Osy maqsatqa qaraı tabandylyqpen ilgerileý qajettigin, jalpy el bolashaǵyn aıqyndap, syn-qaterlerdi kútip otyrmastan, oǵan tabandy túrde qarsy tura alatyn halyq qana jeńiske jetetine kezekti ret úndedi.
Jańa joldaýda álemdegi tórtinshi ónerkásiptik revolúsıa bastalǵanyna aıryqsha mańyz berilip otyr. Elbasynyń aıtýynsha, ekonomıkany jappaı sıfrlandyrý tutas salanyń joıylýyna jáne múlde jańa salanyń paıda bolýyna alyp keledi. Bizdiń kóz aldymyzda bolyp jatqan uly ózgerister – ári tarıhı syn-qater, ári Ultqa berilgen múmkindik. Bul Qazaqstandy Úshinshi jańǵyrtý, ıaǵnı, eldiń jahandyq básekege qabilettiligin qamtamasyz etetin ekonomıkalyq ósimniń jańa modelin qurý mindetin alǵa qoıady.
«Bul jańǵyrý – qazirgi jahandyq syn-qaterlermen kúres jospary emes, bolashaqqa, «Qazaqstan-2050» strategıasy maqsattaryna bastaıtyn senimdi kópir bolmaq. Ol Ult jospary – «100 naqty qadam» bazasynda ótkiziledi. Men onyń bes negizgi basymdyǵyn kórip otyrmyn. Olar ekonomıkanyń álemdik ósiminiń orta deńgeıden joǵary qarqynyn qamtamasyz etýge jáne 30 ozyq eldiń qataryna qaraı turaqty túrde ilgerileýge laıyqtalǵan» degen Nursultan Ábishuly olardy jiktep berdi.
Jedeldetilgen tehnologıalyq jańǵyrý kerek
Elbasynyń aıtýynsha, bul turǵydaǵy basty mindet – sıfrlyq tehnologıany qoldaný arqyly qurylatyn jańa ındýstrıalardy órkendetý bolmaq. Mańyzdy keshendi mindetti júzege asyrý úshin elde 3D-prıntıng, onlaın-saýda, mobıldi bankıng, sıfrlyq qyzmet kórsetý sekildi densaýlyq saqtaý, bilim berý isinde qoldanylatyn jáne basqa da perspektıvaly salalardy damytý kerek. Búgingi tańda damyǵan elder ekonomıkalarynyń qurylymyn ózgertip, dástúrli salalarǵa jańa sapa darytqan bul ındýstrıalardy Qazaqstanda órkendetý úshin Memleket basshysy Úkimetke «Sıfrlyq Qazaqstan» jeke baǵdarlamasyn ázirleýdi jáne qabyldaýdy tapsyrdy. Úkimet bul rette İT salasyn damytý máselesin erekshe baqylaýda ustaýǵa tıis. Jańa ındýstrıalar qalyptastyrýdyń mańyzdy sharty ınovasıany qoldaý jáne olardy óndiriske tezirek engizý bolyp sanalady.
Dástúrli bazalyq salalarǵa serpin
Elbasy ónerkásip, agroónerkásiptik keshen, kólik pen logıstıka, qurylys sektory jáne basqa salalardan turatyn ekonomıkanyń dástúrli salalaryn damytý úshin aldymen eńbek ónimdiligin eleýli arttyrý qajettigin atap kórsetti. Memleket basshysynyń aıtýynsha, bul jerdegi negizgi faktor tórtinshi ónerkásiptik revolúsıa elementterin, ıaǵnı, avtomattandyrý, robottandyrý, jasandy ıntellekt, «aýqymdy málimetter» almasý syndy taǵy basqa mindetter oryndalý kerek. Osy rette Memleket basshysy Úkimetke bıznes ókilderimen birge 2025 jylǵa deıin bazalyq salalardy tehnologıalyq turǵydan qaıta jaraqtandyrýdyń keshendi sharalaryn ázirleýdi tapsyrdy. Ekinshiden, basymdyǵy bar salalardaǵy básekege qabiletti eksporttyq óndiristi damytýdy kózdeıtin ındýstrıalandyrýdy jalǵastyrý kerek. Úshinshiden, ekonomıkalyq ósimniń turaqtylyǵy úshin eldiń taý-ken metalýrgıasy men munaı-gaz keshenderi óziniń strategıalyq mańyzyn saqtaýǵa tıis. Elbasy osy rette jyl sońyna deıin Jer qoınaýy týraly jańa kodeksti qabyldap, salyq zańnamalaryna qajetti ózgerister engizýdi tapsyrdy. Tórtinshiden, Agrarlyq sektor ekonomıkanyń jańa draıverine aınalýy kerek. Bul, ásirese, ekologıalyq taza taǵamdarǵa qatysty. Osy maqsattarǵa qol jetkizý úshin Elbasy Úkimet pen ákimderge sýbsıdıalardy bólý qaǵıdalaryn qaıta qarastyryp, birtindep ónimdi saqtandyrýǵa kóshýdi, bes jyl ishinde 500 myńnan astam jeke úı sharýashylyqtary men shaǵyn fermerlerdi kooperatıvterge tartýǵa múmkindik beretin jaǵdaı jasaýdy, ónimniń óńdelý sapasyn jaqsartyp, taýarlardy saqtaýdyń, tasymaldaýdyń jáne ótkizýdiń tıimdi júıesin qurý syndy taǵy basqa sharalardy júzege asyrýdy tapsyrdy. Bul mindetter agroónerkásip keshenin damytýdyń jańa memlekettik baǵdarlamasy aıasynda iske asyrylýy qajet.
