جاڭا جىبەك جولىنىڭ باستاماسى بارلىق قاتىسۋشى-ەلدەردىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىنە جاۋاپ بەرۋى ءتيىس، – دەپ جاريالادى «اق جول» پارتياسىنىڭ ءتوراعاسى ازات پەرۋاشيەۆ پەكيندە قحر باسشىلىعىنىڭ «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باستاماسىن تالقىلاپ وتىرعان ازيانىڭ ساياسي پارتيالارىنىڭ حالىقارالىق كونفەرەنسياسىندا ءسوز الۋ بارىسىندا.
«ءبىزدى بۇگىن وسىندا ءوز ەلدەرىندە، ءوز سايلاۋشىلارى مەن مەملەكەتتىك ورگاندارى اراسىندا جاڭا جىبەك جولىنىڭ باستاماسىنا («ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول») قولداۋ كورسەتىپ، ونى ودان ءارى جىلجىتا الاتىن پارتيا رەتىندە شاقىرىپ وتىر.
ەندەشە، بۇل باستامانىڭ پراكتيكالىق جاعدايلارىنا توقتالعان ءجون …
بۇل قاتىناستا ماعان كەشەگى كەزدەسۋدەگى قحر ءتوراعاسى سي سزينپين مىرزانىڭ «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باستاماسىنىڭ تەك قحر عانا ەمەس، سول سياقتى ءار قاتىسۋشى-ەلدىڭ مۇددەلەرىنە دە جاۋاپ بەرەتىن بولادى دەگەن نەگىزگى تەزيسى جاعىمدى بولدى، – دەدى قازاقستاندىق دەپۋتات. – مەنىڭشە، بۇل – نەگىزگى ماسەلە. سەبەبى ءار مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىنە سايكەستىكسىز ەشبىر باستاما ءوز قولداۋىن تابا المايدى».
ازات پەرۋاشيەۆ بۇگىنگى كۇنى بۇل مۇددەلەردىڭ، ەڭ الدىمەن، قارجى رەسۋرستارىنا قولجەتىمدى بولاتىنىن اتاپ ءوتتى. ال قحر ايماق ەلدەرىنە قارجىلىق قولداۋ كورسەتۋگە قابىلەتتى دونورلاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
«ءبىز قىتايلىق سەرىكتەستەرىمىزگە وسى كومەگى ءۇشىن العىسىمىزدى ءبىلدىرىپ، مەملەكەتتىمىزدىڭ كوشباسشىلارىنىڭ بۇنداي كەلىسىمدەرگە جەتكەنىن جوعارى باعالايمىز.
الايدا، جوعارى دەڭگەيدەگى كەلىسىمدەرگە تولىقتىرۋ رەتىندە ءبىز، پارلامەنتتىك پارتيا رەتىندە بيزنەسپەن دە، جەرگىلىكتى قاۋىمداستىقتارمەن دە كەرى بايلانىستى قامتاماسىز ەتۋىمىز، ولارمەن كوتەرىلەتىن ماسەلەلەردى قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك»، – دەپ ەسەپتەيدى ول.
وسىعان وراي «اق جول» كوشباسشىسى جاڭا جىبەك جولىنىڭ قانداي تاۋەكەلدەر مەن قاۋىپتەرگە شالدىعاتىنىن، ءارى، كەرىسىنشە، قانداي مۇمكىندىكتەر مەن باسىمدىقتارعا جەتەلەيتىنىن تالقىلاۋدى ۇسىندى.
«ءبىرىنشىسى – جاڭا جىبەك جولى جوباسى لاڭكەستىككە قارسى ارەكەتتەر مەن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن شەشە مە؟ مۇمكىن، ول باسقا بىرلەستىكتەردىڭ جاۋاپكەرشىلىك توڭىرەگى شىعار، – مىسال ءۇشىن شقۇ مەن اسقشك. ەندەشە بۇل جاۋاپكەرشىلىك ايماعىن تىركەۋ قاجەت. سەبەبى تاياۋ شىعىس پەن اۋعانستانداعى بەلگىلى وقيعالار قولايسىز جالعاسىن تاباتىن بولسا، كەيبىر كورشىلەستەرىمىز ءۇشىن دامۋ ماسەلەلەرى ەكىنشى قاتارعا كەتەتىن بولادى.
