Almaty qalasynda búgin, 9 qańtarda  «#ÚnsizQalmabalalarKZ» zorlyq kórgen balalarǵa kómek kórsetetin qoǵamdyq qor quryltaıshysy, qarapaıym qazaqstandyq áıel Lázzat Raqyshqyzynyń   «Lázzat- taǵdyrmen betpe-bet» kitaby jaryqqa shyǵady. Bul kitap avtordyń óz ómirinen alynǵan oqıǵaǵa negizdelgen. Kitaptyń satylymynan túsken aqsha zorlyq qurbandary bolǵan balalarǵa járdemdesýge jumsalady. Osyǵan oraı, Qamshy.kz aqparat agenttiginiń tilshisi avtordyń kitaby týraly jáne basynan ótken oqıǵasyn óz aýzynan estý maqsatynda Lázzat Raqyshqyzymen suhbattasqan bolatyn.

 — Atalǵan kitaptyń shyǵýyna ne túrtki boldy?

 Kitaptyń shyǵýyna áser etken  jaǵdaı —  bul oqıǵanyń shynaıy ómirden alynǵandyǵy, meniń basymnan ótkendigi. Basty maqsatym — balalarym ómirimde bolǵan qıyn kezder týraly, kórgen aýyrtpalyqtarym týraly bilse degen oı. Bul negizinen balalaryma arnalǵan estelik kitap. Sońǵy ýaqyttary zorlyq-zombylyq týraly, kishkentaı qyzdardyń pedofılderdiń qurbany bolyp jatqandyǵy sıaqty aqaparttar, jańalyqtar kóptep taralyp ketti. Osyndaı aqparattardy estigen saıyn, oqyǵan saıyn ózimniń jaram tyrnalatyndaı sezimde boldym. Qatty qınalyp kettim. Sondyqtan osy kitapty jazyp, ishimdegi eshkimge aıta almaı júrgen syrymdy  jasyrmaı elge jar salýdy maqsat etip qoıdym. Kóp psıhologıalyq kitaptarda óz qıyndyǵyń men aýyrtpalyǵyń, problemalaryńdy bireýmen bólisý kerek, ishek tarqatý kerek dep jazady. Al myna zamanda kimge bireýdiń problemasy mańyzdy?

Men negizi qarjy mamanymyn. Sondyqtan kitap jazýǵa erekshe shyǵarmashylyq  qabiletim de joq. Alaıda, dál osy basymnan ótken oqıǵa osy ýaqytqa deıin meniń júregimdegi jara, irin ispetti edi. Budan ary munyń bárin ishte saqtap júre almadym. Reseıden Agapaeva Irına esimdi ýkraın jazýshysymen habarlasyp osy kitapty shyǵarýǵa kómek suradym. Dál osy avtordy tańdaý sebebim,  ol —  shynaıy ómirden alynǵan romandar jazýdyń sheberi. Onyń birneshe kitaptaryn, sonyń ishinde «Ispoved o jensokı túrme» atty avtobıografılyq romanyn oqydym jáne osy kitap ta maǵan óz oqıǵammen bólisýge septigin tıgizdi.

 — Basyńyzdan ótken  qaıǵyly jaǵdaı týraly aıtyp berseńiz?

6 jasymda zorlyqtyń qurbany boldym. Biz turatyn aýylda ákemizben jaqsy aralasatyn kórshi aǵalardyń balasy bar edi. Ol kezde shamamen 18 jasta. Meni sol jigittiń jalǵyz ózi emes, taǵy bir adam qosylyp zorlady. Betime jastyq basyp turyp, daýsymdy estirtpeı zorlaǵan. Alaıda, men ol kezde múldem kishkentaımyn. Ondaı nárseni múldem túsinbeımin. Álgi ekinshi adamnyń túri de esimde qalmapty. Shynymdy aıtsam, maǵan osy jaıttardy qaıta eske túsirý óte aýyr...

—  Basyńyzdan ótken qaıǵyly jaıt týraly otbasyńyz, balalaryńyz qaı ýaqytta bildi?

 Kitapty tolyq jazyp bolǵan soń, tusaýkeserge  daıyndalyp júrgen ýaqytta bildi. Jubaıyma da dál osy kitap jazylyp bolǵan soń oqyp pikirińdi ber dep aıtyp, úıden shyǵyp ketken bolatynmyn. Keıin jubaıym kúni boıy otyryp jylaǵynyn aıtty.

