مارتوك – ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقان اۋدان. ونىڭ اۋدان بولىپ قۇرىلعانىنا دا 80 جىلدىڭ ءجۇزى بولىپتى. جاقىندا مارتوكتىكتەر اۋداننىڭ 80 جىلدىق مەرەيتويىن سان-سالتاناتىمەن اتاپ ءوتتى.

اۋداننىڭ مەرەيتويىنا ار­نالعان سالتاناتتى جيىنعا ءول­كەنىڭ وسىپ-ونۋىنە ءار جىلدارى ءوزىنىڭ سۇبەلى ۇلەسىن قوسقان ءمار­توكتىك ازاماتتار مەن ازاماتشالار، جەرگىلىكتى تۇرعىندار قاتىستى. مەرەيتويلىق جيىن اۋدان ورتالىعىنداعى اۋعان سوعىسىنا قاتىسقان جاۋىنگەرلەرگە قويىلعان ەسكەرتكىشتى سالتاناتتى جاعدايدا اشۋمەن باستالدى. اۋعان سوعىسىنا 87 مارتوكتىك ازامات قاتىسسا، سونىڭ ەكەۋى – جاقسىعالي ءتا­ءجىعۇلوۆ پەن انا­توليي رۋ­داي سول سوعىستان ورال­ماپ­تى. ەسكەرتكىشتىڭ سالتاناتتى اشىلۋ راسىمىندە اۋدان اكىمى نۇرجاۋعان قالاۋوۆ جي­نالعاندارعا قۇتتىقتاۋ ءسوزىن ارناپ، سوناۋ ەل باسىنا اۋىر كۇن تۋعان الاساپىران كەزدە ۇلى وتان سوعىسىنا 3 مىڭعا تارتا جەرلەسىمىز اتتانعانىن، ولار­­دىڭ تەڭ جارتىسىنا جۋىعى ەلگە قايتىپ ورالماعانىن ەسكە الدى. ءقازىر اۋداندا سول ءبىر سۇم سوعىستىڭ بەل ورتاسىندا بولعان ەكى-اق ارداگەردىڭ – ۆلاديمير سىچيەۆ پەن ۆاسيليي لاۆرەنيۋكتىڭ قالعانىنىن اتاپ ءوتتى.

– ءبىز ۇلى وتان سوعىسىندا ەرلىك­پەن قازا تاپقان جانە اۋعان سوعىسىنان ورالماعان جاۋىن­گەرلەرىمىزدىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتەمىز، ولاردىڭ ەسىمدەرىن ءار­دايىم ماقتان تۇتامىز، – دەپ تۇيىندەدى ويىن اۋدان اكىمى. مە­رەي­تويعا ارنالعان ماڭىزدى شا­رانىڭ نەگىزگى ءبولىمى اۋداندىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ كەڭ زالىندا بولدى. زال قوناقتارعا لىق تولدى. سالتاناتقا شاقىرىلعانداردىڭ كوبى ەڭبەك ارداگەرلەرى. ولاردىڭ اراسىندا ءبىر كەزدەرى ەڭبەگىمەن ەل بايلىعىن ەسەلەگەن ەڭبەك ادامدارى – مالشىلار، مەحانيزاتورلار، شارۋاشىلىق باسشىلارى بار.

سالتاناتتى جيىندا بايانداما جاساعان اۋدان اكىمى نۇرجاۋعان قالاۋوۆ اۋدان تاريحىنا توق­تالىپ، العاشقى ۇجىمشار، ءمار­توك­تىكتەردىڭ ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسۋى جايىن اڭگىمە وزەگىنە اينالدىردى. مارتوكتەن بەس كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى شىققانىن تىلگە تيەك ەتە كەلىپ، الەكساندر با­تۋرين، كونستانتين گۋبين، مي­حايل كوجەمياكين، ەۆدوكيم ماز­كوۆ جانە فەدور وزميتەلدىڭ ەسىمدەرىن جەرلەستەرى جادىندا جاڭعىرتتى. سونداي-اق، سوسيا­ليس­تىك ەڭبەك ەرلەرى نيكولاي گو­روبەس، ەۆدوكيا يۆوششەنكو، يۆان پونومارەنكو، ماريا چەپي­گينا جانە گريگوريي شۆەدتىڭ اتتارىن دا ماقتانىش سەزىممەن اتاپ ءوتتى.

