قازاقستان – سالىعى كوپ ەل. بيۋدجەت دەپ كەدەي حالقىنىڭ قالتاسىن قاعاتىن. ينفلياسيا وسىمىمەن جالاقى ىلەسە الماي-اق قويدى.

2025 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ قوسىمشا قۇن سالىعىن تاعى 4%-عا بىردەن ءوسىرۋ جوسپارلانعان. ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى پورتالىندا جاريالانعان قۇجاتتا بۇدان بولەك كورپوراتيۆتى تابىس سالىعىنىڭ ءارتاراپتاندىرىلعان ستاۆكاسىن ەنگىزۋ، جەكە تابىس سالىعى بويىنشا پروگرەسسيۆتى شكالانى ەنگىزۋ، ارنايى سالىق رەجيمىن رەفورمالاۋ، تەمەكى ونىمدەرىنە اكسيز ستاۆكاسىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن ارتتىرۋ، جەر جانە مۇلىك سالىعىن قايتا قاراستىرۋ قاراستىرىلعان.

قوسىمشا قۇن سالىعىنىڭ 12%-دان 16%-عا دەيىن ۇلعايۋىنىڭ ينفلياسياعا اسەرى شامالى دەيدى ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى الىبەك قۋانتىروۆ. ۇكىمەت ۇيىندە مينيستر ينفلياسيا ءبىر جىلدا ماكسيمۋم 0،8 پروسەنت تارماققا كوتەرىلەتىنىن ايتقان.

«ءبىزدىڭ ەسەپتەۋلەرىمىز بويىنشا ينفلياسيا ءبىر جىلدا ماكسيمۋم 0،8 پروسەنت تارماققا كوتەرىلەدى. سودان كەيىن وعان ەكونوميكا ۇيرەنەدى. كەلەسى جىلدان مۇنداي اسەر بولمايدى. قۇن سالىعىن كوتەرۋدەگى ماقسات – بيۋدجەت كىرىستەرىن تولىقتىرۋ. ەگەر ءبىز ونى كوتەرسەك، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە جىل سايىن 2،4 ترلن تەڭگەگە دەيىن قوسىمشا قاراجات تۇسەدى. وسى اقشا تىكەلەي الەۋمەتتىك جانە باسقا دا ماڭىزدى شىعىستارعا جۇمسالادى»، - دەيدى مينيستر.

قازاقستان تاۋەلسىز بيزنەس وداعىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى بەرىك زايىروۆ ققس ستاۆكاسىنىڭ كوتەرىلۋى ەڭ الدىمەن ادال بيزنەسكە اسەر ەتەدى دەپ ەسەپتەيدى.

«كاسىپكەرلەر قۇجاتى بار تاۋار تابا الماي جاتىر، كوپتەگەن تاۋارلار ەلگە ارزان باعامەن نەمەسە كونتراباندامەن كەلەدى. بۇل ءونىمنىڭ بارلىعى «اق» بولىپ شىعارىلسا، بىزدە ققس الاتىن رەزەرۆ بار. بارلىق تاۋارلاردى رەسمي تۇردە كەدەننەن وتكىزىپ، سالىق تولەسە، بيۋدجەتكە كوبىرەك تۇسەر ەدى. مەنىڭ ويىمشا، بىزگە ادال بيزنەسكە جۇكتەمەنى ازايتۋ قاجەت، وسىدان باستاۋ كەرەك»، – دەدى زايىروۆ.

بەرىك زايروۆ شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءۇشىن ارنايى سالىق رەجيمىندەگى نەگىزگى پروبلەمالاردى ايتتى. 

– ققس بويىنشا ەڭ تومەنگى شەگى 20 000 اەك. ەگەر ودان اسسا، 3% سالىق + 12% ققس = 15% تولەۋگە ءتيىستى بولادى. بۇل كاسىپكەرلەردى بيزنەستى بولۋگە نەمەسە چەك بەرمەۋگە ىنتالاندىرادى. بىلمەۋشىلىك سالدارىنان 100-گە جۋىق كاسىپكەر قوسىلعان قۇنعا سالىنعان سالىق شەگىنەن اسىرىپ العان. ناتيجەسىندە كاسىپكەرلەرگە ققس شەگىنەن اساتىن اينالىمنىڭ 15 %-ى مولشەرىندە ءوسىمپۇلدار كەلىپ تۇسكەن. ايتا كەتەيىن، مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ تاراپتارىنا بارلىق كەزەڭگە كەرى كۇشى بار ايىپپۇل 1-2 نەمەسە ءتىپتى 3 جىلعا جەتەدى. 2020-2022 جىلدارعا ايىپپۇل سوماسى 16،6 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى. ال  سالىقتان قۇتىلعانداردىڭ باسىم كوپشىلىگى قۋلىققا سالىپ، جك-نى (يپ) بىرىنەن كەيىن ءبىرىن اشىپ، بيزنەستەرىن بولشەكتەگەن. ءسويتىپ شترافقا اق، ادال جۇمىس ىستەۋگە تىرىسقان ازاماتتار تۇسكەن.

ساراپشى سانجار بوقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل حالىقتىڭ قالتاسىن قاعاتىن ساياسي جۇيەنىڭ ءبىر كورىنىسى.

– 4%-عا ققس سالىعى وسەتىن بولسا، وندا ساتىلىمداعى زاتتىڭ ءبارى قىمباتتايدى. يمپورتتالعان، وزىمىزدە وندىرىلگەن نە شەتەلدەن اكەلىنگەنىنە قاراماستان، پايىزدىق ۇلەس بارىنە قوسىلادى. كەز كەلگەن ساتۋشى بۇل سالىقتى تولەيدى، ال تۇپتىڭ-تۇبىنە كەلگەندە ول مىندەت تۇتىنىپ وتىرعان حالىققا ارتىلادى. بۇل قولدان-قولعا وتەتىن اقشا ەسەبىندە كەتەدى. ساتىپ الۋشىنىڭ بەرگەن 12%-دىق اقشاسىن وكىمەتكە وتكىزەدى. بۇنى حالىقتىڭ قالتاسىن سوعاتىن ساياسي جۇيە دەسەك بولادى. ءوز كەزەگىندە، وندىرىلگەن كوپ زات 8%-عا بىردەن قىمباتتايدى. مىسالعا، تۇرمىستىق حيميا ونىمدەرىن وندىرۋگە 400 ءتۇرلى كومپونەنت قولدانادى. سونىڭ 380 بولىگىن شەتەلدەن الىپ كەلەدى دە، وعان ققس سالىعىن تولەيدى، ءونىم دايىن بولىپ شىققان سوڭ تاعى ءبىر تولەنەدى.

ققس كوبەيۋىنەن ينفلياسيا كۇشتى قارقىن الادى. ەگەر باعالار بىر-ەكى پايىز عانا وسسە، ينفلياسياعا از عانا ىقپال ەتەتىن ەدى. ال 16%-عا دەيىن ءوسىرۋ ول تىم ۇلكەن كورسەتكىش. ينفلياسيا ول تاۋدىڭ باسىنداعى كىشكەنە ءبىر ءتۇيىر سياقتى. تومەن قاراي دوڭگەلەتكەندە قار كوشكىنىن تۋدىرادى. قارقىنى كۇشتى بولاتىنى سونشالىق، كەيىن وزدەرى باقىلاي المايتىن كۇيگە جەتەدى، – دەيدى سانجار بوقايەۆ.