QR Premer-Mınıstri Baqytjan Saǵyntaev myrzaǵa

QR Qorǵanys jáne aeroǵarysh

ónerkásibi mınıstri Beıbit Atamqulov myrzaǵa

Torǵaı eli halqy atynan Narazylyq aryz

Qurmetti azamattar! Qazir Prezıdentimiz Nursultan Ábishuly Nazarbaev Úkimetke, ıaǵnı Sizderge bar bılikti berdi. Sondyqtan ol kisige aryzdanbas buryn osy bir shuǵyl sharýamyzdy aldymen Sizderge joldap otyrmyz! Biz bul aryzdy qazaqtyń qara shańyraqtarynyń biregeıi, uly ustaz Ybyraı Altynsarınnyń, ult ustazy Ahmet Baıtursynovtyń, «Oıan, qazaq!» dep jar salǵan Mirjaqyp Dýlatovtyń, qaıratkerler Álibı Jangeldın men Amangeldi Imanovtyń jáne de kóp qazaq arystarynyń týyp-ósken jeri, uly qaıratker Álıhan Bókeıhanovtyń tuńǵysh ret «Alashordanyń» shańyraǵyn kótergen eli – tarıhı Torǵaıdan jazyp otyrmyz. Bizdi bulaı jedel aryzdanýǵa sebepker qylǵan, búkil Torǵaı halqyn shoshyndyrǵan myna bir óte soraqy áreket. Sizderge qaraıtyn «Báıterek» birlesken kásipornynyń atqarýshy dırektory Erden Ibraev degen azamat Reseıdiń «Roskosmosynan» bir orysty alyp kelip, bizdiń aýdan ortalyǵy Torǵaıdan 20 shaqyrym jerdegi Shóptikól qonys ornyn «Soıýz-2» raketasynyń birinshi satysynyń qaldyqtaryn tastaıtyn alań retinde paıdalanýǵa, polıgon etýge jer suraýda. Onyń syrtynda olar taǵy da 100 gektar jer almaqshy degendi estip jatyrmyz. Bular kópten beri osy bizdiń Torǵaıdan 40600 gektar jerdi osyndaı polıgonǵa alǵan. Sol jerge raketa qaldyqtaryn tastap jatyr. Ol jer Torǵaıdan 80 shaqyrymdaı jer. Oǵan da qarsy bolǵanbyz. Biraq Torǵaı halqymen eshkim sanaspady. Endi Torǵaıdan 20 shaqyrym jerdi almaqshy. Bul degen masqara zorlyq emes pe?! Erden Ibraev degen azamat aýdandyq gazetke  «Jerlester, Sizderdiń qoldaýlaryńyzdy ótinemiz» dep úlken maqala jazǵan bolatyn. Ol maqalasynda: «Raketa qaldyqtarynan esh zıan joq, 400 kg-daı otyn qaldyqtary ǵana túsedi. Ol geptıl emes, jaı jermaı ǵana. Zymyrannyń birinshi satysy – 15 (on bes) tonna, uzyndyǵy – 19,6 m, eni – 2,6 m. Olarda esh ýly zattar joq. Bólinetin bólshekter, qulaǵan konstrýksıalar aýdan syrtyna shyǵarylyp joıylady, shuńqyrlar men jermaı tógilgen jerler qaıta qalpyna keltiriledi. Árıne, raketa ushyrýǵa deıin birneshe táýlik buryn habarlaýǵa, boljalǵan qulaý aýdandarynda turatyn halyqty jumyldyrýǵa jáne ýaqytsha ornalastyrýǵa baılanysty kóp jaısyzdyqtar bolady. Biraq onyń bárin biz ózimiz, «Báıterek» AQ sheshetin bolamyz» dep jazǵan bolatyn. Jáne de «Sizderdi osy jerden aıyryp, basqa memleketke berýdi eshkim qalamaıtynyn rastaýmen bárińdi jaılandyramyz» dep jubatady. Bizdi, Torǵaı halqyn bul myrza aqymaq kórip alǵan. Al biz, Torǵaı halqy buǵan bútindeı qarsymyz. Zymyran qaldyqtaryn tastaýǵa eshqandaı jer bermeımiz. Al, almaqshy bolǵan 100 myń gektar jerdi alýlaryna da qarsymyz. Búkil Torǵaı halqy qarsy, bári de ashynyp, dúrligýde. Olarǵa aqsaqaldar basý aıtyp toqtatýda. Jaqynda ǵana sondaı zymyran qaldyqtarynan Qaraǵandy oblysynda 10 myń gektar jer órtenip, eki adam qaza boldy. Buryn da «Roskosmostyń protondary» qazaq jerine talaı qulap, oırandaǵan bolatyn. Tipti, 600 (alty júz) tonna geptılmen aspanda bomba jarǵan. Oǵan Reseı jaǵy kók tıyn da tólemedi. Sondaı soraqy apattar bolyp jatqanda, biz týra Torǵaıdyń janynan zymyran qaldyqtaryn tastaıtyn jer suraýdy naǵyz qazaq eline, qazaq halqyna, ásirese, Torǵaı halqyna tikeleı jasalǵan qastandyq dep bilemiz. Biz, Torǵaı halqy bularǵa qarsy ekenimizdi qansha aıtsaq ta, qaıta-qaıta kelýdi qoıar emes. Biz olardan «Torǵaı halqy kelisti» dep jalǵan aıtyp, oılaryn iske asyrmaq pa dep kúdiktenemiz. Sondyqtan da, qurmetti azamattar, qazaq eline, qazaq halqyna jandaryńyz ashıtyn azamat bolsańyzdar, myna soraqy áreketti toqtatyńyzdar! Torǵaı elin, jerin zymyran qaldyqtaryn tastaıtyn polıgon jasaýǵa suraý túgili, tipti oıǵa alýǵa tyıym salsańyzdar eken. Erden Ibraev degen azamatty qazir búkil Torǵaı halqy qarǵap, laǵynet aıtýda. El qatty ashynýda. Osyny eske alsańyzdar eken. Bul aryzǵa Torǵaı eliniń bir aqsaqaly Rahym Ryskeldınniń shyǵarǵan óleńin qosyp otyrmyz. Oqyńyzdar, oılanyńyzdar! Sizder tez arada bul áreketti toqtatar dep senemiz jáne osy aryzǵa qolymyzdy qoıamyz.

