەرمەن ۇشاقتارعا الدىنا الا كەءلىسىپ الۋدى تالاپ ەتۋى، وسى وڭىردە ءمۇددەسى بار اقش-تىڭ جىنىنا تيگەنى بەلگىلى. بۇعان جاۋاپ رەتىندە اقش قورعانىس ءمينيسترى ەشتون كارتەر: «حالىقارالىق قۇقىق ءمۇمكىندىك بەرەتىن جەرلەردىڭ بارىندە اقش ۇشاعى ۇشادى، كەمەسى جۇزەدى، كولىگى جۇرەدى. ءبىزدى ەشكىم توقتاتا المايدى!» دەپ كەسىپ ايتقان-دى. ارينە، قىتايدىڭ دا اقش-قا قارسى ايتار ءۋاءجى جەتكىلىكتى. ول – بىلتىر گونكونگتەگى «قول شاتىرلار» توڭكەرىسىن ءجانە سول جىلى شىڭجان – ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانىندا بەيبەرەكەتسىزدىكتى امەريكالىق قۇرىلىمدار ۇيىمداستىردى» دەپ ايىپتايدى. ءتىپتى جۇڭگو قور بيرجالارىنداعى دۇربەلەڭءدى دە اقش-تان كورىپ وتىر. سونداي-اق اجداھا ەلى اقش-تىڭ شىعىس ازيا ايماعىنداعى ساياساتىنا كونگىسى جوق. ءاسىرەسە، تايۆان ىسىنە ارالاسپاۋىن ءجون كورەدى. قاراپ وتىرساق، ەكىجاقتىڭ دا وزىندىك ايتارى بار. دەسەك تە، جۇڭگو باسشىسىنىڭ ءبارىن كەرى ىسىرىپ قويىپ، اقش-قا ارنايى ساپار جاساۋىنىڭ سىرى نە؟ ارينە، بۇۇ-نىڭ 70 جىلدىق مەرەيتويلىق سەسسياسىنا بارۋ، وندا ءسوز ءسويلەۋ، سىلتاۋ ەمەس. كوكەيدە باسقا ءنارسە جاتقانى بەلگىلى. ءتىپتى سي سزينپينءنىڭ وزىمەن ءبىرگە 15 ءىرى كومپانيا باسشىسىن ەرتە بارۋدىڭ وزىندە دە ۇلكەن ءمان جاتىر. راس، ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا-ساتتىق اينالىمى جىلىنا 500 ميلليارد دوللاردى قۇراپ وتىر. جۇڭگو اقش ءۇشىن كانادادان كەيىنگى ءىرى ەكونوميكالىق ارىپتەس. الداعى ۋاقىتتا ساۋدا اينالىمىن 550 ميللياردقا جەتكىزسەك دەگەن ويى بار. جۇڭگو كومپانيالارى اقش-قا ينۆەستيسيانى مول قۇيۋدا. تەك العاشقى جارتى جىلدىڭ وزىندە جۇڭگو كومپانيالارىنىڭ ءتىكەلەي ينۆەستيسياسى 6،4 ميلليارد بولعان. بۇل جامان كورسەتكىش ەمەس. سونىمەن قاتار اجداھا ەلى اقش-تىڭ الدىڭعى دەڭگەيدەگى تەحنولوگياسىنا ءزارۋ. سودان بولار، سي سزينپين امەريكا توپىراعىنا تابان تىرەسىمەن ءبىردەن 300 «بوينگ» ساتىپ الۋعا ءھام ونى قۇراستىراتىن زاۋىتتى قىتايدى تۇرعىزۋ ءۇشىن كەلىسىمشارتقا وتىردى. باراك وباما مەن سي ءسزينپيننىڭ ەكەۋارا كەزدەسۋىندە دە وسى ەكونوميكالىق جانە ساياسي ماسەلەلەر ءسوز بولاتىنى انىق. باتىس ساراپشىلارى «الەءمدى ەكى دەرجاۆا ءبولىپ بيلەۋدى كوزدەۋدە» دەپ ايتۋلارىندا دا ءمان بار. ويتكەنى