Qazaqstannyń azamattyq alánsy (QAA) «ÚEU-lardyń qyzmetiniń máseleleri boıynsha keıbir zańnamalyq aktilerge ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasynda Úkimettik emes uıymdardy (ÚEU-lardy) qarjylandyrýdyń úsh túrin usynyp otyr. Sonyń biri – ÚEU-larǵa arnalǵan syıaqy.
«ÚEU-larǵa syıaqy berýdi engizý elimizdiń damýyna aıtarlyqtaı úles qosqan barynsha kásibı ÚEU-lardy yntalandyrý, sondaı-aq konkýrstar men tenderlerge qatyspaıtyn uıymdardy qoldaý úshin qajet»,- dep sanaıdy QAA-nyń prezıdenti Nurlan Erimbetov.
Negizgi qyzmeti tabys tabýǵa baǵyttalǵan bıznes uıymdarynan úkimettik emes uıymdardyń bir aıyrmashylyǵy - óz qyzmetin tegin usynady. Osylaısha, memlekettik satyp alý zańynyń aıasynda memlekettik áleýmettik tapsyrystyń júzege asyrylýy ÚEU-lardy ózin damytýǵa (qural-jabdyqtar satyp alýǵa, qyzmetkerlerin oqytýǵa) qarjy jumsaý múmkindiginen aıyrýda. Alaıda, QAA ázirlegen zań jobasynda ÚEU-lardy ınstıtýsıonaldyq turǵydan damytýǵa arnalǵan mehanızm qarastyrylǵan. Sondaı mehanızmderdiń biri – ÚEU-larǵa arnalǵan syıaqy. QAA sarapshylarynyń pikirinshe, bul jerde «syıaqy» degen termınniń qoldanylýy ÚEU-larǵa memleket qarajatyn tegin bólýge múmkindik beredi. Máselen, «Daryn» nemese «Paryz» syıaqylary sıaqty...
Sonymen birge, zań jobasynda jazylǵandaı, syıaqylardy berýdiń ashyq tártibi qarastyrylǵan. Birinshiden, úkimettik emes uıymdardy syıaqy alýǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti janynan qurylǵan ÚEU-larmen ózara is-qımyl jónindegi úılestirý keńesi usynady. Eń bastysy árbir usynys ókiletti organnyń janyndaǵy sarapshylar komısıasynyń synaǵynan ótedi. ÚEU-lardyń áleýmettik máselelerdi sheshýge qosqan úlesin baǵalaý kezinde qoǵamdyq pikir, baspasóz betterindegi resenzıalar, qoǵamdyq uıymdardyń jáne barlyq deńgeıdegi ÚEU-larmen ózara is-qımyl jónindegi keńesterdiń pikiri eskeriledi.
Ekinshiden, úkimettik emes uıymdarǵa syıaqyny jekelegen memlekettik organ emes, Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti taǵaıyndaıdy. Úshinshiden, ÚEU-larǵa arnalǵan syıaqylar úkimettik emes uıymdardyń músheleriniń arasynda bólinbeıdi, ol tek jarǵylyq maqsattarǵa sáıkes qana jumsalady. Bul jerde eskeretin bir nárse bar. Iaǵnı, ÚEU-larǵa syıaqyǵa berilgen aqshany qaıyrymdylyq maqsatqa, sol uıymnyń materıaldyq-tehnıkalyq jaǵynan jaraqtandyrylýyna jáne qyzmetkerleriniń biliktiligin arttyrýǵa, bir sózben aıtqanda, ÚEU-lardyń ınstıtýsıonaldyq damýyna jumsaýǵa bolady.
Aıta keterlik jaıttyń biri, órkenıetti elderdiń barlyǵynda ÚEU-larǵa qarjylyq qor jıyp, óziniń materıaldyq bazasyn nyǵaıtýǵa erekshe kóńil bólinedi. Máselen, Eýropanyń kóptegen elderi osyndaı zańnamany ondaǵan jyldar boıy qoldanyp keledi. Sondaı-aq, damyǵan memleketterdiń salyq zańnamasynda ÚEU-lardy qoldaýǵa óz tabysynyń bir bóligin aýdaratyn azamattar men komersıalyq qurylymdardy yntalandyrýdyń ártúrli mehanızmderi bar. Mysaly, ol naqty bir ÚEU-nyń esep-shotyna óz tabysynyń 1 paıyzyn aýdarýǵa azamattarǵa múmkindik beretin normalar. Mundaı normalar sondaı-aq, kásipker-mesenattarǵa, qaıyrymdylyq kórsetetin jandarǵa arnaıy jeńildikter beredi. Al Qazaqstannyń zańdarynda mundaı mehanızmder joq. Sol sebepten ÚEU-lardyń kópshiligi halyqqa barynsha shyǵyndy sanaýly qyzmet túrlerin kórsetýge materıaldyq múmkindigi bolmaǵandyqtan, quny arzanǵa túsetin keńes berý qyzmetterin ǵana usynady. Óziniń negizgi jumysymen aınalysa otyryp, otandyq ÚEU-lardyń óziniń materıaldyq jáne áleýmettik mártebesin kóterýge, kapıtal jınap, qyzmetkerleriniń biliktiligin arttyrýǵa eshqandaı múmkindikteri joq. QAA ázirlegen joǵarydaǵy zań jobasy osyndaı kemshilikterdiń ornyn toltyrýdy, otandyq ÚEU-lardy jan-jaqty damytýdy kózdep otyr.
Ámirlan Álimjan.
