مەملەكەتىمىزدىڭ وسىپ-وركەن­دەۋى ءۇشىن ەلباسى ۇسىنعان «100 ناق­تى قادام» ۇلت جوسپارىنىڭ ماڭىزى زور. ونداعى ءاربىر قادامدا ەل بولاشاعىنىڭ دامۋىنا ارنايى باعدارلاما جاسا­لىنعان. بۇل باعدارلامانى ىسكە اسىرۋ دەگەنىمىز بۇگىنگى دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيدەگى كوپتەگەن ماسەلەلەرگە جا­ۋاپ بەرۋ دەگەن ءسوز. «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىن باستى نىساناعا الا وتىرىپ، جۇمىلا ىسكە كىرىسسەك، ەڭ دامىعان 30 مەملەكەتتىڭ قاتارىنا ەنۋىمىزگە جول اشىلارى دا بەلگىلى.

اتالعان جوسپاردىڭ باسىن­دا تۇرعان بەس رەفورمانىڭ ەكىنشىسى «زاڭ­نىڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتۋ» دەپ اتالاتىنىن بارشا بىلەدى. وندا ەلىمىزدەگى قۇقىقتىق، زاڭ تۇرعى­سىنداعى ماسەلەلەردىڭ ءادىل شەشىلۋىنە بايلانىستى قاجەتتى جاعدايلار قاراستىرىلعان. ەلبا­سىمىز جىل سايىنعى جولداۋلارىندا، زاڭ مەن قۇقىق قورعاۋ ىسىنە قاتىستى القالى جيىنداردىڭ بارىندە زاڭ جۇيەسى، سوت سالاسى تاقىرىبىنا ار­نايى توقتالىپ، بولاشاقتا ات­قا­رىلاتىن ىستەردى ايقىنداپ، باعىت-باعدار كورسەتىپ، ولاردى ناق­تىلاپ، جول سىلتەپ وتىرادى. العا قاراي ادىمداۋدىڭ ءجۇز قا­دامى ايقىندالعان جوسپاردا 16-شى قادامىندا «ازاماتتاردىڭ سوت تورەلىگىنە قولجەتىمدىلىگىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن سوت جۇيەسى ينستانسيالارىن وڭتايلاندىرۋ. بەس ساتىلى سوت جۇيەسىنەن (ءبىرىنشى، اپەللياسيالىق، كاسساسيالىق، قاداعا­لاۋ جانە قايتا قاداعالاۋ جاساۋ) ءۇش ساتىلى (ءبىرىنشى، اپەللياسيالىق، كاسساسيالىق) سوت تورەلىگى جۇيەسىنە كوشۋ»، قاجەت دە­ءلىن­گەن. وسى ورايدا سوت تورەلىگىنىڭ قا­راپايىم حالىققا قولجەتىمدى، ءىستى قاراۋ ساتىلارىنىڭ مەيلىنشە ىقشام، شاعىن بولۋى قازىرگى سوت جۇيەسىنە اۋا­داي قاجەت دەسەم ارتىق ايتقاندىق ەمەس.

