Memleket basshysy usynǵan «100 naqty qadam» Ult Jospary árbir qazaqstandyqqa, onyń ishinde ustazdar qaýymyna da tikeleı qatysty ekendigi sózsiz. Óıtkeni, atalǵan mańyzdy qujatta kórsetilgen baǵyttardy muǵalimderdiń qatysýynsyz júzege asyrý múmkin emes. Onyń ústine, ondaǵy birneshe qadam elimizdiń bilim salasyn ilgeriletýge arnalǵan. Osyǵan oraı elimizdiń irgeli oqý oryndarynyń biri Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynyń rektory Darıa Qojamjarovamen osy jáne ózge de máseleler jaıynda suhbattasqan edik.
- Darıa Perneshqyzy, Memleket basshysy usynǵan «100 naqty qadam» Ult Jospary árbir qazaqstandyqqa, onyń ishinde ustazdar qaýymyna da tikeleı qatysty ekendigi sózsiz. Óıtkeni, atalǵan mańyzdy qujatta kórsetilgen baǵyttardy muǵalimderdiń qatysýynsyz júzege asyrý múmkin emes. Ult josparynyń bir qadamy úsh tildi bilimge kóshý jaıyna arnalǵan. Osy baǵytta oqý ornynda qandaı ister atqarylýda?
- Úsh tilde bilim berý búgingi zaman talaby, básekege qabiletti elder qataryna aparar basty baspaldaqtyń biri. Osy arqyly quzyretti hám zamanaýı tulǵany qalyptastyra alamyz. Qazaq tili otanymyzdyń tili, memlekettik tilimiz, bizdiń patrıottyǵymyzdyń belgisi bolsa, al, aǵylshyn jáne orys tilderin úıretýdegi maqsat XXI ǵasyrda ómir súrip jatqan jastardyń erteńgi kúni eńbek naryǵyndaǵy qajettiligin qamdaý úshin qolǵa alynǵan. Memleket basshysynyń bıylǵy Joldaýynda úsh tilde oqýǵa kezeń-kezeńimen kóshý máselesi boıynsha usynystar ázirlený kerektigi, onyń ishinde qazaq tiliniń basymdyǵyn saqtaýǵa jáne ári qaraı damýyna zor kóńil bólinetindigi aıtyldy. «Úsh tuǵyrly til» saıasaty ınstıtýttyń Damý strategıasynda aıqyn kórsetilgen. Oqý ornynda úsh tilde bilim berý baǵdarlamasy boıynsha pedagog mamandardy daıarlaý 2012 jyldan beri iske asyrylyp keledi. Búginde «Tarıh», «Matematıka», «Informatıka», «Hımıa», «Fızıka», «Bıologıa», «Mektepke deıingi oqytý jáne tárbıe», «Pedagogıka jáne bastaýysh oqytý ádistemesi» mamandyqtarynda oqıtyn stýdentter úsh tilde bilim berý júıesi boıynsha oqytylýda. Atalǵan baǵdarlamany engizý nátıjesinde bilimgerler birqatar nátıjelerge de qol jetkizdi. Sonymen qatar, pedagogıkalyq ınstıtýttyń 36 oqytýshysy men 152 stýdenti qazaq, orys, aǵylshyn tilderin oqytýǵa arnalǵan deńgeılik tildik kýrstarda bilimderin jetildirýde. Bul shara Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýty men Jambyl oblysy ákimdiginiń tilderdi damytý basqarmasy jáne Jambyl oblysy ákimdiginiń jastar saıasaty máseleleri basqarmasynyń arasynda úsh tilde bilim berýdi damytý baǵytynda jasalǵan memorandým aıasynda júzege asyrylyp otyr. Jýyrda oqý ornynyń 51 oqytýshysy pándik sabaqtardy aǵylshynsha júrgizý úshin tildik biliktiligin arttyrý kýrstarynan ótip, arnaıy sertıfıkattarǵa ıe boldy. Sondaı-aq, ınstıtýtta aǵylshyn tilinde oqýlyqtar, oqý-ádistemelik quraldar jáne elektrondy oqýlyqtar shyǵarý qolǵa alynǵan.