— Jaqyndaryńyz, jubaıyńyz  osy oqıǵany  qalaı  qabyldady?

Qatty shoshydy. Úlken qyzym da, 5 jastaǵy balam da jylap, birneshe kún boıy «Anashym, munyń bárine qalaı tózgensiń» dep qatty qapalandy. Jubaıym bolsa, álgi kisini taýyp óltirem dep shyqty. Áreń degende sabasyna túsirdim. Osy kezde bul kitapty jazǵanym beker boldy ma degen oılar keldi. Jubaıyma men týraly qandaı oı keldi eken, maǵan ókepelep qalmady ma eken dep oıladym. Shyny kerek, jaqyndarymnan úlken qoldaý taptym.

— Bala kezińizde kórgen zorlyqtyń áseri qazirgi ómirińizge qanshalyqty áser etti?

 Anamnan jastaıymnan aıyryldym. Ákem ekeýmiz turdyq. Sondyqtan bul aýyrtpalyqty kóterý maǵan eki ese qıyn boldy. Ákeme, jaqyndaryma eshkimge aıta almadym.

 Qatty aýyryp qalǵan soń anamnyń sińlisi meni óz qanatyna alyp, biraz baǵyp-qaqty. Qatty qorqyp qalǵannan ba, basqa da jaǵdaılar áser etti me, butyma jiberip qoıýdy shyǵardym. Ápkemniń qolynda bolǵan kezde, kúnde tósekke jiberip qoıyp, aıqaılap, shoshyp oıanatynmyn. Týystarym meniń ne sebepti bulaı aýyryp júrgenimdi túsinbeı júrdi: qaratpaǵan, aparmaǵan jerleri joq, dárigerge de, emshilerge de apardy.

Anamnyń sińlisi meni óz qyzynan kem kórgen joq. Oǵan alǵysym sheksiz. Maǵan jetispegen analyq meıirim men mahabbatty, shapaǵatty osy kisi berdi. Aqyrynda Quran oqytyp emdetti. Sodan keıin ǵana aýrýym basylyp, jeńildedi. Alaıda, bul basymnan ótken sumdyqtyń bergi sheti ǵana.

 Arada biraz ýaqyt ótken soń ákem meni qaıta óz qolyna aldy.

Meni apam (anamnyń sińlisi) batyl qylyp ósirdi. Ákemniń qolyna, aýylǵa qaıtyp barǵanda ol jerde men týraly ósek órbip júr eken. Ul balalardyń kópshiligi bolǵan jaıt týraly estip alǵan.

Zorlaǵan jigitti keıin kórdim. Alaıda bolǵan oqıǵadan keıin ol maǵan tıisken joq. Aýylǵa qaıtyp kelgende, túk bolmaǵandaı ómir súrip júr, tipti úılenip alypty.

 Basqa aýyl balalary tarapynan  maǵan birneshe ret shabýyl da jasaldy. Bir joly mektepten qaıtyp bara jatqan kezde bir-eki bala qasyma kelip tıise jóneldi. Bastaryn taspen jaryp, qýyp jiberdim. Taǵy bir joly birneshe bala kelip pyshaq taqap: «İsh kıimińdi shesh!» dep qoqon-loqy kórsetken kezder bolǵan..

Árıne, munyń barlyǵyn kitapqa tizip jazyp jatpadym. Sebebi, balalarym mundaı sumdyqty oqyp odan da qatty qınala ma dep oıladym. Sol kezderi: «Qyzym, boıjettiń, esiń kirdi, endi durys júr. Unatqan jigitiń bolsa, tek sonymen sóıles, basqalarǵa jolama. Turmysqa betiń ashyq bolyp, qyz bolyp shyǵýyń kerek» deıtin.

