يپوتەكالىق قارىزى ءۇشىن ەشكىم دالادا قالماۋى كەرەك

/uploads/thumbnail/20170708201117084_small.jpg

«ەگەر دە ادام يپوتەكانى تولەي الماي قالسا، ءبىز ونى بالالارىمەن بىرگە دالاعا تاستاماۋىمىز كەرەك، بۇل ءبىزدىڭ ازاماتتار ەمەس پە؟!» – «اق جول» پارتياسىندا «جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىعى تۋرالى» زاڭ جوباسىنىڭ تانىستىرىلىمى بارىسىندا ا.پەرۋاشيەۆ وسىلاي مالىمدەدى.

بۇرىنعى بولعان جاعدايدى ەسكە تۇسىرەيىك. 2013 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا «وڭالتۋ جانە بانكروتتىق تۋرالى» زاڭ جوباسىن قاراۋ بارىسىندا «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى وعان جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىعى تارتىبىنە قاتىستى ءبولىمدى قوسۋدى ۇسىندى.

«بۇل ءتارتىپتى ەنگىزۋ داعدارىس ناتيجەسىندە ءتۇرلى سەبەپتەرمەن قاتتى اۋىرىپ نەمەسە ءوزىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن ەسەپتەي الماي قالىپ، بانك الدىنداعى قارىزدارىن تولەي المايتىن ادامداردىڭ بيشارا بولىپ كەتۋىنە جول بەرمەس ەدى.
مۇنداي ازاماتتاردان كەپىلدىكتە تۇرعان تۇرعىن ءۇيىن، باسقا دا مۇلىكتى جانە تابىسىن العان كەزدە، ەڭ بولماعاندا، ازداعان الەۋمەتتىك جاعدايىن: قانداي دا بولسىن باسپانا، جاتاقحانادان بولمە، بالالارىن تاماقپەن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. بۇعان وسىنداي بورىشكەرلەردى بانكروت دەپ زاڭدى تۇردە مويىنداۋ ارقىلى جەتۋگە بولادى.
ەگەر دە اتا-انالار قاتەلەسسە جانە كىنالى بولسا، ولاردىڭ بالالارى مەن قاريالارىن دالادا توڭدىرىپ، اش قالدىرۋعا بولمايدى عوي؟ بۇل ءبىزدىڭ ازاماتتار، ءبىزدىڭ ادامدار» – دەپ 2013 جىلى ءسوز سويلەگەن كەزدە اتاپ وتكەن ازات پەرۋاشيەۆ.
وكىنىشكە وراي، سول كەزدە مەملەكەتتىك ورگاندار جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىعىن ەنگىزۋدەن باس تارتتى، سوعان بايلانىستى «اق جول» قدپ فراكسياسى ۇكىمەتتىك زاڭ جوباسىن قولداعان جوق جانە ءتيىستى زاڭعا وزدىگىنەن باستاماشىلىق ەتە الاتىنىنا دايىن ەكەنى تۋرالى مالىمدەگەن-دى.
2014 جىلى «اق جول» دەمو­كراتيالىق پارتياسى فراك­سيانىڭ دەپۋتاتتارى «جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىعى تۋرالى» زاڭ جوباسىنىڭ ازىرلەنۋى مەن ءماجىلىستىڭ جۇمىس جوسپارىنا ەنگىزۋىنە قول جەتكىزدى، سونىڭ نەگىزىندە پارلامەنتتىڭ شارۋاشىلىق باسقارماسى ونى دايىنداۋ ءۇشىن زاڭ كومپانياسىن جالعا الدى.
جۋىردا «اق جول» پارتياسىنىڭ ورتالىق كەڭسەسىندە، جوبانىڭ باستاماشىسى رەتىندە، قۇجاتتىڭ ءبىرىنشى تانىستىرىلىمى ءوتتى. وتىرىسقا قارجىلىق سەكتوردىڭ وكىلدەرى، ۇلەسكەرلەردىڭ قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ ءبىرقاتارى، كونكۋرستىق باسقارۋشىلاردىڭ قاۋىمداستىقتارى، ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ سوت ورىنداۋشىلارى دەپارتامەنتىنىڭ باسشىلىعى، «اق جول» پارتياسىنان ءماجىلىس دەپۋتاتتارى كەلدى. بەينەبايلانىس كونفەرەنسياسى رەجىمىندە پىكىرتالاسقا «اق جول» فيليالدارىنان جينالعان الماتىدان، پەتروپاۆلدەن، اقتوبەدەن جانە اقتاۋدان جەكەلگەن ازاماتتار مەن ۇيىمدار قاتىستى.
تالقىلاۋ بارىسىندا جوبانى پىسىقتاۋ بويىنشا ءبىرقاتار ەلەۋلى ەسكەرتپەلەر ايتىلدى. ماسەلەن، بانكروتتىق، بانك قىزمەتى، تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى جانە ت.ب. سالالاردا قولدانىستاعى زاڭنامامەن جوبا نورمالارىن قالىپتاستىرۋ قاجەتتىلىگى كورسەتىلدى. جەكە كاسىپكەرلەر بولىپ تابىلاتىن، جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىق پروسەدۋراسىن ايرىقشا ءبولىم ارقىلى كورسەتۋ ۇسىنىلدى. جالعان بانكروتتىقتىڭ الدىن الۋ پروسەدۋرالارىمەن قاتار، قارىز بەرۋشى تاراپىنان قارىز الۋ شارتتارىنىڭ كىرىپتارلىققا ۇشىراتاتىن جاعدايلار ارقىلى بانكروتتىققا قاساقانا جەتكىزۋدى بولدىرماۋ جونىندە نورمالاردى ەنگىزۋ باستاماسى ايتىلدى. سونداي-اق كونكۋرستىق باسقارۋشىلاردىڭ، نەسيە بەرۋشىلەردىڭ كەڭەسىنىڭ، قارجىلىق اكىمگەرلەردىڭ جانە سوت ورىنداۋشىلارىنىڭ جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىق پروسەدۋرالارىندا، ولاردىڭ ارەكەتتەرىنىڭ ازاماتتاردىڭ كونستيتۋسيالىق قۇقىعىن بۇزباۋىن زاڭدىق تۇرعىدان رەتتەۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى.
«اق جول» ءتوراعاسى اتاپ كەتكەندەي، زاڭ جوباسى اقجولدىقتار دەپۋتاتتىق باستاما رەتىندە تەك وسى ماڭىزدى جانە قيىن ماسەلەلەردى شەشكەن كەزدە عانا ەنگىزىلەدى. دوڭگەلەك ۇستەل اياقتالىسىمەن، فراكسيا دەپۋتاتتارى كەزدەسۋگە كەلگەن ونداعان يپوتەكاشىلارمەن اڭگىمەلەسىپ، قابىلداۋ جۇرگىزدى.

قاتىستى ماقالالار