- Ótken zamanda bir ǵulama: «Ustazdyq etý ýaqyt utý emes, ózgeniń ýaqytyn aıalaý. Ózińniń ýaqytyńdy aıamaý» degen eken. Ult tarıhynyń altyn dińgegi retinde áspetteler Áýlıeata atyrabyndaǵy kóziqaraqty kópshilik qaýym «ustazdar ustahanasy» dep at qoıyp, aıdar taqqan jartyǵasyrlyq mereıtoıyn atap ótkeli otyrǵan pedagogıkalyq oqý ornynyń búgingi tynys-tirshiligi týrasynda aıtyp ótseńiz.
- Álbette, «Jaqsy muǵalim mekteptiń júregi», dep Ybyraı Altynsarın aıtqandaı, ustaz adam tárbıeshisi, kez kelgenniń peshenesine jazyla bermeıtin erekshe kásip ıesi, adamdy adam etý¬shi tulǵa. Shákirtiniń boıyndaǵy ózgege baıqalmaıtyn jaqsy qasıetterdi kóre biletin, ony damytýǵa birden-bir járdemshi besas¬pap maman. Mine, bul turǵyda bizge júkteler jaýapkershilik joǵary. Ustazdyqtyń uly jolynda talmaı eńbek etken adam ǵana óziniń bıigin baǵyndyra alady. Onyń negizi izdenimpazdyq pen talap. Joǵary bilikti, jańa turpatty muǵalim daıyndaý negizgi mısıasy bolyp tabylatyn Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynda búgingi kúni 6 myńǵa jýyq stýdent bilim alýda. Olarǵa 15 ǵylym doktory, 130-dan astam ǵylym kandıdaty men 200 ǵylym magıstri dáris beredi. Qazirgi tańda TarMPI álem elderiniń 45-ten astam joǵary oqý oryndarymen yntymaqtastyq ornatqan. Olardyń qatarynda Anglıa, Fransıa, Qytaı, Germanıa, Katar jáne Kanada syndy memleketterdiń ýnıversıtetteri bar. Oqý ornynda sheteldik áriptestermen qarym-qatynasty damytý aıasynda birqatar memorandýmdar men kelisim-sharttarǵa qol qoıyldy. Atap aıtqanda, Kembrıdj ýnıversıtetiniń Bilim berý fakúlteti, Perpınán ýnıversıteti jáne Shensı pedagogıkalyq ýnıversıtetimen qabyldanǵan ózara túsinistikti nyǵaıtý týraly kelisimderdiń aıasynda áriptestiktiń perspektıvaly baǵyttaryn ilgeriletý, oqytýshylar men stýdentter arasyndaǵy bilim berý, kásibı jáne mádenı baılanystardy damytý qarastyrylǵan. Osy oraıda aıta keteıin, Bilim berý sapasyn qamtamasyz¬dan¬dyrý táýelsiz qazaqstandyq agenttigi usynǵan 2016 jylǵy Qazaqstannyń úzdik joǵary oqý oryn¬¬darynyń ulttyq reıtıńisinde pedagogıkalyq JOO baǵyty boıynsha Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýty 65 baldan joǵary nátıje kórsetip, 6-orynǵa ıe boldy.
- Ǵylymı áleýetti arttyrý elimizdegi joǵary oqý oryndarynyń basty múddeleriniń biri ekendigi belgili. Bul turǵyda ınstıtýtta qandaı jumystar qolǵa alynǵan?