ول بيىلدىڭ وزىندە اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا 7،5 مىڭ توننا ەت، 39،2 مىڭ توننا ءسۇت ءوندىرىلىپ، 5،4 ميلليون دانا جۇ­مىرتقا، 20،8 مىڭ توننا ءدان­ءدى جانە 1،7 مىڭ توننا مايلى دا­قىلدار جينالعانىن ءمالىم ەتتى. ونەر­كاسىپ سالاسىندا دا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي جەتىستىكتەر بار ەكەنىنە ايرىقشا توقتالدى. بۇگىندە اۋداندا جۇمىس ىستەيتىن 11 كاسىپورىننىڭ دەنى اۋىل شا­رۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋمەن اينالىسادى. ءوڭىر باسشىسى مارتوكتىكتەردىڭ اراسىندا وماربەك بەردييەۆ، الەكساندر ۆاريۋتا، رامازان دىلماعامبەتوۆ، ناعاشىباي ەرداۋلەتوۆ، تاتيانا مياكيشيەۆا، اناتوليي كاليۋجنىي، اناتوليي يابلۋنوۆسكيي، راف­حات ميفتاحۋتدينوۆ، ۇسەن جا­مانشالوۆ، راۋل مير-حايداروۆ، اققاعاز دوسجانوۆتاردىڭ ەسىمى ەلگە جاقسى تانىستىعىن، ولاردىڭ اۋداننىڭ دامۋىنا سۇبەلى ۇلەس قوسقان جاندار ەكەنىن العا تارتا سويلەدى.

سالتاناتتى ساتتە نۇرجاۋعان قالاۋوۆ اۋداننىڭ الەۋمەتتىك ءجا­نە مادەني دامۋى جولىندا ەسەلى ەڭبەك ەتكەن جانە تەر توگىپ جۇرگەن ءبىر توپ مارتوكتىكتەردى وزگەلەرگە ۇلگى ەتتى. عابيبوللا ويناقۇلوۆ اۋداننىڭ قۇر­مەتتى ازاماتى اتانسا، قىمبات سۇيىنعالييەۆا، يۆان كلاسسەن، شاميل سارينوۆ، ۆاسيليي بونداريەۆ، الفيا ءجۇ­ءسىپوۆا، ۆيكتور گونچارۋك، مۇرات اينازاروۆ، ۆالەريي بوبىر، اكىم­الا قارابالين، سە­رىك جاق­سىبايەۆتار «جىل ادامى-2015» قۇرمەتىنە لايىق دەپ تانىلدى.

سالتاناتتى ماراپاتتاۋ ءرا­سىمىنەن كەيىن قازاقستان رەس­پۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتى­نىڭ دەپۋتاتى مارات تاعىموۆتىڭ جەرگىلىكتى تۇرعىنداردى اۋدان­نىڭ مەرەيتويىمەن قۇت­تىقتاعان جەدەلحاتى وقىلدى. ءوز كەزەگىندە جازۋشى راۋل مير-حايداروۆ وسى وڭىرىندە وتكەن بالالىق شاعىن ەسكە ءتۇسىرىپ، تۋعان تو­پىراعىنىڭ جانى جايساڭ ادام­­دارى جايلى اڭگىمەلەدى. ودان كەيىن مىنبەگە كوتەرىلگەن اۋداننىڭ بۇرىنعى اكىمى سە­رىك بوتاعارين دە جەرگىلىكتى تۇر­عىنداردى، قوناقتاردى مەرەيتويمەن قۇتتىقتاپ، جىلى لە­ءبىزىن ءبىلدىردى. سالتاناتتى شا­رانىڭ سوڭى جەرگىلىكتى ونەر ۇجىمدارىنىڭ كونسەرتتىك باع­دارلاماعا ۇلاستى.

مەرەيتوي قۇرمەتىنە ۇيىم­داستىرىلعان بايگەگە 16 سايگۇلىك جىبەرىلدى. جۇيرىكتەردىڭ اراسىنان رودنيكوۆكا اۋىلىنىڭ شاباندوزى جاناربەك اقشىراقوۆ مىنگەن مالىش اتتى سايگۇلىگى توپ جاردى. تاي جارىستا زۆەزدوچكا اتتى تايدى تىزگىندەگەن عاسىر قىستاۋباي ۇلى باس جۇلدەگە يە بولدى. سول سياقتى قىز قۋۋ، اۋ­دارىسپاق سەكىلدى ۇلتتىق ويىندار ۇيىمداستىرىلدى. اسىرەسە، كوكپاردى قىزىقتاۋشىلار كوپ بولدى. بوز كىلەمدە كۇش سىناس­قاندار اراسىندا داۋرەن ەرمەكوۆ تۇيە بالۋان اتاندى. بۇل كۇنى توعىز­قۇمالاق، اسىق اتۋ سەكىلدى ۇلتتىق ويىنداردان دا جارىستار وتكىزىلدى.

دەرەككوز: "ەگەمەن قازاقستان"