Elbasy bul rette jańa eýrazıalyq logıstıkalyq ınfraqurylymdy damytý da mańyzdy basymdyqtardyń biri dep atap kórsetti. Memleket basshysynyń aıtýynsha, elimizdiń kólik jáne tranzıt áleýetin tolyq ashý úshin kórshi eldermen úılesimdi is-qımyl qajet. Altynshydan, qurylys sektoryn damytý qajettigin alǵa tartyp otyrǵan ýrbanızasıa úderisine saı bul sala ekonomıkanyń tolyqqandy draıverine aınalýǵa tıis.
Eńbek naryǵyn jańǵyrtý ózekti másele
Elbasy bul rette jańa tehnologıalardyń engizilýine baılanysty dástúrli salalarda eńbek resýrstary bosap qalatynyna nazar aýdarta otyryp, jańa ındýstrıa quryp, damytý jumyspen qamtýdyń jáne azamattardyń naqty tabysyn ósirýdiń qosymsha múmkindigi bolýy tıistigin atap kórsetti. Osyǵan oraı, Úkimet pen ákimderge eńbekkerlerdiń basqa salalarǵa basqarý aıasynda aýysýy úshin jaǵdaı jasaýdy mindettedi.
Ekinshi basymdyq – bıznes-ortany túbegeıli jaqsartý jáne keńeıtý. «Bizdiń strategıalyq maqsatymyzdyń biri – eldiń ishki jalpy ónimindegi shaǵyn jáne orta bıznestiń úlesi 2050 jylǵa qaraı kem degende 50 paıyz bolýyn qamtamasyz etý. Jańadan ashylǵan jumys oryndarynyń sany burynǵysha, Úkimet pen ákimder qyzmetiniń tıimdiligin baǵalaýdyń negizgi krıterııiniń biri bolmaq» dedi Prezıdent. Soǵan oraı Úkimet pen ákimderge bıylǵy 1 shildege deıin bıznesti qaıta retteý jónindegi damyǵan elderdiń tájirıbesine negizdelgen júıeli sharalar ázirleý mindeti júkteldi.
Elbasy nazar aýdartyp, tapsyrǵan máselelerdiń taǵy biri memlekettiń ekonomıkadaǵy úlesin azaıtýǵa baǵyttaldy. Bul rette Prezıdent Úkimetke tizimge alynǵan kásiporyndardy jekeshelendirýdi tezdetip, ony 2018 jyldyń sońyna deıin aıaqtaýdy tapsyrdy. Jekeshelendirýdiń jarıalylyǵy men tıimdiligin qamtamasyz etýdiń, sondaı-aq, memlekettik holdıńter rólin qaıta qarastyrý kerektigin atap kórsetti. Sol sekildi, kásipkerlikti damytýǵa memleket-jekemenshik seriktestigi aıasyn keńeıtý zor múmkindik beretinin aıta kelip, birqatar memlekettik qyzmetter kórsetý mindetin bızneske berý qajettigine toqtaldy. Sonymen qatar, Memleket basshysy baǵa men tarıf boıynsha ymyralasýǵa jol bermeý qajettigin eskerte kelip, Úkimetke «Atameken» UKP-men birlesip, básekelestikke kedergi keltiretin normalardy anyqtaýǵa qatysty barlyq zańnamaǵa «revızıa» jasaýdy tapsyrdy.
Makroekonomıkalyq turaqtylyq basty nazarda
Elbasynyń aıtýynsha, mundaǵy basty mindet – aqsha-nesıe saıasatynyń yntalandyrýshy rólin qalypqa keltirýge jáne ekonomıkany qarjylandyrýǵa jekemenshik kapıtal tartýǵa baǵyttalǵan. Bul úshin búginde Ulttyq bank aldynda ınflásıalyq targetteý rejımin damytý jónindegi mańyzdy mindet tur. Orta merzim ishinde ınflásıa deńgeıin kezeń-kezeńimen 3-4 paıyzǵa deıin tómendetýge qol jetkizý mindetteldi. Ekinshiden, elimizdiń qarjy sektoryn «qaıta jańǵyrtý» qajet. Osyǵan oraı, Ulttyq bankke bank sektoryn qalypqa keltirý jóninde sharalar keshenin ázirleý tapsyryldy. Mundaǵy sheshýshi mindettiń biri – salyq-búdjet saıasatyn jańa ekonomıkalyq jaǵdaıǵa beıimdeý. Elbasy osyǵan oraı búdjet shyǵystarynyń tıimdiligin túbegeıli arttyrý qajettigine nazar aýdartty. Onyń aıtýynsha, mınıstrlikter men vedomstvolardyń qarajatty ıgerý deńgeıin tekserip, tıimsiz baǵdarlamalardyń qarajatyn Úshinshi jańǵyrtý mindetterin iske asyrýdy qamtamasyz etetin baǵdarlamalarǵa qaıta bólý qajet.