- Uly Abaı: «Dúnıe de ózi, mal da ózi, Ǵylymǵa kóńil bólseńiz» degen. Jıyrmasynshy ǵasyrdyń basynda. Hakimniń bul sózi barsha qazaq jastaryna arnalǵan ósıeti, amanaty dep uǵynýymyz kerek. Kópshilikti ǵylym men bilimge bastaıtyn ǵalymdar men ustazdar. Halqymyz «Oqý ınemen qudyq qazǵandaı» deıtin bolsa, men «Naǵyz ǵylym ınemen qudyq qazǵandaı» der edim. Jas ǵalym ózi alǵan ta¬qy¬rybyn tereń zertteıdi. Qoǵam damýyna qajetti jańalyqty ashý jolynda bar kúsh-jigerin jum¬saıdy. Ashqan jańalyǵy jańa teh¬nologıaǵa paıdalanýǵa jaraı ma, jaramaı ma, ekonomıkalyq jaǵynan tıimdi me, joq pa, sonyń bárine saraptama jasaıdy. Bul qajyrly eńbekti qajet etedi. Naǵyz ǵalymdardy halyq erekshe qurmet tutady, olardyń oı-pi¬kirlerin, ǵylymı negizderin qy¬zyǵýshylyqpen tyńdaıdy. Sizdiń saýalyńyzǵa jaýabymdy áriden bastaýymnyń ózindik sebebi bar. Óıtkeni, Elbasynyń alǵa qoıyp otyrǵan mańyzdy baǵdarynyń biri ǵylymı áleýetti arttyrý. Ol básekege qabiletti elder qataryna aparar basty baspaldaqtyń biri hám biregeıi. Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýty sapaly bilim berýmen qatar, irgeli ǵylymdy damytýǵa da úlken úles qosyp kele jatqan oqý orny. Bilim berý isi men ǵylymdy qatar damytý, ózara ushtastyrý ońaı sharýa emes ekeni belgili. Dese de bul tarapta múmkindigimizshe birqatar ıgilikti isterdi atqarýdamyz. Úsh jyldaı ýaqyt buryn oqý ornynyń janynan Túrkistan ólkesiniń tarıhyn zertteıtin ǵylymı ortalyq ashqan bolatynbyz. Maqsat Túrkistan ólkesiniń tarıhyna qatysty keshendi zertteý jumystaryn júrgizý, Taraz óńiri men Áýlıeata ýeziniń tarıhy boıynsha buryn jaryq kórmegen arhıv qujattaryn jınastyrý, muraǵattyq materıaldardyń negizinde kóptomdyq qujattar jınaǵy men monografıalyq eńbekter daıarlaý. Jeti baǵyt boıynsha jumys isteıtin ortalyqta búginge deıin «Balasaǵun kitaphanasy» serıasy boıynsha 18 ǵylymı eńbek jaryq kórdi. Olardyń qatarynda «Qazaq handyǵy» ensıklopedıasy men monografıasy, «Túrkistan jınaǵynyń» 4 tomy, «Turar Rysqulov ómiri men qyzmetiniń kúnderegi» jáne taǵy basqa kitaptar bar. Belgili ǵalym, ádebıettanýshy Mekemtas Myrzahmetuly basqaratyn «Baýyrjantaný» ǵylymı-zertteý ortalyǵy 2004 jyly ashylyp, Halyq qaharmany Baýyrjan Momyshulynyń muralaryn jınaý, zertteý jáne basyp shyǵarý baǵytynda jumys atqarady. Buǵan deıin ult maqtanyshynyń kóptomdyq shyǵarmalar jınaǵynyń 30 tomy, Máskeýden «Legendarnyı batyr» degen atpen estelik kitaby, Almaty qalasynan «Fotoqujattyq álbomy» jaryq kórdi. Qazirgi tańda ult perzentiniń kóptomdyq shyǵarmalar jınaǵynyń kelesi 15 tomy daıyndalýda. Onda qazaqtyń kórnekti jazýshysy, dańqty qolbasshy týraly estelikter, dramalyq shyǵarmalar, arnaýlar, poemalar men balladalar toptastyrylǵan. Sonymen qatar, pedagogıkalyq oqý orny «Jas ǵalym» atty Halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferensıasyn elimizdegi jastardyń shyǵarmashylyq qabiletin shyńdaý úshin eki jylda bir ret uıymdastyrady. Konferensıanyń basty maqsaty jas ǵalymdardyń jasampazdyq áleýetin damytý, olardy zamanaýı ǵylymnyń mańyzdy máselelerin sheshýge belsendi túrde tartý, ǵylymı bilim berý keńistigin damytý. Jıynnyń taǵy bir kózdegeni izdenýshilerdiń ózara baılanys ornatýlaryna, tájirıbe almasýlaryna yqpal jasaý.
- Pedagog qoǵamnyń zıatkerlik kapıtalynyń irgetasyn qalaıdy. Osyǵan oraı elimizde bilikti ustaz daıarlaý máselesi basty nazarda. Bul turǵyda birqatar baǵdarlamalar da júzege asyrylýda. Bilikti ustaz daıarlaý úshin pedagogıkalyq ınstıtýtta nendeı is-sharalar atqarylyp jatyr?
