جاستار – كەلەشەكتىڭ قوجاسى، سوندىقتان، جاستارعا بۇگىن جاسالعان قىزمەت ەلدىڭ بولاشاعىنا دەگەن ۇكىلى ءۇمىتى دەۋ ورىندى. ەلباسى «نۇرلى جول – بولاشاققا باستار جول» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا «جاستار – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىزدىڭ تىرەگى» دەپ ايرىقشا اتاپ وتكەن-دى. وسى ۇستانىم كۇنى كەشە ەلوردادا بولىپ وتكەن «ماڭگىلىك ەل – بولاشاعى ءبىرتۇتاس ەل» تاقىرىبىنداعى رەسپۋبليكالىق پاتريوتتار فورۋمىندا دا ايقىن كورىندى. ال «مەملەكەتتىك جاستار ساياساتى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى دا وسى باعىتتاعى جۇمىستارعا تىڭ سەرپىلىس بەردى.
بۇل زاڭنامالىق قۇجاتتىڭ ماقساتى جاستاردىڭ تولىققاندى رۋحاني، مادەني دامۋىنا، ءبىلىم الىپ، مەملەكەت ومىرىنە قاتىسۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ بولىپ تابىلادى. جاستاردىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مىندەتتەرىن قورعاۋ، ولاردى ەلدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە قوعامدىق-ساياسي ومىرىنە تارتۋ، ازاماتتىققا تاربيەلەۋ، سونداي-اق، قازاقستاندىق پاتريوتيزم سەزىمىن نىعايتۋ دەپ بەلگىلەنگەن زاڭدا. اتالعان زاڭ جاستار ۇيىمدارى مەن جاستار باستامالارىن قولداۋ، دامىتۋ جانە جاستارمەن مەكەنجايى بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ ماقساتىندا رەسۋرستىق ورتالىقتاردىڭ، جاستار ساياساتىن جەتىلدىرۋگە باعىت­تالعان كونسۋلتاتيۆتىك-كەڭەسشى ورگان­داردىڭ، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى مەن ەڭ­بەك ۇجىمدارىنداعى جاستاردىڭ ءوزىن ءوزى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتىن قام­تا­ماسىز ەتەدى.
زاڭنىڭ باستى ەرەكشەلىگى – جاستار­مەن جۇمىس جاسايتىن قۇزىرەتتى ورگان­دار­دىڭ قىزمەتىن ناقتىلاپ، جاستاردىڭ ءبىلىم، عىلىم، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ەڭبەك، مادەنيەت، كاسىپكەرلىك، سپورت، ت.ب. سالالار­دا ءوزىن ءوزى دامىتۋىنا ىقپال ەتىپ، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جاستار ۇيىم­دارىمەن ىنتىماقتاسا جۇمىس ىستەۋىن قام­تاماسىز ەتۋىندە. ستاتيس­تيكا­لىق مالىمەتتەرگە سايكەس، وبلىس تۇرعىندارىنىڭ 29 پايىزىن جاستار قۇرايدى. ونىڭ شامامەن 145 291ء-ى قالا، 88 454ء-ى اۋىل جاستارى.
جاستار ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋدا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قىزمەتىن ۇيلەستىرۋ، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن جاستار ۇيىمدارىنىڭ اراسىندا قارىم-قاتىناستى نىعايتۋ ماقساتىندا بارلىق دەڭگەيدەگى اكىمدىكتەر جانىندا جاستار ساياساتى مەن پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ جونىندەگى كەڭەستەر جۇمىس ىستەيدى. كەڭەستەر قۇرامىندا جاستارمەن تىعىز جۇمىس جاسايتىن مەملەكەتتىك ورگاندار باسشىلارى، جاس كوشباسشىلار، 29 جاسقا دەيىنگى بارلىق دەڭگەيدەگى ءماسليحات دەپۋتاتتارى، ءىرى كاسىپورىن جانە وقۋ ورنى باسشىلارى، ب ا ق وكىلدەرى ەنگىزىلگەن. ەلباسى تاپسىرماسىمەن كەڭەسكە بارلىق دەڭگەيدەگى اكىمدەر ءتوراعالىق ەتەدى.