1.Karbozov Kákimjan

2.Moldabekov Nurıdden

3.Abjamalov Tynyshtyq

4.Birmaǵambetov Qarsaqbaı

5.Ryskeldın Rahym

6.Bákirov Jylqybaı

7.Esetov Ábdirasyl

8.Turǵanov Mamet

9.Qalıev Buharbaı

10.Ibraev Jaqsylyq

11.Ahmetov Jaqsylyq

12.Husaıynov Sábıtbek

13.Sádýaqasov Jumaqan

14.Jumakın Ǵabdimálik

15.Ábdikarımov Esim

Torǵaıda polıgon jasamańdar!

Qudaı-aý, mynaý habar netken jaman,

Torǵaıdy lań polıgon etken jaman.

Az ba edi qoıǵany eldi qańyratyp,

Aqtaban ǵyp bostyrǵan ańyratyp.

Týdy ma ulttan bılik ketken zaman?

Qarańdarshy, eı, halqym, azamattar,

Buryn bergen Reseıge 40 myń gektar,

Almaq jáne Reseıge 100 myń gektar,

Taǵy qylmaq Torǵaıǵa týralar zar

Shóptikólge polıgon bomba tastar.

Onsyz da tolǵan zymyran en dalasy,

Kemtar bop polıgonnan el balasy.

Halyqtyń bastan asty sher-nalasy,

Torǵaıdan basqa jer joq pa, sen qarashy

Qazaqtyń bos jatyr ǵoı keń dalasy.

Bul Torǵaıdan halyqty kóshirý ǵoı,

Tarıhtan atyn-zatyn óshirý ǵoı.

Qasıetti mekendi jatyr taptap,

Baılyqty jınap jerden mıllıardtap

Qazaqtyń kóz jasynan kósilý ǵoı.

Torǵaı qazir onsyz da qańyrady,

Amalsyz kóshken jylap ańyrady.

Torǵaıdy qorlama ári sanań bolsa,

Qylatyn retiń bar ma qarań sonsha

Qazaqtyń Torǵaı qara shańyraǵy.

Alǵanda azat eldik, Táýelsizdik,

Tipti azdyp, polıgon bop kózdi súzip.

Torǵaı eli áz Shaqshaq Jánibektiń,

Ahmet, Mirjaqyptyń jáne kóptiń

Tyńdańdar, qarsylyqty sózdi bizdiń.

Áz Torǵaı – Alashorda otany bul,

Siltegen qazaǵym dep sotany bul.

Alashqa bıyl júz jyl bolǵan shaqta,

Masqara ol, mazaq bolý jaý men jatqa

Taptar ulttyq namysty, jotany bul.

Qart Torǵaı – qasıetti atameken,

Qarsy aıtsaq polıgonǵa qata ma eken.

Semeıdi Keńes ketti qanjosa ǵyp,

Torǵaıdy qandaý kep tur polıgon ǵyp

Qorlaýǵa qos shańyraq jata ma eken?!

Torǵaıǵa kelgende istiń shata bári,

Munymen qazaq lańǵa batady áli.

Qorlamańdar, Torǵaıdyń kıesi bar,

Qorlaǵandy kepıet, kıesi urar

Erte, keshpe ondaıdy atady áli.

Sonda olar sum isine ókinedi,

Tolady sher-shemenge kókiregi.

Torǵaıdyń elin, jerin qorlaǵandar,

Ólip te qutylam dep oılamańdar

Ondaılar kórinde de ókiredi.

Bolǵanda bostan, teńdik – bas armandar,

Torǵaıǵa kelmesin lań bas amandar.

Bolsańdar elim degen er azamattar,

Elińe, qazaǵyńa etpe azap,

Torǵaıda lań polıgon jasamańdar!

Erleri qazaq ulttyń, súıikti eldiń,

Tyńdańdar, zar tilegin kúıikti eldiń.

Kórgen myńdap ólgenin kıikterdiń,

Qabyl et el tilegin, bıikterim

Tutqasyn ustaǵandar bılikterdiń!

R.Ryskeldın

02.06.2017 j.

Narazylyq hatqa barlyǵy 138 adam qol qoıdy. Qol qoıý áli de jalǵasýda.

Jaýabyn myna meken-jaıǵa habarlaýlaryńyzdy ótinemiz: Qostanaı oblysy Jangeldın aýdany Torǵaı selosy. Nurhan kóshesi, 48 úı. Ryskeldın Rahym.