- Árıne, bilimdi hám kásibı muǵalim daıyndaý memlekettiń qarqyndy damýyn qamtamasyz etetin negizgi resýrs ekendigi ujymnyń basty nazarynda. Osy mindetti naqty is júzinde oryndaý úshin ótken jyldyń qazan aıynda ınstıtýtta Pedagogtardyń biliktiligin kóterý ortalyǵy ashyldy. Maqsatymyz álemdik ozyq praktıkalardy eskere otyryp, muǵalim mamandaryn sapaly daıarlaýdy qamtamasyz etý, pedagogıkalyq tájirıbege «ómir boıy oqý» konseptýaldyq tásilin engizý, ustazdardy kásibı damytýǵa ınvestısıanyń barynsha tıimdiligine qol jetkizý. Qazirgi kúnde ortalyq tórt baǵyt boıynsha jumys atqarýda. Atap aıtqanda, Jambyl oblysy men Taraz qalasyndaǵy bilim berý mekemelerindegi pedagog kadrlardyń biliktiligin arttyrý, olardy úsh tilde bilim berý baǵdarlamasy aıasynda qaıta daıarlaý jáne kýrsqa qatysýshylardy onlaın rejıminde zamanaýı ınovasıalyq tehnologıalar ádisteri arqyly oqytý qolǵa alynǵan. Búginge deıin ortalyq uıymdastyrǵan arnaıy kýrstarǵa 166 muǵalim ótinish berip, onyń 80-i qaıta daıarlaýdan ótti. Jambyl oblysy men Taraz qalasyndaǵy mektepke deıingi bilim berý mekemeleriniń tárbıeshileri men muǵalimderi pedagogıkalyq mamandyqtardyń 27 bilim berý baǵdarlamasy boıynsha biliktiligin jetildirip úlgerdi. Bilim men ǵylymǵa qoıylar talap artyp, oqý júıesi kúrdelengen shaqta jańa qoǵamnyń muǵalimine júkteler mindet te eselene túsýde. Ustazdar qaýymy aldynda bilim berý ǵana emes, órkenıet kóshine jol bastaıtyn, básekege qabiletti, ultjandy azamat tárbıeleý isi tur. Óıtkeni, bilikti muǵalim bilimdi shákirt pen myqty memlekettiń kepili. Osy maqsatta Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynda Jambyl oblysynyń pedagog mamandary men joǵary oqý orny oqytýshylary arasyndaǵy ınovasıalyq oqytý tehnologıalaryn arttyryp, ózara tájirıbe almasý maqsatynda «Oqytý men tájirıbe» atty aımaqtyq baıqaý ótkizý dástúrge aınalǵan.
- Jahan jurtshylyǵy úshin jańa tehnologıalardy damytý ózekti máseleniń biri bolyp otyr. Buǵan sebep te joq emes. Óıtkeni, ǵylymı tehnıkalyq resýrstar árbir memlekettiń álemdik qaýymdastyqtaǵy ornyn anyqtaýǵa sep bolmaq. Oqý ornynda zamanaýı quraldardy oqý úderisinde kádege jaratý maqsatynda nendeı ister qolǵa alynyp otyr?
