قازاقستاندا عىلىم قارقىندى دامىپ كەلەدى: قارجىلاندىرۋ وسۋدە، جاڭا زاڭدار مەن ماڭىزدى مەملەكەتتىك شەشىمدەر قابىلدانۋدا. قازاقستانداعى عىلىمنىڭ قازىرگى جاعدايى قانداي؟

سوڭعى جىلدارى كوپتەگەن ەلدەر، سونىڭ ىشىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى (ق ر) عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن ازىرلەمەلەردىڭ (عزتكج) ساپاسىن ارتتىرۋعا ەلەۋلى كۇش-جىگەر جۇمساي وتىرىپ، وزدەرىنىڭ عىلىمي جانە زەرتتەۋ ينفراقۇرىلىمىن جەتىلدىرۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس ىستەۋدە. الايدا، قول جەتكىزىلگەن جەتىستىكتەرگە قاراماستان، دەرەكتەر وسى سالاداعى جاھاندىق جانە جەرگىلىكتى كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرقاتار قيىندىقتارعا تاپ بولعانىن جانە ايتارلىقتاي نازار مەن قولداۋدى قاجەت ەتەتىنىن كورسەتەدى. بۇل ماقالادا ءبىز قازاقستانداعى عىلىمنىڭ قازىرگى جاي-كۇيىن، ونىڭ الداعى جىلدارداعى دامۋ پەرسپەكتيۆالارىن قاراستىرامىز. سونىمەن قاتار، ءبىز ونىڭ العا جىلجۋ جولىندا تۇرعان جوسپارلار مەن ماسەلەلەردى تالدايمىز.

2023-2024 جىلدارداعى قازاقستاننىڭ عىلىمي جاعدايى

قازاقستاندا عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن ازىرلەمەلەر سالاسىنداعى قىزمەتتەر كولەمى 2023 جىلى رەكوردتىق 200 ميلليارد تەڭگەگە جەتتى، بۇل 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا 50% - عا ارتىق. عزتكج شىعىندارى سوڭعى بىرنەشە جىلدا 172،6 ميلليارد تەڭگەنى قۇراپ، جاڭا رەكورد ورناتتى – بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 42% - عا ارتىق.

دەگەنمەن، وڭ تەندەنسيالارعا قاراماستان، بۇل كورسەتكىشتەر ءالى دە جەتكىلىكسىز. جاھاندىق يننوۆاسيالىق يندەكس رەيتينگىندە قازاقستان نەبارى 25،7 بالل جيناپ، 133 ەلدىڭ ىشىندە 78ء-شى ورىندى يەلەندى. ورتالىق جانە وڭتۇستىك ازيادا قازاقستان ءۇندىستاننان (38،3 باللمەن 39-ورىن) جانە يراننان (28،9 باللمەن 64-ورىن) جەڭىلىپ، ءۇشىنشى ورىندا تۇر.

الايدا، 2023 جىلى قازاقستاندا عزتكج-دا جوعارىدا اتالعان جەتىستىكتەرگە قاراماستان، 2024 جىلى جاعداي ناشارلادى. 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن ازىرلەمەلەر سالاسىنداعى قىزمەتتەر كولەمى 44،7 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى، بۇل 2023 جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 23% – عا از (نكي-67،5%). عزتكج-داعى قىزمەتتەردىڭ ەڭ كوپ كولەمى بيوتەحنولوگيالارداعى عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن ەكسپەريمەنتتىك ازىرلەمەلەرگە، سونداي-اق گەولوگياداعى عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تاجىريبەلىك-كونسترۋكتورلىق جۇمىستارعا كەلدى: تيىسىنشە 4،4 ميلليارد جانە 4،3 ميلليارد تەڭگە.

قازاقستانداعى عىلىمنىڭ جەتىستىكتەرى مەن پەرسپەكتيۆالارى

قازاقستاننىڭ عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ (ق ر ءۇاق) دەرەكتەرىنە سايكەس، ەلدە 25،5 مىڭ زەرتتەۋشى جۇمىس ىستەيتىن 425 ۇيىم عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن ازىرلەمەلەردى جۇزەگە اسىرادى.

2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا "عىلىم جانە تەحنولوگيالىق ساياسات تۋرالى" زاڭ قابىلداندى، ول عىلىمي سالانى دامىتۋعا جانە تەحنولوگيالىق ساياساتتى ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان. زاڭ ەلدىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن عىلىمي جەتىستىكتەردىڭ ناتيجەلەرىن ەنگىزۋگە ىقپال ەتۋگە، سونداي-اق عىلىمي قىزمەتتىڭ ستراتەگيالىق، كاسىپتىك جانە الەۋمەتتىك مىندەتتەرىن شەشۋگە باعىتتالعان.

2024 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ عىلىمي ۇيىمدار قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسى 18% - عا ۇلعايتىلدى.