ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتور قىزمەتىنىڭ دامۋ ديناميكاسى جايىندا ءسوز بولعاندا، ادەتتە ەڭ الدىمەن اتالعان سالانىڭ قىزمەت جۇيەلىلىگىن رەتتەپ وتىراتىن جەتىلدىرىلگەن زاڭناما، مەملەكەت پەن ۇيىمدار اراسىنداعى ەكىجاقتى ءتيىمدى بايلانىس، سونىمەن قاتار ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار ءىسىن قاداعالاۋ، ەسەپ بەرۋ مەحانيزمى سىندى دۇنيەلەر قاراستىرىلادى. بۇل تۋرالى قامشى پورتالى ايقىن-اقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
سەبەبى، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار اراسىنداعى ەكىجاقتى ءتيىمدى مەحانيزم ورىن العاندا عانا اتالعان سالا جوعارى ناتيجەسىن بەرە الادى.
الايدا ەلىمىزدەگى ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتور سالاسىندا مۇنداي ماسەلەلەرگە جاۋاپ ىزدەۋ بارىسىندا قينالاتىنىمىز ءسوزسىز جانە مۇنىڭ سەبەبى بار. ءماسەلەن، تىركەلگەن ۇەۇ سانى 20 مىڭنان اسىپ جىعىلسا دا، مەملەكەتتىك ورگاندارعا ۇيىمدارمەن جۇمىس جاساۋ ءالى كۇنگە دەيىن كۇردەلى، سەبەبى اتالعان ۇيىمداردىڭ جۇمىس جاساۋ باعىتى مەن مەحانيزمدەرى تۋرالى ايتۋ قيىن. ادەتتە، كوپتەگەن دامىعان مەملەكەتتەردە ءۇشىنشى سەكتور قىزمەتىن باقىلاۋعا ارنالعان ۇكىمەت جانىنان ارنايى دەپارتامەنت نەمەسە قاداعالاۋ ورگاندارى جۇمىس جاسايدى. اتاپ كەتەر بولساق، ۇلىبريتانيادا مينيسترلىكتەر جانىندا «ءۇشىنءشى سەكتور دەپارتامەنتى»، ال حورۆاتيادا «ءۇشىنءشى سەكتور كوميتەتى» سىندى ارنايى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن قاتاڭ قاداعالانادى، ال اقش شتاتتارىندا سالا قىزمەتى مۋنيسيپالدىق دەڭگەيدە ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن ليسەنزيالانادى جانە مۇنداي جۇيە ءوز كەزەگىندە مەملەكەت تاراپىنان ۇيىمدار ءىسىن قاداعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل ورايدا ءبىزدىڭ ەلدە سالىق جانە ستاتيستيكا كوميتەتتەرى تاراپىنان ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردان جىلدىق قاتاڭ ەسەپتەمە تالاپ ەتىلمەيدى، ەڭ باستىسى، ءوز ۋاقىتىندا سالىق دەكلاراسياسىن وتكىزسە بولعانى، ءبىر قىزىعى دەكلاراسيادا ەشبىر ساندىق كورسەتكىشتەر ايشىقتالماعان. مۇمكىن، وسى سەبەپتەن دە بولار، ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ نارىعىنىڭ باسىم بولىگى ءالى كۇنگە دەيىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ىقپالىنا تيەسىلى. ال ۇيىمدار قۇزىرىنا الەۋمەتتىك مەملەكەتتىك تاپسىرىس اياسىندا عانا جۇزەگە اسىرىلاتىن جوبالار قاراستىرىلعان. قارجىلاندىرۋدىڭ اتالعان ءبىر عانا ءتۇرىنىڭ بولۋى، قازىرگى ۋاقىتتا ءۇشىنشى سەكتور قىزمەتىنىڭ ناتيجەلى جۇمىس جاساۋىنا توسقاۋىل بولىپ وتىرسا، ەكىنشى جاعىنان مەملەكەتكە دە ازاماتتىق قوعام دەڭگەيىن كوتەرۋگە كەدەرگىلەر كەلتىرىپ وتىرعانى ءسوزسىز.
بۇگىندە الەمدىك تاجىريبە ءۇشىنشى سەكتور سالاسىنىڭ ناتيجەلى جۇمىس جاساۋى ءۇشىن قارجىلاندىرۋ مەن دونورلار تارتۋ ىسىندە كوپتەگەن مۇمكىندىك جاساپ وتىر. ماسەلەن، ەۋروپانىڭ دامىعان مەملەكەتتەرىندە نورماتيۆتىك اكت اياسىندا ۇەۇ-عا سۋبسيديا، گرانت پەن سىياقى قاراستىرىلعان جانە حالىقارالىق، جەرگىلىكتى دونورلار ارقىلى ۇكىمەتتىك ەمەس سالا قىزمەتىن جانداندىرۋ ءىسى دە قولعا الىنعان. ەلىمىزدە مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى ۇسىنىسىمەن ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتور ىسىنە ارنالعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ قىزمەتى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ بويىنشا» ۇكىمەت قاراۋىنا تاپسىرىلعان زاڭنامالىق تولىقتىرۋلار الداعى ۋاقىتتا سالا قىزمەتىنىڭ جاڭا سيپاتتا دامۋىنا ۇلەس قوسادى دەگەن سەنىم مول. سەبەبى، جاڭا زاڭنامالىق تولىقتىرۋلار ءبىرىڭعاي وپەراتوردى ىسكە قوسۋدى قاراستىرىپ وتىر. وپەراتور مەملەكەت جانە حالىقارالىق دونورلار سەنىمىنە يە بولعان، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ يگىلىگى ءۇشىن قىزمەت ەتەتىن بولادى. اتالعان تولىقتىرۋلار قازاقستاننىڭ ازاماتتىق اليانسى تاراپىنان ۇسىنىلعانىمەن رەسپۋبليكا بويىنشا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار اراسىندا دا كەڭ تالقىلاۋلارعا ءتۇستى. ماسەلەن، زاڭناما بويىنشا 3500 ب ا ق جانە ينتەرنەت رەسۋرستارىندا باسپالىق ماقالالار جانە 50 ۆيدەوكونفەرەنسيا جارىققا شىقتى. ەندىگى تۇستا ۇيىمدار قىزمەتىنىڭ دامۋ ديناميكاسى جاڭا جۇمىس جۇيەسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. قازىرگى ۋاقىتتا ۇيىمداردىڭ ساندىق كورسەتكىشىن عانا ەمەس، ناقتى جۇمىس جاساۋشى ۇيىمدار سانىن، قىزمەت سالاسى، ءجۇزەگە اسىرعان جوبالارى سىندى قۇندى اقپاراتتاردى جيناقتاۋ ءۇشىن بىرنەشە اي بۇرىن مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپسىرىس نەگىزىندە «نۇر وتان» پارتياسى ساياسي مەنەدجمەنت مەكتەبىنە جۇزەگە اسىرۋىنا تاپسىرىلدى. جىل سوڭىندا ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتور قىزمەتىنىڭ بۇگىنگى جاي-كۇيىن تولىق كورە الاتىن بولامىز. ءوز كەزەگىندە جاسالىنعان مونيتورينگ جاڭا قابىلداناتىن زاڭناما بويىنشا يننوۆاسيالىق باعىتتا جۇمىس جاسايتىن بولادى.
پىكىر قالدىرۋ