Ulttyq qor qarajatyn paıdalanýǵa utymdylyq turǵysynan qaraýdyń mańyzdylyǵy joǵary turǵanyna da nazar aýdartty Elbasy. Ol bul rette Ulttyq qordan alynǵan kepildendirilgen transfert kólemi 2020 jylǵa qaraı kezeń-kezeń boıynsha 2 trıllıon teńgege qysqartylý qajettigin aıtty. Salyq saıasatyn bıznestiń «kóleńkeden» shyǵýyna beıimdep, shıkizattyq emes sektordaǵy salyqtyq bazany keńeıtýge baǵyttaý kerek.
Adamı kapıtal sapasy artýy kerek
Elbasy bul rette eń aldymen, bilim berý júıesiniń rólin ózgertý qajettigin atap kórsetti. Onyń aıtýynsha, bilim berýdi ekonomıkalyq ósýdiń jańa modeliniń ortalyq býynyna aınaldyrý shart. Oqytý baǵdarlamalaryn synı oılaý qabiletin jáne óz betimen izdený daǵdylaryn damytýǵa baǵyttaý qajet.
Elbasy, sonymen qatar, óz bastamasymen iske asa bastaǵan «Barshaǵa arnalǵan tegin kásiptik-tehnıkalyq bilim berý» jobasy boıynsha da naqty mindet belgiledi. Nursultan Ábishulynyń aıtýynsha, tegin oqytýmen eń áýeli jumyssyz jáne ózin-ózi tıimsiz jumyspen qamtyǵan jastar, sondaı-aq, kásiptik bilimi joq eresek adamdar qamtylýy tıis. Sonymen qatar, joǵary bilim berý júıesi sapasyna erekshe nazar aýdarylýy kerek. Joǵary oqý oryndarynyń kadrlyq quramyna, materıaldyq-tehnıkalyq jabdyqtalý deńgeıine, bilim berý baǵdarlamalaryna qatysty baqylaý men talap kúsheıtilgeni jón. Al, áleýmettik qamtamasyz etý salasyna qatysty Memleket basshysy 2017 jylǵy 1 shildeden bastap 2,1 mıllıon zeınetker úshin zeınetaqy 2016 jylǵy deńgeıden 20 paıyzǵa deıin arttyrylatynyn atap kórsetti. Budan bólek, bazalyq zeınetaqy taǵaıyndaý 2018 jylǵy 1 shildeden bastap jańa ádisteme boıynsha júzege asyrylady. Sonymen qatar, 2017 jylǵy 1 shildeden bastap bala týǵanda beriletin bir rettik járdemaqy kólemi 20 paıyzǵa ósiriledi. Elbasy osy rette eń tómengi kúnkóris shegin de qaıta qarastyryp, ony qazaqstandyqtardyń naqty tutynýshylyq shyǵystaryna sáıkes keltirý qajettigin tapsyrdy.
Sybaılas jemqorlyqpen kúres kúsheıedi
Elbasy Úkimetke úshinshi jańǵyrtý aıasynda EYDU-nyń ozyq tájirıbeleri men usynymdaryn ımplementasıalaý jumysyn qamtamasyz etýdi tapsyrdy. Sonymen qatar, jeke menshikti qorǵaýǵa, quqyq ústemdigine jáne barshanyń zań aldynda teńdigin qamtamasyz etýge baǵyttalǵan reformalardy jalǵastyrý kerektigin aıtyp, Úkimetke «Atameken» UKP-men jáne azamattyq qoǵamdastyqpen birlesip, jeke menshik quqyǵyn qorǵaýdy kúsheıtýge qatysty búkil zańnama revızıasyn júrgizýdi mindettedi. Budan bólek, ákimshilik jáne qylmystyq zańnamany izgilendirgen jón. Ákimshilik aıyppuldar ádiletti jáne quqyq buzý deńgeıine sáıkes bolýǵa tıis. Qoǵamǵa qaýiptiligi joǵary emes ekonomıkalyq qylmys quramyn krımınaldyq sıpattan aryltý kerek. Sot júıesine degen senimniń artýyna qol jetkizý mańyzdy. Sýdıalardyń jumysyna zańnan tys kez kelgen yqpaldy joıý da kezek kúttirmeıdi. Al, eldegi sybaılas jemqorlyq deńgeıin tómendetý baǵytyna toqtalǵan Elbasy jegiqurttyń sebepteri men alǵysharttaryn anyqtap, olardy joıý jumysyn kúsheıtý qajettigin atap kórsetti.
Pikir qaldyrý