جاستار ساياساتىن جەتىلدىرۋ، جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ ماقساتىندا 2014 جىلدىڭ قاڭتار ايىنان باستاپ وبلىستىڭ بارلىق اۋداندارىندا جانە وبلىس ورتالىعىندا جاستارمەن جۇمىس جونىندەگى 13 رەسۋرستىق ورتالىقتار قۇرىلىپ، قازىرگى تاڭدا جۇمىس جاساۋدا. وڭىردەگى جاستار ساياساتىن قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا اۋدان دەڭگەيىندە جاستارمەن جۇمىس جاسايتىن نۇسقاۋشىلار ءۇشىن شتاتتىق بىرلىكتەر ەنگىزىلگەن بولاتىن. ءقازىر 136 نۇسقاۋشى قىزمەت ەتۋدە. جاستارمەن جۇمىس جونىندەگى رەسۋرستىق ورتالىقتاردىڭ جانىندا قىزمەت جاسايتىن اقپاراتتىق-كەڭەس بەرۋ ورتالىقتارىنا وتكەن جىلى 3613 جاس وتىنىشپەن جولىقتى.
وتىنىشتەردى ساراپتاۋ بارىسىندا باسىم بولىگى نەگىزىنەن جۇمىسپەن، تۇرعىن ۇيمەن قامتۋ، جاستاردىڭ دەمالىسىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋ، پسيحولوگتىڭ، زاڭگەردىڭ كومەكتەرى جانە جاس وتباسىلاردى قولداۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك باعدارلامالار سىندى ماسەلەلەر ەكەندىگى بايقالدى. بۇگىندە وبلىس بويىنشا 39 جاستار ۇيىمى تىركەلگەن. 22 ۇيىم وبلىس ورتالىعىندا قىزمەت ەتسە، 17 ۇيىم وبلىس اۋداندارىندا قۇرىلعان. ەڭ بەلسەندى جاستار ۇيىمى رەتىندە «اتامەكەن» ستۋدەنتتىك جاساقتارىنىڭ جاستار قوعامدىق بىرلەستىگىن (جقب)، «جاس قىران» جقب-نى، «اقتوبە دامۋى» جقب-نى اتاپ وتۋگە بولادى.
جاستار ساياساتىن قولداۋدىڭ بىردەن-بىر تەتىگى – مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپ­سىرىس اياسىندا جاستار اراسىندا سا­لاماتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاۋ، جاس­تاردى پاتريوتتىق باعىتتا تاربيە­لەۋ، ەرىكتىلىك قوزعالىسىن دامىتۋ، اۋىل جانە جۇمىسشى جاستاردىڭ باستا­مالارىن قولداۋ ىڭعايىنداعى بارلى­عى 35 الەۋمەتتىك-ماڭىزدى جوبا ىسكە اسى­رى­لىپ، ونىڭ 22ء-سى اۋدانداردا جۇزەگە استى. جىل سايىن وبلىستاعى جاستار سايا­ساتىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا الەۋ­مەتتىك زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلىپ، بارى­سىندا «جاستار جانە ساياسات»، «جاس­تار جانە ءدىن»، «جاستار جانە پات­ريو­تيزم»، ناشاقورلىق، قۇقىق بۇزۋ­شىلىق جانە ت.ب. قازىرگى تاڭداعى وزەكتى ءما­سەلەلەر قامتىلىپ، وبلىس جاس­تارى­نىڭ كوزقاراسى انىقتالعان بولاتىن.
الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر ناتيجەسى كورسەتكەنىندەي، وبلىس جاستارى وڭىردەگى ساياسي جاعداي مەن وزدەرىنىڭ ومىرلىك ۇستانىمدارىن وڭ باعالايدى. باسىم بولىگى وزدەرىنىڭ زاڭدى الەۋمەتتىك، ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتارى نىق انىقتالعان دەپ ەسەپتەيدى. جاستاردىڭ ازاماتتىق بەلسەندىلىگى ۇكىمەتتىك ەمەس جاستار ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. قازىرگى تاڭدا وب­لىس­تاعى جوعارى وقۋ ورىندارىندا، تەحني­كالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ مەكە­مەلەرى مەن ءىرى كاسىپورىنداردا 44 جاستار ءىسى جونىندەگى كوميتەت جۇمىس ىستەيدى.
وڭىردەگى 7 جوعارى وقۋ ورنىندا 22 147 ستۋدەنت ءبىلىم الۋدا. جوعارى وقۋ ورىن­دارىندا ءبىلىم الۋشى ستۋدەنتتىڭ 6 580ء-ى مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىن­شا، ال 15 567ء-سى اقىلى نەگىزدە وقيدى. 2006 جىلدان باستاپ وبلىستا بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتتىرەتىن تالانتتى جاستار وكىل­دەرىنە، جاس عالىمدارعا، ستۋدەنتتەرگە، مۇگەدەك جانە از قامتىلعان وتباسى بالالارىنا قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا ستيپەنديا بەرۋ، گرانتتار ءبولۋ جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى. وتكەن جىلى جوو جانە تجكبم-نىڭ 297 ستۋدەنتىنە وبلىس اكىمىنىڭ ستيپەندياسى تابىس ەتىلدى.
