Sóıtip «kópten kútken» saılaý da máresine jetti. Ózgelerden «úzdik» shyǵyp, «top jarǵan» saıası partıalar saıası dodaǵa úkilep qosqan úmitkerlerine depýtat mandatyn taratyp berdi. Májiliske «Nur Otannan» - 84, «Aq joldan» - 7, Qazaqstannyń halyqtyq komýnıstik partıasynan -7 depýtat ótip otyr.

Burynǵy 3 partıa ǵana ótkenine qarap, bul shaqyrylymdaǵy Májilis quramy múldem jańarmaı qaldy deýge bolmaıdy. Bas partıadan aldyńǵy Ú shaqyrylymdaǵy depýtattardan basqa da adamdar depýtat atalyp otyr. Bir Bekbolattyń Májiliske ótýi birqatar qoǵam músheleri arasynda ájeptáýir "shý" boldy. Bekbolattan basqa da Baqtıar Máken, Záýresh Amanjolova, Artýr Platonov ta bizdiń Májilis úshin jańa esimder. Depýtat bolý «baqyty» buıyrǵan 84-tiń ishinde burynǵy shaqyrylymǵa depýtat bolǵandardyń uzyn sany otyzǵa jetpeıdi. Bılik partıasyn qansha kústanalaǵanmen, «Nur Otannyń» mundaı qadamǵa barýy - atap óterlik jaıt.

Saılaý ótkenmen is bite qoıǵan joq. Endi Májilistiń alǵashqy jıynynda onyń tóraǵasy men tóraǵa orynbasary bekitiledi. Konstıtýsıa boıynsha palata depýtattary tóraǵalaryn óz ishterinen, memlekettik tildi erkin meńgergen depýtattar arasynan tańdap alady. Halyq qalaýlylary óz ara daýys berip saılap alǵanymen, spıker saılaýy Aq Ordanyń erkinen tys, onyń aralasýynsyz bolatyn is degenge eshkimdi sendire almaısyz.

Aldyńǵy shaqyrylymdaǵy Májiliske Qabıbolla Jaqypov tóraǵalyq etkenin bilemiz. Darıǵa Nazarbaeva vıse-premerlikke aýysqan soń, Májilistiń vıse-spıkerligine Abaı Tasbolatov jaıǵasqan bolatyn. Bul ekeýi de osy jańadan saılanǵan depýtattar qatarynda júr. Qazaqstanda biraz saıası sheshimder Aq ordanyń ym-jymyna saı qabyldanatynyn, sońǵy kezde Aq ordanyń kóp aýys-túıis jasaýǵa qushtarlyq tanytpaı júrgenin eskersek, Májilistiń bul shaqyrylymyna jańa spıker, jańa vıse-spıker taǵaıyndalmaı ketýi de múmkin. Olaı deıtinimiz, saılaý kúni óz tańdaýyn jasaýǵa barǵan Elbasy Úkimet quramyn aýystyrýǵa qatysty suraqqa jaýap bere kele, óziniń mınıstrler kabınetin jańalaýǵa sondaı qulyqty emestigin aıtqan edi.

Alaıda, dál sol suhbatynda prezıdent parlamenttiń shamamen 60 paıyzǵa jańarǵaly otyrǵanyn, Qazaqstan tarıhynda jańa mindet arqalaıtyn jańa parlament bolatynyn da tilge tıek etken. Endeshe, «Jańarǵan májilistiń tóraǵasy jańarmaı qalypty» degen qısynǵa kelińkiremeı qalatyn sıaqty. Onyń ústine, bir jarlyqpen bekitile salatyn Úkimet ne onyń tóraǵasy emes, tutastaı respýblıka halqy daýys berip, saılaǵan Májiliske bulaı qaraý nemquraılylyq bolar edi.

Eger alǵashqy sesıada Májilis tóraǵasy ózgeretin bolsa, spıkerlikke kim usynylýy múmkin? Spıkerlikke usynylatyndar úshin tek depýtattyq tájirıbe basty qaǵıda bolmaýy kerek. Palataǵa jetekshilik jasaý keı zań jobalaryn taldaý kezinde kósilip sóılep, birdi-ekili úndeýmen shektelmeıdi. Úlken uıymdastyrýshylyq jumys. Osy turǵydan alǵanda oblys basqarǵan, halyq Assambleıasy jetekshiliginde bolǵan Sergeı Dáchenkony aıtýǵa bolady. 2006-2010 jyldary Májiliste vıse-spıker bolǵany jáne bar. Qazaqshasyn da Másimovtikinen jaman deı almaısyz. Al, vıse-spıkerlikke áriptesteriniń janynda salystyrmaly túrde «jas depýtat» sanalatyn Máýlen Áshimbaevti usynýǵa bolady. Alaıda, onyń bir kezdegi Prezıdent ákimshiligi jetekshisiniń orynbasarlyǵynan Májilis depýtattyǵyna deıin túsýiniń ózin birshama tómendeý dep baǵalar bolsaq, Máýlenge májilis tizginin tapsyrýdyń qısyny qıyn bolýy múmkin. Osy rette Atyraý oblysynyń basshylyǵynan kelgen Baqtyqoja İzmuhambetov myrza da Májilis jetekshiligine usynylýy múmkin tulǵalardyń biri. Taqa bolmaı bara jatsa tártiptiń adamy dep Abaı Tasbolatovty vıse-spıkerlikke qaıta bekite salsa áriptesteri renjı qoımas.

Aıtsa da, genderlik saıasat eskerilip 2009 jyldan beri depýtat bolyp kele jatqan Zaǵıpa Bálıevanyń vıse-spıkerlikke usynyp jiberilýi de múmkin.

Darhan Muqantegi