سونداي-اق، ءوز رەتىمەن جولعا قو­يىلعان 17-قادامىندا «سۋديا لاۋازىمىنا كانديداتتاردى ىرىكتەۋ تەتىكتەرىن كوبەيتۋ جانە بىلىكتىلىك تالاپتارىن قاتايتۋ؛ مىندەتتى ءتۇر­دەگى تالاپ – سوت ىستەرىن جۇرگىزۋگە قاتىسۋدىڭ 5 جىلدىق ءوتىلى. كاسىبي داعدىسى مەن ىسكەرلىگىن تەكسەرۋ ءۇشىن احۋالدىق تەستىلەر جۇيەسىن ەنگىزۋ. سۋديالىققا ۇمىتكەرلەر سوتتاردا ستيپەنديا تولەنەتىن ءبىر جىلدىق تاعىلىمدامادان وتەدى. ءبىر جىلدىق تاعىلىمدامادان كەيىن سۋديا ءبىر جىلدىق سىناق مەرزىمىنەن وتەدى»، دەپ ناقتى ايشىقتالىپ ايتىلعان. ايتار بولساق، 5 جىلدىق، ءتىپتى ودان دا كوپ سوت سالاسىنداعى تاجىريبەنىڭ بولاشاق سۋديا ءۇشىن ارتىق ەتپەسى بەلگىلى. سۋديا بولىپ سايلانعان كەز كەلگەن تۇلعا ارىنىڭ الدىنداعى ادالدىعىن ويلاپ، ءاربىر قاراعان ىسىنە ءادىل شەشىم شىعارسا نۇر ۇستىنە نۇر بولارى ءسوزسىز. سونى­­مەن قاتار، سوت جۇيەسىنىڭ دامۋى ءۇشىن دە بىلىكتى، تاجىريبەلى سۋديالاردىڭ ارتىق ەتپەسى انىق. ءتىپتى، ولاردىڭ اسا قاجەت ەكەن­دىگىن بۇگىنگى كۇننىڭ بەينەسى ايقىنداپ بەرىپ وتىر. ال، 20-قادامدا «بارلىق سوت پروسەستەرىنە بەينە جانە تاسپاعا جازۋ شارالارىن ءمىن­دەتتى تۇردە ەنگىزۋ. سۋديالاردىڭ بەي­نە­جازۋدى توقتاتۋعا نەمەسە اۋديو جازۋ ماتەريالدارىن رەداك­سيالاۋعا مۇمكىندىگى بولماۋى ءتيىس»، دەلىنگەن. شىن مانىندە، وسىنداي جاع­داياتتاردىڭ اسەرىنەن بۇل سوت تورەلىگىنىڭ بارىنشا اشىق، جاريا وتۋىنە ىقپال ەتەدى دەگەن ءسوز. مۇنداي شارالار، ياعني سوت ۇدەرىستەرىن بەينە جانە تاسپاعا جازۋ مۇمكىندىگى بۇگىنگى سوت قىزمەتىندە قولدانىلۋدا. وسىلاي سۋديا بەدەلىنىڭ دە ارتىپ، مەيلىنشە اشىقتىقتىڭ ارقاسىندا ادىلەتتىلىك سالتانات قۇرماق.

سونىمەن قاتار، 24-قادام بو­يىنشا دۋباي تاجىريبەسى ۇلگىسىندە «استانا» حالىقارالىق اربيتراج ورتالىعىن (AIFC) قۇرۋ كوزدەلگەن. بۇگىنگى تاڭدا الەمدە بىرنەشە بەدەل­ءدى اربيتراج ورتالىقتارى جۇمىس ىستەيدى. ونداي ورتالىقتارعا ۆاشينگ­تونداعى ينۆەستيسيالىق داۋلاردى شەشۋ بويىنشا حالىقارالىق ورتالىقتى، لوندون، پاريج، سينگاپۋر، دۋبايداعى اربيتراج ورتالىقتارىن ايتۋعا بولادى. ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن دە وسىنداي اربيتراج ورتالىعى قاجەتتىلىگى ايقىن. سوندىقتان، مەملەكەت باسشىسى ۇسىن­عان دۋباي تاجىريبەسى ۇلگىسىندە ەلوردامىزدا AIFC حالىقارالىق اربيتراج ورتالىعىن قۇرۋ وتە قاجەت. سول سەبەپتى، جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل ەكەندىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ەلىمىزدىڭ دامۋى جولىندا ايانباي كۇرەسىپ، ەلباسى ايقىنداپ، جول سىلتەپ وتىرعان قادامداردى لەك-لەگىمەن مۇقيات ورىنداۋ ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ پارىزى دەپ بىلەر ەدىم. بۇل رەتتە بارشاعا بەلگىلەنگەن، ءار سالاعا دۇرىس باعىت بەرىلگەن جوسپار بويىنشا جۇمىس ىستەۋگە ءتيىسپىز. «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىنىڭ ۇلتىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن ماڭىزى وتە زور.

اباي سابيراددينوۆ،

مۇنايلى اۋداندىق سوتىنىڭ

باس مامانى.

ماڭعىستاۋ وبلىسى.

دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان