قازىرگى ۋاقىتتا الەم ەلدەرى ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتور ءىسىن دامىتۋ قاعيداتىنا كەل­گەن­دە، العاش ولاردىڭ جۇزەگە اسىرىپ جاتقان جو­بالارىنىڭ ناتيجەسىنە جانە وعان بەرى­لەتىن اناليتيكالىق باعامىنا تەرەڭ زەيىن قويا باستادى. بۇل تۋرالى قامشى پورتالى ايقىن-اقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

دەگەنمەن، بۇل ورىندى دا سە­كىلدى، ويتكەنى كەز كەلگەن كوممەرسيالىق ۇيىم نەمەسە مەملەكەتتىك ورگان بولماسىن، ولاردىڭ قىزمەت باعامىن تالداۋعا قاتىستى ارنايى ستاندارتتار مەن باعامداۋ جۇيەلەرى ارقىلى سالا قىزمەتىن دامىتۋ قالىپتى تەندەنسياعا اينالىپ وتىر. ماسەلەن، بيز­نەستى الىپ قارايتىن بولساق، كەز كەلگەن كا­سىپكەرلىكتىڭ ولشەمى جيناقتالعان تۇتى­نۋشىلار سانىنا قاراي انىقتالادى، ءدال سول سەكىلدى ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتوردىڭ دا قىز­مەتى الەۋمەتتىك سالادا قانشالىقتى ناتيجەلى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋىمەن ءتى­كەلەي بايلانىستى. 
ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار ىسىنە قاتىستى باعالاۋ ادىستەمەسى ەڭ العاش حح عاسىردىڭ 60-جىلدارىندا جوبا ناتيجەسىن جالپى­-لاما باعالايتىن جيناقتىق جانە كەزەڭ بو­يىنشا قالىپتاستىرۋشىلىق ولشەمدەرى بول­عان بولسا، بۇگىندە مۇنداي باعالاۋ ءول­شەمدەرىنىڭ يننوۆاسيالىق جاڭا تۇرلەرى كو­بەيە ءتۇستى. قازىرگى تاڭدا اتالعان سالادا حالىقارالىق تاجىريبەدە نەگىزگى باعالاۋ ستان­دارتتارى قاتارىنا، امەريكالىق باعا­لاۋ جۇيەسى (American Evaluation Association، AEA، www.eval.org)، ۇلىبريتانيالىق(the UK Evaluation Society UKES، www.evalua­tion.org.uk) جانە فرانسيالىق (The French Evaluation Society (SFE)، www. sfe-asso.fr) سو­نىمەن قاتار گەرمانيالىق (Gesell­schaft für Evaluation e.V، www. degeval.de/nc/home) باعالاۋ ستاندارتتارى كەڭ قولدانىسقا يە بولىپ وتىر. ستاندارتتاۋ ىسىنەن وزگە كوم­مەر­سيالىق ەمەس سەكتوردى تۇراقتى ينۆەس­تيسيالاۋ مەن الەۋمەتتىك جۇزەگە اسىرىلعان جوبالارداعى يننوۆاسيالىق مۇمكىندىكتەردى باعالاۋدىڭ جاhاندىق جۇيەسى(«Global Im­pact Investing Network» (GIIN)) (سشا) جا­سا­لىنعان. مۇندا الەۋمەتتىك سالانىڭ 400-گە جۋىق تۇرىنە ارنالعان ساندىق ءول­شەم­دەر قۇراستىرىلعان. ماسەلەن، ءبىلىم بە­رۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، قورشاعان ورتا سىن­دى باعىتتارعا بولە وتىرىپ، جەكە ستان­دارتتار قاراستىرىلعان. باعالاۋ ستاندارت­تارىمەن قاتار،ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار ءىسى­ءنىڭ مازمۇنى مەن پروسەسىنە قاتىستى انالي­تي­كالىق تالداۋ جۇرگىزۋ iءسى دە دامىعان ەل­دەردە كەڭ قولدانىسقا يە بولىپ وتىر. مۇن­داي ساراپتاۋ ستاندارتتارىنىڭ ءبىرى، – «ورتاق ولشەم پلاتفورمالارى» (Shared Mea­­surement Platforms) جۇيەسى. مۇنداي ستان­­دارتتار ەلدەگى ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتوردىڭ قىزمەتىن جەتىلدىرۋمەن قاتار، ءوزارا باسە­كەنىڭ كۇشەيۋىنە سايكەسىنشە كورسەتىلەتىن قىزمەتتىڭ ساپاسىنىڭ ارتۋىنا سەبەپ بو­-لىپ وتىر. 
بۇل باعالاۋ ستاندارتتارى ءبىزدىڭ ەلدە بۇگىندە بەلگىلى ءبىر قىزمەت كورسەتۋ تۇرلەرىنە قاتىستى،«حالىققا قىزمەت كورسەتۋ، انىق­تا­مالىق ستاندارتتارى»،«حالىقارالىق يسو 9004-2» جانە «مەملەكەتارالىق گوست 30335-95» ستاندارتتارى قولدا­نىلا­دى. اتالعان ولشەمدىك باعالاۋ كوممەر­سيا­لىق جانە كوممەرسيالىق ەمەس سەكتور ءىسىن­-دە قاتار قولدانىلادى. دەگەنمەن، مۇنداي با­عالاۋ جانە سەرتيفيكاتتاۋ جۇيەسى ادەتتە قازىرگى جاي-كۇيدى كورسەتكەنىمەن، قىزمەت جەلىسىن دامىتۋعا يننوۆاسيالىق مۇمكىن­دىك­تەردى ارتتىرۋ جانە سۇرانىس تالاپتارىن قاناعاتتاندىرۋ ىسىندە ءالى دە جاڭا وزگەرىس جۇيەلەرىنىڭ قاجەت ەكەندىگىن كورسەتەدى. سون­­داي-اق ەلدەگى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار­دىڭ مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپسىرىستار­دى ورىنداۋ، ەسەپتەمە بەرۋ ستاندارتتارى بيىل­عى جىلى مادەنيەت جانە سپورت مي­نيسترلىگى تاپسىرىسىمەن ارنايى نۇسقاۋ­لىق رەتىندە شىعارىلعان بولاتىن. 
قازىرگى ۋاقىتتا مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى تاپسىرىسىمەن ەلدەگى تىركەلگەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار ىسىنە قاتىستى ءجۇر­گىزىلىپ جاتقان مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپ­سىرىس قىزمەت كورسەتۋدەگى ستاندارتتار مەن ەسەپ بەرۋدىڭ يننوۆاسيالىق تۇرلەرىن قول­دانىسقا ەنگىزۋگە بىردەن-بىر سەبەپكەر بو­لا­دى دەگەن سەنىم مول.