قىتايدىڭ الەۋەتى ءقازىر اقش-تان كەم ەمەس. ءقازىر باسىندا اجداھا ەلى تۇرعان بريكس ۇيىمىنىڭ ءالدەنە باستاعان تۇسى، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى كەڭەيۋ ۇستىندە، سونداي-اق قارجى سالاسىندا بريكس دامۋ بانكىن، ازيا ينفراقۇرىلىم ينۆەستيسيالىق بانكىن قۇردى. الداعى ۋاقىتتا ءيۋاندى الەمدىك رەزەرۆتىك ۆاليۋتانىڭ قاتارىنا قوسۋعا ۇمتىلۋدا. وسىلايشا، اقش-پەن يىق ءتىرەستىرە باستادى. مۇنى اق ءۇي سەزبەي وتىرعان جوق. سوندىقتان بولار ءبىر اپتانىڭ ىشىندە ەكى ەل باسشىسى جاتا-جاستانا وسى ماسەلەلەردى تارازىعا تارتپاق. ءتىپتى جاقىندا بۇۇ-داعى قىتايدىڭ تۇراقتى وكىلى ليۋ سزەي: «قىتاي ءارقاشان الەمدەگى ەلدەردىڭ تۇتاستىعىن، تاۋەلسىزدىگىن قۇرمەتتەپ كەلدى. سول سەكىلدى ۋكراينانىڭ دا تۇتاستىعىنا مۇددەلى. ول ەلدەگى جاعداي بەيبىت تۇردە شەشىم تاپقانى ءجون» دەۋىنىڭ وزىندە ۇلكەن ءمان جاتىر. رەسەيدىڭ بۇل ەلدەگى ىشكى جاعدايعا ارالاسا بەرۋىنە قارسىلىق دەپ ۇققان ءجون سەكىلدى. قىتايدىڭ رەسمي وكىلى اياقاستى بۇلاي سويلەگەنى نەسى؟ سوڭعى كەزدە جۇڭگو رەسەيمەن بىرلەسىپ باتىستىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتىنا قارسى وداقتاسا باستاماپ پا ەدى؟ مۇنىسى قايتكەنى؟ سويتسەك، ونىڭ دا سەبەبى بار سىندى. ويتكەنى اجداھا ەلى ءۇمىت ارتقان بريكس سەنىمدى اقتاماۋدا. رەسەي سانكسيا قۇرساۋىندا. ول قۇردىمنان امان شىعا ما، شىقپاي ما، بەلگىسىز. وڭتۇستىك افريكا – شيكىزات وتانى. الەمدە مۇناي مەن ءتۇرلى ءتۇسءتى باعالى مەتالداردىڭ قۇنى ءتۇسىپ بارادى. بۇل جايت، وڭتۇستىك افريكا ەلىنىڭ ەكونوميكاسىن تۇرالاتۋدا. برازيليانىڭدا جاعدايى ءماز ەمەس. ول ەلدىڭ دە ەكونوميكاسىنان قۋات، ۆاليۋتاسىنان الەۋەت كەتكەن كەز. ءۇنءدىستانعا دا الەمدىك داعدارىس وڭايعا ءتيىپ جاتقان جوق. ال قىتايدىڭ ءوز ەكونوميكاسىندا دا ىركىلىس باستالدى. جىلدىق ءوسىم 6–7 پايىزعا دەيىن ءتومەندەدى. دەمەك، وسى ءبىر قيىن كەزەڭدە قىتاي بريكس-كە ەمەس، اقش-قا ارقا سۇيگەندى ءجون كورەدى. ويتكەنى ەكى ەلءدىڭ جىلدىق ساۋدا-ساتتىق اينالىمى 500 ميللياردتى قۇراپ وتىر. الداعى ۋاقىتتا ودان دا اسىرساق دەگەن ويلارى بار. سونىمەن قاتار اقش – وزىق تەحنولوگيا وتانى. دەمەك، بەيجىڭ ۆاشينگتونمەن ارا قاتىناستى جاقسارتا وتىرىپ، ءوز الەۋەءتىن كۇشەيتىپ الماق.
پىكىر قالدىرۋ