ەكىنشى ماسەلە – جوبالاردى قارجىلاندىرۋ وراسان كوپ قاراجات اعىمىن بىلدىرەدى. وسىعان بايلانىستى جەمقورلىققا قارسى ماسەلەسى دە كوتەرىلەدى. ەگەر دە بولىنگەن ينۆەستيسيالار جىمقىرىلىپ، ەكونوميكامىزدان كەتەتىن بولسا، ونىڭ ءبىزدىڭ دامۋىز بەن حالىق ومىرىنە اسەرى شامالى بولۋى مۇمكىن. ەندەشە بۇل جوباعا قوعامدىق سەنىمنىڭ دە، كۇتىلەتىن ناتيجەسى دە قايعىلى. وسىدان ءبىر اي بۇرىن قازاقستان مەن ەۋروپارلامەنتتىڭ پارلامەنتارالىق توبىنىڭ وتىرىسى بارىسىندا ەۋروپالىق ارىپتەستەرىمە جەمقورلىققا جانە اقشانىڭ زاڭسىز شىعارىلۋىنا قارسى ارەكەت بويىنشا بىرلەسكەن جۇمىس توبىن قۇراۋدى ۇسىندىم. وسىعان ۇقساس مەحانيزمدى «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باستاماسى شەڭبەرىندە دە دايىنداۋ ماقساتتى بولادى، – دەپ ويلايدى ازات پەرۋاشيەۆ.
وعان قوسا، ۇلتتىق ماسەلەلەر شەڭبەرىندە، ونىڭ ويىنشا، جوبالاردى وقشاۋلاۋ مىندەتتەرىن شەشۋ قاجەت بولادى، سەبەبى ەگەر دە قىتايلىق ينۆەستيسيالارعا قىتايلىق كومپانيالار تارتىاتىن بولسا، ورتالىقتاندىرىلعان ازياتتىق مەملەكەتتەر ءۇشىن «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باستاماسىنان الاتىن پايداسى شامالى.
«اق جول» كدپ دەپۋتاتتىق فراكسياسىنىڭ جەتەكشىسى ءبىرقاتار تەحنيكالىق ماسەلەلەردى دە اتاپ ءوتتى:
«ەگەر دە ءبىز جاڭا جىبەك جولى تۋرالى پراكتيكالىق ماعىنادا ايتاتىن بولساق، وندا تەحنيكالىق رەتتەۋ ۇندەستىگىمەن انىقتالۋ دا قاجەت، كەرى جاعدايدا وندىرىستىك جوبالاردى بىرلەسىپ ىسكە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس. سونىمەن قاتار ينۆەستيسيالىق كليمات پەن كاسىپكەرلىك بوستاندىق، بيزنەسكە ارنالعان جەڭىلدىكتەر مەن پرەفەرەنسيالاردى تەڭ قۇقىلى قولدانۋ، ادال باسەكەلەستىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى تۋىندايدى.
باسقا دا تۋىندايتىن ماسەلەلەر: باستاما شەكتىگىندە ەركىن ساۋدا ايماعى تۋرالى ماسەلە قوزعالدى ما؟ نە بولماسا نەبىر كەدەندىك كەڭىستىك تۋرالى؟ ول ۆاليۋتالىق وداقتىڭ قالىپتاسۋىن قاراستىرا ما – مىسالى، قاتىسۋشى-ەلدەردىڭ ءوزارا ەسەپتەسۋىنە ارنالعان جالپى تولەمدىك بىرلىك رەتىندە قىتايلىق ءيۋاندى قابىلداۋدى، بۇل ءتىپتى وعان رەزەرۆتىك ۆاليۋتا دارەجەسىن بەرۋ تۋرالى ءسوزدىڭ بارلىق دەڭگەيلەردە قوزعالۋىندا؟ ال بۇلار بولسا، قىرجىلىق جانە بانكتىك رەتتەۋ ماسەلەلەرى عوي» – دەپ ەسكە سالدى ول.
سونىمەن قاتار، ازات پەرۋاشيەۆ «كەز كەلگەن قوماقتى جوبانىڭ باستاپقى كەزەڭىندە دۇرىس قويىلعان ماسەلەلەر شەشىلۋى تابىسقا دايىن جاۋاپتاردان كەم جەمىسىن بەرمەيدى»، – دەپ اتاپ ءوتتى.
دەرەككوز: "قازاق ءۇنى"