Árıne, ákemnen mundaı sózderdi estip, men odan beter qapalanatynmyn. Osydan bolar ýnıversıtet qabyrǵasynda júrip, birinshi sóz aıtqan jigitke turmysqa shyǵyp kettim. Sebebi, shynymen de basqalary ne deıdi, uıat bolady, masqara bolsa ne bolady degen sıaqty sózderden qoryqtym. Aqyrynda, qurǵan shańyraǵym berekeli bolmaı, joldasymmen til tabysa almaı, eki jaqqa aıyryldyq. Bul nekeden bir qyzym bar. Qazirgi jubaıymdy keıin jasym 30-darǵa taqaǵanda bir-aq kezdestirdim. Ekeýmizdiń bir ulymyz bar. Turmysqa shyǵarda, ómirlik serik tańdaǵanda men úshin eń mańyzdy jaıt - bolashaq kúıeýimniń qyzymdy óz qyzyndaı qabyldaýy boldy. Sebebi qyzym úshin alańdadym. Qazirgi kezde ógeı ákeniń balalaryn zorlaýy sıaqty jaǵdaılar kóptep kezdesedi ǵoı. Qudaıǵa shúkir, meniń tileýim qabyl bolyp, jaqsy ómirlik serik kezdestirdim. Ol  qyzymdy óz týǵan balasyndaı kóredi.

— Zorlyq kórgen balalardyń ata-analaryna qandaı keńes aıtasyz?

   Zorlyq kórgen bala adamdardan, qoǵamnan, qorshaǵan ortadan qorqyp, qashqaqtaıdy. Jalǵyz ózi oqshaýlana bastaıdy. Osy kezde ata-analar tarapynan balaǵa aýadaı qajet  kómek - ol túsinistik pen meıirim. Osyndaı jaǵdaılar oryn alsa, bizdiń qazaq  otbasylarynda barlyǵy uıat, masqara bolamyz dep polısıaǵa da aryzdanbaıtyndar bar. Balany psıholog mamandarǵa qaratyp,  psıhologıalyq kómek kórsetý qajet.

Zorlyq-zombylyq jaǵdaılaryn aldyn-alý úshin ata-analar balalaryna aqyl keńesterin erte kezden bastap aıtyp otyrý kerek. Bóten adamdarǵa jolamaý, sóılespeý, qandaıda-bir jaǵdaı oryn alsa áke-sheshesine aıtyp otyrý sıaqty máseleler balanyń jeke ózimen talqylanyp, bala osynyń bárin erte kezden sanasyna sińirý kerek.

— Osy kitapty shyǵarýǵa  qarjylaı demeýshi bolǵandar bar ma?

  Bul kitapty shyǵarýǵa qarjylaı demeýshi bolǵan ózimniń jaqyn dostarym. Kitabymdy jazyp bitirgen soń, barlyǵyna basymnan ótken oqıǵa týraly aıtyp berdim. Olar meniń bul bastamamdy qoldap, biri kitaptyń muqabasyn jasaýǵa atsalysatynyn aıtyp, taǵy bireýleri qarjylaı kómek kórsetetinderin aıtty. Al kitaptyń satylymynan túsetin qarjy zorlyq kórgen balalarǵa kómek kórsetýge jumsalady.

— «#ÚnsizQalmabalalarKZ»  qory týraly aıtyp berseńiz?

    Qazirgi ýaqytta qordyń quryltaıshysymyn. Mundaı qordy qurý ıdeıasy maǵan byltyrǵy jyldyń jetoqsanynda keldi.  Qazaqstandaǵy «#ÚnsizQalma» zorlyq-zombylyq qurbandaryn qorǵaý, qoldaý qoǵamdyq qory, qozǵalysynyń lıderi Dına Smaılova esimdi ójet, batyl áıelmen tanystym. Nátıjesinde  «#ÚnsizQalmabalalarKZ» qoǵamdyq qoryn qurdyq.

Zorlyq kórgen áıelderge kómek kórsetetin uıymdar bar, al zorlyq kórgen balalarǵa qol ushyn beretin uıymdar, ókinishke qaraı, joqtyń qasy... Osy oraıda, qıyn jaǵdaıǵa ushyraǵan balalarǵa jáne olardyń ata-analaryna kómek kórsetýdi maqsat etip otyrmyz.

Suhbatyńyzǵa raqmet, aldaǵy ýaqytta tek sáttilik tileımiz!

Lázzat Raqyshqyzynyń  kitabynyń tusaýkeseri

búgin saǵat 19:00-de, Gogol 58 kóshesinde ornalasqan

Meloman dúkeninde ótedi. 

Suhbattasqan: Nazerke MUSA