- Saýalyńyz oryndy. Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev «Qazaqstannyń úshinshi jańǵyrýy: jahandyq básekege qabilettilik» atty Qazaqstan halqyna arnaǵan bıylǵy Joldaýynyń birinshi basymdyǵynda ekonomıkanyń jedeldetilgen tehnologıalyq jańǵyrtylýy jaıynda aıtqan bolatyn. Elbasy júktegen jańa mindetterdi naqty iske asyrý barysynda Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynda tájirıbelik-ınnovasıalyq ortalyq qurylyp, arnaıy joba iske asyrylýda. Maqsat stýdenttermen qatar mektep oqýshylaryn ǵylymı-zertteý jumystaryna tartý arqyly olardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrý jáne zıatkerlik áleýetin kóterý.Sondaı-aq, pedagogtardyń kásibı biliktiligin zamanaýı tehnologıalar arqyly kóterý basty nazarǵa alynyp otyr. Zerthanalyq jumystar 6 baǵyt boıynsha júrgizilýde. Instıtýt ǵalymdary hımıa, bıologıa, fızıka jáne robototehnıka salalary boıynsha zertteý jumystarynyń qyr-syrymen tanystyryp, tyń oılaryn ortaǵa salýda. Keshendi tájirıbe júrgizýge pedagogıkalyq ınstıtýttyń bazasynda tolyq jaǵdaı jasalǵan. Oqý ornynda stýdentter men mektep oqýshylarynyń robototehnıka boıynsha ǵylymı-tehnıkalyq shyǵarmashylyq qabiletin damytý maqsatynda «Elektrotehnıka», «Radıotehnıka», «Elektronıka negizderi» jáne «Mekteptegi robototehnıka» oqý-zerthanalary jumys isteıdi. Dárisqanalar Lego, Tetrix, Arduino robottarymen, zamanaýı qurylǵylarmen, oqý-ádistemelik jáne baǵdarlamalyq nusqaýlyqtarmen jabdyqtalǵan. Sonymen qatar, Fızıka-matematıka fakúltetiniń Jambyl oblysyndaǵy orta jáne arnaıy mektepterindegi ınformatıka páni muǵalimderiniń robototehnıka, elektronıka negizderi men radıotehnıka pánderi boıynsha biliktiligin kóterýge arnalǵan materıaldyq jáne resýrstyq bazalary bar. Instıtýtta tájirıbeden ótken ozyq oıly oqýshylardyń ǵylymı jobalary ortalyqta toptastyrylady. Eńbekterdi óndiriske engizý isi de jan-jaqty qarastyrylmaq. Búginde pedagogıkalyq oqý orny óńirdegi birqatar kásiporyndarmen kelisimge otyrǵan. Osyǵan oraı, ınstıtýt stýdentteri túrli óndiris zerthanalarynda óz jobalaryn tájirıbeden ótkizýde. Zamanaýı tehnologıalardy mektep baǵdarlamasyna engizýdiń alǵysharttaryn jasaý baǵytynda atqarylyp jatqan jumystar bir bul ǵana emes. Instıtýttyń uıytqy bolýymen «TarMPI mektepte» atty aksıa júrgizildi. Zaman talabyna saı óskeleń urpaqtyń oı-órisin keńeıtip, jan-jaqty damýyna jol ashý maqsatymen qolǵa alynǵan joba aıasynda Jambyl oblysyndaǵy mektep oqýshylary robot qurastyrýǵa mashyqtanyp, jańa tehnologıanyń qyr-syrymen tanysýǵa múmkindik aldy. Aksıa Baızaq, Jýaly, T. Rysqulov, Merki, Jambyl aýdandarynda jáne Taraz, Qarataý qalalaryndaǵy 50 mektepte uıymdastyrylyp, oǵan 3000-ǵa jýyq mektep oqýshysy tartyldy.
- Aımaqtaǵy jetekshi joǵary oqý ornynyń aldaǵy kezeńderge arnalǵan josparlary jaıynda oı bólisseńiz.
- XXI ǵasyr bilimdiler ǵasyry. Bizdiń aldymyzda oı-órisi damyǵan, talantty, zerdeli jáne otanshyldyq rýhy myqty urpaq tárbıeleý mindeti tur. Búgingi jastar erteńgi eldiń bolashaǵy, jer men eldiń, memleketimizdiń tiregi, táýelsizdigimizdiń qorǵany. Qazirgi tańda zamanaýı bilim berý júıesi de osy talaptar turǵysynda ońtaılaný qajettiligi týyndap otyr. Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev bıylǵy Joldaýynda bilim berý júıesiniń róli ózgerýi tıistigin jáne bilim berýdi ekonomıkalyq ósýdiń jańa modeliniń ortalyq býynyna aınaldyrý qajettigin mindettedi. Sonymen qatar, oqytý baǵdarlamalaryn synı oılaý qabiletin jáne óz betimen izdený daǵdylaryn damytýǵa baǵyttaý kerektigin alǵa tartyp otyr. Osy mejelerdi oryndaý barysynda elimizdegi orta men joǵary bilim berý júıesinde birqatar strategıalyq mindetter qolǵa alyndy. Atap aıtqanda, úsh tildi oqýǵa kóshýdi kezeń-kezeńimen iske asyrý, 12 jyldyq bilim berýge kóshý, shaǵyn jınaqty mektep máselesi, krıterıaldy baǵalaý júıesiniń tıimdiligi, oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý, pedagogıkalyq joǵary oqý oryndarynyń túlekterine «ómir boıy bilim alý» qaǵıdasynyń qoljetimdiligin arttyrý syndy basymdyqtar bar. Bizdiń oıymyzsha, atalǵan mindetterdi joǵary dárejede oryndaý úshin muǵalimniń mártebesin kótere túsý kerek. Osy oraıda aıta ketkenimiz jón, búginde ońtústik aımaqtaǵy pedagogıkalyq bilim berýdiń máselesin sheshýge TarMPI ujymy uıytqy bolyp otyr. Instıtýt ustazdar aldynda turǵan naqty mindetterdi oryndaý turǵysyndaǵy negizgi ınovasıalyq alańǵa aınalǵan. Ujym «Oılaý josparlaý jasaý» qaǵıdasy negizinde birqatar ıgilikti isterge muryndyq bolýda. Jartyǵasyrlyq ýaqyt belesinde oqý ornynda uıymdastyrý mádenıeti qalyptasyp, tıimdi kadrlyq menedjment pen korporatıvti basqarý isi júıelendi. Bul óz kezeginde Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtyn damytýdyń 2016-2019 jyldarǵa arnalǵan jańa baǵdarlamasyn qabyldaýǵa negiz boldy. Bul qujatta oqý ornynyń qyzmetin odan ármen turaqty damytýdy qamtamasyz etý jáne bilim berý qyzmeti men eńbek naryǵyndaǵy strategıalyq pozısıasyn nyǵaıtý basty nazarǵa alyndy. Strategıalyq baǵdarlamada oqý orny qyzmetiniń artyqshylyǵy men baǵdaryn álemdik tendensıaǵa saı júıeleýdiń negizgi tetikteri qarastyrylǵan. Sonymen qatar, ınstıtýttyń basym baǵyttary men jetistikterin Qazaqstannyń ońtústik aımaǵyn damytýda paıdalaný mehanızmi usynyldy. Strategıalyq baǵdarlamanyń bes negizgi basymdyǵy joǵary oqý ornynyń damýyn orta deńgeıden joǵary qarqynyn qamtamasyz etýge jáne joǵary bilim berý qyzmetin ármen qaraı turaqty túrde ilgeriletýge laıyqtalǵan.
Jarty ǵasyr ýaqyt merziminde Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýty muǵalim mamandaryn, ustazdardy qaıta daıarlaý men biliktiligin arttyrýdy sátti júzege asyryp keledi. Osy jyldar ishinde irgeli oqý ordasy bilim berý naryǵynda týyndaǵan qajettilikterge saı jańashyl jumys isteý tásilderi men túrleri arqyly mol tájirıbe jınaı bildi. Bilim berý bul tamyry tereńde jatqan, ult pen dinge bólinbeıtin, bir kún nemese bir jylda kórinbeıtin qundylyq. Kópshilik qaýymǵa ortaq ıgilik. Halyq pen halyqty, adam men adamdy teńestiretin tek qana bilim. Bilim men ǵylymǵa qoıar talap artyp, oqý júıesi kúrdelengen shaqta jańa qoǵam hám búgingi zaman muǵalimine de júkteler júk eselene túsýde. Naǵyz ustaz oqýshy janyna úńilip, durys jolǵa sala bilýi de qajet. Qazirgi kúnde ınstıtýt ujymy osy talaptar úrdisinen shyǵý maqsatynda jumys isteýde.
Sózimniń sońynda aıtarym, damýdyń dańǵyl jolyna baǵyt alǵan bolashaǵy baıandy eldiń órisi qashanda bilikti de sanaly urpaǵymen keńeımek. Óskeleń jasty elimizdiń tutqasy etip tárbıeleý árbir ata-ana men muǵalimge baılanysty. Al, osy jaýapkershilikti abyroımen atqarý ardaqty ustazdarǵa júktelgen mártebeli mindet. 50-shi oqý jylyn ótkerip otyrǵan ulaǵat uıasy da kemel keleshekke osyndaı aıqyn maqsat qoıyp otyr.
- Áńgimeńizge raqmet!
Pikir qaldyrý