جاستاردىڭ باستامالارىمەن جانە قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ قولداۋىمەن جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدج ستۋدەنتتەرى قالالىق قوعامدىق كولىكتەردە جەڭىلدىكپەن جۇرەدى. جوعارى وقۋ ورىندارى جاتاقحانالارمەن قامتىلعان. ءبىلىم ۇيىمدارىنىڭ بارلىق جاتاقحانالارىندا ستۋدەنتتەر ءۇشىن جاعدايلار جاسالعان. باسقارما تاراپىنان جوو بىتىرگەن تۇلەكتەردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋى بويىنشا مونيتورينگ جۇرگىزىلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرە­زي­دەنتىنىڭ 2005 جىلعى جولداۋى اياسىندا «جاسىل ەل» باعدارلاماسىن ءجۇ­زەگە اسىرۋ ماقساتىندا «اتامەكەن» ستۋ­دەنتتىك جاساقتارىنىڭ جاستار قوعامدىق بىرلەستىگى قۇرىلعان بولاتىن. سول جىل­دان باستاپ قوعامدىق بىرلەستىك جاس­تاردىڭ جازعى ماۋسىمداعى دەمالىسىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋعا باعىتتالعان ستۋدەنتتىك قۇرىلىس جانە «جاسىل ەل» كوگالداندىرۋ جاساقتارىنىڭ جۇمىسىن ۇيىمداستىرىپ كەلەدى. العاشقى جىلدارى جازعى ەڭبەك ماۋسىمىندا جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى جۇمىس جاسادى، ودان كەيىن قاتىسۋشىلار سانى كوللەدج ستۋدەنتتەرىمەن تولىقتى. ال 2013 جىلدان باستاپ اۋىل جانە جۇمىسسىز جاستارعا كوڭىل اۋدارىلا باستادى. جازعى ماۋسىمدا وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى، اۋىل، جۇمىسسىز جاستار جانە جاسوسپىرىمدەر ءۇيىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرى قاتارىنان جۇمىس جاساعان 2 585 جاستىڭ 588ء-ى جۇمىسسىز جاستار. ەڭبەك ماۋسىمىن ۇيىمداستىرۋدا بەلسەندىلىك تانىتقان ۇزدىك مەكەمەلەر ماراپاتتالىپ، ۇزدىك 100 جاس استانا قالاسىنا جولدامامەن بارىپ قايتتى.
«مەملەكەتتىك جاستار ساياساتى تۋرالى» زاڭعا ەلباسى تاپسىرماسىمەن «جاس مامان» مارتەبەسىنىڭ ەنگىزىلۋىنىڭ ءوزى – ەلباسىمىزدىڭ جاستارعا دەگەن سەنىمىنىڭ زور ەكەندىگىن ايتا كەتكەن ءجون. اۋىل مارتەبەسىن كوتەرۋگە باعىتتالعان «ديپلوممەن – اۋىلعا!» رەسپۋبليكالىق جوباسى اياسىندا 2،5 مىڭعا جۋىق جاس مامان جۇمىسقا ورنالاستى. جاستاردىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋى دا بىردەن-بىر وزەكتى ماسەلە بولۋدا. «جۇمىسپەن قامتۋ-2020» باعدارلاماسى اياسىندا وبلىستا 8 787 جاس جانە جاس­تارمەن جۇمىس جونىندەگى رەسۋرستىق ورتالىقتاردىڭ ىقپال ەتۋىمەن 189 اۋىل جاسى جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى. اقتوبە وبلىسىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، وبلىستاعى جاستار جۇمىسسىزدىعىنىڭ دەڭگەيى 2،6 پايىزدى قۇرايدى.
وتكەن جىلى جاستار اراسىندا مادەني، قوعامدىق، ساياسي، تانىمدىق ماق­ساتتاعى ۇيىمداستىرىلعان 800-دەن استام ىس-شارالارمەن 110 000 جاس قامتىلدى. ونىڭ ىشىندە، «كو­مەك قولىن سوز» ەرىكتىلەر اكسيا­سىن، ۇلت­تىق دەلفيي ويىندارىن، جاس كاسىپ­كەر­لەردىڭ I رەسپۋبليكالىق بيزنەس-فو­رۋمىن، جاس عالىمدار مەن مامانداردىڭ «جاس عالىم» بايقاۋىن، وقۋ ورىندارىنىڭ جاستار ءىسى جونىندەگى كوميتەتتەرىنىڭ رەسپۋبليكالىق سلەتىن، «ۇلتتىق قۇندىلىعىمىز – باستى تىرەگىمىز» جانە «جاستار – جارقىن بولاشاق جولىندا» اتتى وبلىستىق جاس­تار فورۋمدارىن اتاپ وتۋگە بولادى.

دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان