سىردارياداعى سەرپىن

/uploads/thumbnail/20170708201106209_small.jpg

بۇگىندە قىزىلوردا وبلىسى ەلىمىزدىڭ 90 پايىزىن كۇرىشپەن قامتاماسىز ەتۋدە. وبلىستاعى اۋىل شارۋاشىلىعى جاعدايىنىڭ ناتيجەسى جوعارى دەڭگەيدە.
 سىر ديقاندارى ەل قامباسىنا 423 مىڭ توننا استىق قۇيىپ، قاتارىنان ءۇش جىل جوعارى كورسەتكىشكە قول جەتكىزدى. 
مۇنداي وڭ ناتيجە كورسەتۋدىڭ نەگىزگى جولدارى بار. بىرىنشىدەن، اگروتەحنيكالىق تالاپتارعا ءساي­كەس، ەگىس جوعارعى تەحنولوگيا­لاردى پاي­دالانۋ نەگىزىندە ورنا­لاس­تىرىلعان. زاماناۋي تەحنيكا­لارمەن جەر تەگىستەلىپ، بارلىق جاعداي جاسالعان. سىر مارجانىن جيناۋدان كوش باسىندا جۇرەتىن اۋداننىڭ كۇرىش ەگۋدە سۋدى ۇنەمدى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن يننوۆاسيالىق اگروتەحنيكالاردى قولدانعانىن ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك. اۋدان ال­دىندا باسەكەگە قابىلەتتى نارىقتا ءوتىمدى تا­ۋارلاردى ءوندىرۋ مىندەتى دە تۇر. 
ىرىستى دا كۇرىشتى سىرداريا اۋدانىنىڭ شارۋاشىلىق قۇرى­لىمدارى بيىل 19 مىڭنان استام گەكتارعا كۇرىش ەگىپ، ءار گەكتاردان 55 سەنتنەردەن ءونىم الدى. ءناتي­جەسىندە، اۋدان تاريحىندا ءبىرىنشى رەت قامباعا بارلىعى 1 ملن 88 مىڭ سەنتنەر التىن ءدان قۇيىلدى. جىل قورىتىندىسى بويىنشا سىرداريا اۋدانى وبلىستا «ەگىن شارۋاشى­لىعى بويىنشا وزات اۋدان» اتالى­مىمەن ماراپاتتالدى. «ماعجان جانە ك» شارۋاشىلىعى جۇلدەلى 1ء-شى دارەجەلى ديپلوممەن مارا­پاتتالىپ، ۇزدىك اتاندى. بۇل شا­رۋا­شىلىق ەگىلگەن ەكى مىڭعا جۋىق گەكتار كۇرىشتەن 79 سەنتنەردەن ءونىم جينادى.«قىزىلديحان» شارۋا قوجالىعىنىڭ بريگاديرى ءسار­سەنباي قوجانوۆ بريگادا بويىنشا كۇرىشتىڭ ءار گەكتارىنان 89،5 سەنتنەر ءونىم جيناپ، وزات ءون­ءدىرىس بري­گاديرى، «ءمادى قاجى» شا­رۋا­شى­لىعىنىڭ كۇرىش ءوسىرۋشىسى جانىبەك ىبىرايەۆ وزىنە بەكىتىلگەن 30 گەكتار كۇرىشتەن 102 سەنتنەردەن ءونىم الىپ، وبلىستىڭ وزات كۇرىش ءوسىرۋ­ءشىسى اتاندى. بۇدان بولەك، ءى دارە­جەلى ديپلوممەن «ماعجان ي ك» ج ش س ءتوراعاسى ەرالييەۆ دارحان، ءىى دارەجەلى ديپلوممەن «شاعان جەر» ج ش س ءتوراعاسى قادىروۆ بەردىبەك، وزات شارۋا قوجالىعى ءى دارەجەلى ديپلومىمەن «قىزىلديحان» شارۋا قوجالى­عىنىڭ ءتوراعاسى قۇلبايەۆ الدان­بەرگەن، ءىى دارەجەلى ديپلوم­مەن «اقجارما-2» شارۋا قوجالى­عىنىڭ ءتوراعاسى بيسەنوۆ مارات، اۋدان بويىنشا ەگىن شارۋاشى­لىعىنىڭ ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ وزات شا­رۋاشىلىق نوميناسياسى بويىن­شا ءى دارەجەلى ديپلومىمەن «اقجارما ي ك» شارۋا قوجالىعى­نىڭ ءتوراعاسى نۇرسەيىتوۆ قايرات ماراپاتتالدى. «ۇزدىك بريگادير» اتالىمى بويىنشا «ماعجان ي ك» ج ش س بريگاديرى مەيىرمانوۆ جارقىنبەك، «ب ا ق» شارۋا قوجا­لى­عىنىڭ ۇزدىك مەحانيزاتورى مىقبايەۆ الىبەك ماراپاتتالدى.
ىڭكارداريا اۋىلىنداعى «قا­راقاسقا» ۋچاسكەسىنىڭ 400 گەكتار ەگىستىك جەرى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ۇلەسىنە قايتارىلدى. وسى جەرگە اۋدانداعى «اقجارما ي ك» شارۋا قوجالىعى كۇرىش ەگىپ، ەگىننەن مول ءونىم الدى. سونداي-اق وزگە اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىنان مەجەلى ءونىم الىندى. كەلەسى جىل­دىڭ ەگىسى ءۇشىن قاجەتتى تۇقىم قۇ­يى­لىپ، ءتورت تۇلىك مالدىڭ قىسقا قا­جەتتى ازىعى جينالدى. ءتورت مىڭ­نان استام گەكتار جوڭىشقا داقىلىنان، توعىز مىڭعا جۋىق توننا مال ازىعى دايىندالدى. ورتا ەسەپپەن ءار گەكتاردان 19 سەنت­نەردەن ءونىم الىنسا، قوسىمشا ەگىلگەن 450 گەكتار جازدىق بيداي­دان 16 سەنت­نەردەن ءونىم الىندى. 
سىرداريا اۋدانى بويىنشا بيىل وتىز مىڭعا جۋىق گەكتارعا اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارى ەگىلدى. ونىڭ ىشىندە كۇرىش – 19755، جازدىق بيداي – 450، ماقسارى – 350، ەسكى جوڭىشقا – 6065، جوڭىش­قا – 2346 گەكتارعا جانە 792 القاپقا كارتوپ، كوكونىس، باقشا داقىلدارى ەگىلدى. 
شارۋاشىلىققا قاجەت كولىك پاركىن تولىقتىرۋ ماقساتىندا «كازاگروقارجى» اكسيونەرلىك قوعامى ارقىلى جاڭادان 47 اۋىلشارۋاشىلىق تەحنيكالارى الىندى. اۋدانداعى شارۋاشىلىق قۇرىلىمدارىنا ەگىلگەن اۋىل شا­رۋاشىلىعى داقىلدارىنا بيۋد­جەتتەن بولىنگەن 694 ملن تەڭگەدەن استام سۋبسيديا يگەرىلدى.
سىرداريا اۋدانى بويىنشا ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ باعاسىن تۇراقتاندىرۋ ماقساتىندا اۋدان اكىمىنىڭ ءار اپتانىڭ سەنبى كۇندەرى اۋدان ورتالىعىندا جارمەڭكە ۇيىمداستىرۋ جونىندە ءىس-شاراسى بەكىتىلگەن. وسىعان بايلانىستى اۋدان ورتالىعىنداعى «كوممۋ­نالدىق بازاردا» ءتورت رەت جارمەڭ­كە ءۇيىمداستىرىلىپ، قۇنى 13 ملن تەڭگەدەن استام بازار باعاسىنان 15-20 پايىز تومەن باعامەن ساۋدا جاسالدى. ازىق-تۇلىك ونىمدەرى باعا­سىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن قام­تاماسىز ەتۋدى باقىلاۋ ماقسا­تىندا اۋدان ورتالىعىندا اۋدان بويىنشا 17 قازاندا «التىن كۇز» مەرەكەسىنە وراي اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىم­دەرىنىڭ جارمەڭكەسى ۇيىمداستى­رىلدى. كەزەكتى جارمەڭكەلەر «اباي» مەن «الياكباروۆ» كوشەسى­ءنىڭ بويىندا وتۋدە. وعان بارلىق ەلدى مەكەندەردەن 80 كولىكپەن 12 ملن تەڭگەدەن استام اۋىل شارۋا­شىلىعى ونىمدەرى ساتىلىمعا ءتۇسىپ، بازار باعاسىنان 15-20 پا­يىز تومەن قولجەتىمدى باعادا ساۋدا جاسالدى.
مال شارۋاشىلىعىنىڭ جاع­دايى دا جامان ەمەس. رەسمي ءمالى­مەتتەرگە سۇيەنسەك، اۋداندا بارلىق شارۋاشىلىق ساناتتارىندا ءتورت تۇلىك مال باسى وتىز مىڭعا جۋىق ءىرى قارا، 14 مىڭنان استام قوي، 10 مىڭنان استام ەشكى، 11 مىڭنان استام جىلقى، مىڭعا جۋىق تۇيە، 6 مىڭنان اساتىن قۇس وسىرىلۋدە. اسىل تۇقىمدى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا بولىنگەن 34 ملن تەڭگەدەن استام، مال شارۋاشىلىعى ءونىمىنىڭ ونىمدىلىگى مەن ساپاسىن ارتتىرۋعا بولىنگەن 18 ملن تەڭگەدەن اساتىن سۋبسيديا يگەرىلدى. مەملەكەتتىك «سىباعا»، «قۇلان»، «التىن اسىق» باعدارلامالارى بويىنشا مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا جىل سايىن قوماقتى قارجى بولىنۋدە. مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ءوندىرۋ بويىنشا ەت – 104، ءسۇت ءون­ءدىرىسى – 102 جانە جۇمىرتقا 112 پايىزعا ۇلعايدى. اۋداندا اسىل تۇ­قىمدى مال شارۋاشىلىعىن دا­مىتۋ ءۇشىن 34 ملن تەڭگە جانە مال شارۋاشىلىعى ءونىمىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ باعىتىندا 19 ملن تەڭگە سۋبسيديا يگەرىلدى. «سىباعا» باعدارلاماسى بويىنشا بيىل 320 باس ءىرى قارا مەن «التىن اسىق» باعدارلاماسىنا سايكەس 470 باس اسىل تۇقىمدى قوي ساتىپ الىندى. «قۇلان» باعدارلاماسى بويىنشا 145 باس جىلقى مالدارى ساتىپ الىنىپ، بيىلعى كورسەتكىش 133 پايىزعا ورىندالدى.
«بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسىنىڭ ءبىرىنشى باعىتى «وندىرىستىك ينفراقۇرى­لىمدى دامىتۋ» بويىنشا ناعي ءىلياسوۆ اۋىلىنداعى «ابزال جانە ك» سەرىكتەستىگىنىڭ استىق قىرما­نىنا باراتىن 2،7 شاقىرىم جولدى جوندەۋ ماسەلەسى بويىنشا قۇ­جاتتارى وبلىستىق-ايماقتىق ۇيلەستىرۋ كەڭەسىندە ماقۇلداندى. قازىرگى تاڭدا جوبانى قارجىلان­دىرۋ باستالدى. ايماقتا وبلىس اكىمىنىڭ قولداۋىمەن ەلدى مەكەن­دەردە ءوز كاسىبىن اشىپ جەتىلدىرۋگە 1 ميلليون تەڭگەگە دەيىن قايتا­رىمسىز گرانتپەن قارجىلاندىرۋ ماقساتىندا «اقنيەت» باعدار­لاماسى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. «اقنيەت» باعدارلاماسىنا ءۇش جىل مەرزىم ىشىندە 900-گە جۋىق اۋدان تۇرعىنى قاتىسىپ، 85 ادام 37 ميلليون تەڭگەنىڭ قايتارىمسىز گران­تىن جەڭىپ الدى. ءىرى قارا مال­دى بورداقىلاۋ الاڭدارىن كەڭەيتۋ، سانىن كوبەيتۋ ماقساتىندا «شاعان جەر» ج ش س 1 ميلليارد 170 ميل­ليون تەڭگە تۇراتىن 3000 باسقا ارنالعان مال بورداقىلاۋ الاڭىن سالۋ جوباسى جۇمىسى باستالىپ كەتتى. جوبانى «قازاگرو» اكسيو­نەرلىك قوعامى بەكىتتى. مال بور­داقىلاۋ الاڭى شارۋا قوجالى­عىنىڭ 30 گەكتار جەرىنە ورنالا­سادى. الاڭنىڭ اينالاسىنداعى 750 گەكتار جەر ينجەنەرلىك جۇيەگە كەلتىرىلىپ، وندا جۇگەرى، جوڭىشقا، بيداي ەگىلەدى. مال ازىعى دايىن­دالىپ، جەمشوپپەن تولىق قامتا­ماسىز ەتىلەتىن بولادى. الداعى ۋاقىتتا شارۋاشىلىق تاراپىنان مال سويۋ الاڭىن سالۋ جانە ەت ونىمدەرىن ءوندىرۋ بويىنشا جوبا دايىندالۋدا. اتالعان جوبا بو­يىنشا ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جابدىقتار – مۇزداتقىش، ەت ءوڭ­دەيتىن كىشى زاۋىت، شۇجىق، قال­بىرداعى ەت شىعاراتىن جابدىقتار شارۋا قوجالىقتىڭ ءوز ەسەبىنەن الىنادى دەپ جوسپارلانۋدا. ءوندى­رىلەتىن ەت ونىمدەرى قىزىلوردا، بايقوڭىر، الماتى قالالارىنىڭ نارىعىنا شىعارىلىپ، كورشى رەسەي، وزبەكستانعا ەكسپورتتالا­تىن بولادى. سونداي-اق قىزى­لوردا قالاسىنداعى «قىزىلوردا ەت-سۇت وڭدەۋ ورتالىعى» ج ش س ىنتىماق­تاسىپ جۇمىس ىستەۋ قولعا الىندى. بۇل جوبا بويىنشا تامىز ايىنان باستاپ قارجىلاندىرۋ دا باستالىپ كەتتى. 

دەرەككوز: ايقىن-اقپارات

قاتىستى ماقالالار