Klımattyń ózgerýi joqshylyqqa jáne azyq-túlik qaýipsizdiginiń bolmaýyna, zańsyz kóshi-qonǵa, májbúrli bosqyn aǵynyna, áleýmettik turaqsyzdyqqa jáne qıan-keski qaqtyǵystarǵa ákelýi múmkin «qaýip-qaterdiń mýltıplıkatory» bolyp tabylady. Bul týraly Qazaqstannyń Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary Erjan Ashyqbaev 11 shildede BUU Qaýipsizdik Keńesinde «klımattyń ózgerýimen baılanysty qaýipsizdiktiń táýekelderi» taqyrybynda ótken ashyq pikirtalastyń barysynda málimdedi. Qazaqstannyń klımat qaýipsizdigi týraly alańdaýshylyq málimdemesin jasaǵany týraly aqparatty Syrtqy ister mınıstrligi aqparat taratty.
Klımattyń ózgerýiniń Jer ǵalamsharymen jer betindegi órkenıetke, búginge deıin myńjyldyqtardan jalǵasyp kele jatqan mádenıetke qalaı keri áser etetini týraly ǵalymdar kóptegen tujyrymdar men dálelder usynǵan.
Qazaqstan ejelden ǵalamdyq klımat ózgeristeri qubylysyna beıjaı qaraǵan emes. Qazaqstan ulttyq jáne óńirlik deńgeılerde ekologıalyq problemalardy sheshýge eleýli úles qosyp jatqan eldiń biri deýge bolady. Byltyr ǵana Astana qalasynda ótken «EKSPO-2017» kórmesi «Bolashaq energıasy» taqyrybyn ıelenýi beker emes. Klımattyń jahandyq ózgerý problemasynyń sheshimi turaqty damýdy qamtamasyz etý, kedeılikti joıý jáne álemniń barlyq elderiniń áleýmettik-ekonomıkalyq ál-aýqatqa qol jetkizýi úshin Qazaqstan álemdik bastamalardyń bárine ún qosyp keledi. Ǵalamdyq ózgerýden týyndaıtyn apattardyń aldyn alý úshin Qazaqstan «Qazaqstan Respýblıkasyna BUU-nyń Klımattyń ózgerýi týraly negizdemelik konvensıasyna sáıkes Jetinshi Ulttyq habarlamasyn ázirleýge qoldaý kórsetý» úkimettik joba daıyndaǵan bolatyn.
Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary óz sózinde klımattyń ózgerý problemasy búkil álem úshin ózekti másele bolyp tabylatynyn jáne mańyzdy ekonomıkalyq, áleýmettik jáne ekologıalyq saldardy qamtıtynyn atap ótti. Qazaqstan jahandyq qaýipsizdik úshin álemdik qaýymdastyqpen birigýge daıyn.
«Qazaqstannyń jáne búkil Ortalyq Azıa óńiriniń Aral teńiziniń qurǵaýymen baılanysty basynan ótkizgen tradegıalyq tájirıbesi bar. Bul ekologıalyq apat jergilikti turǵyndarǵa jáne 60 mıllıonnan astam adamdy qamtyǵan barlyq shekaralas memleketterdegi qorshaǵan ortaǵa qaýip tóndirdi», - dedi E. Ashyqbaev. Ol Aral teńizi problemasyn sheshý úshin qabyldanyp jatqan sharalar, onyń ishinde Halyqaralyq Araldy qutqarý qorynyń aıasynda qabyldanyp jatqan sharalar men osy jumystyń oń nátıjeleri týraly áńgimeledi.
Klımattyń ózgerýine qarsy kúres el úkimetiniń basym mindetteriniń biri ekenin ataı otyryp, E.Ashyqbaev Qazaqstannyń 2050 jylǵa qaraı zıandy qaldyqtardyń kólemin qysqartý boıynsha jasap jatqan qadamdaryna jáne jańartylatyn energıa kózderine tolyqqandy kóshý josparlaryna basa nazar aýdardy. Bul úderiste Astana qalasynda qurylǵan Halyqaralyq «jasyl» tehnologıalar ortalyǵynyń mańyzy erekshe zor.
Shvesıanyń Syrtqy ister mınıstri Margot Vallstrómniń tóraǵalyǵymen ótken is-sharaǵa Naýrý Respýblıkasynyń Prezıdenti Baron Vaka, BUU Bas Hatshysynyń birinshi orynbasary Amına Mohammed, Irak Sý resýrstary jónindegi mınıstri Hasan Djanabı jáne basqalar qatysty.
Sonymen qatar, Nú-Iorkte E. Ashyqbaev «Ornyqty damý maqsattaryna qol jetkizýge Transshekaralyq sý yntymaqtastyǵynyń qosqan úlesi» forýmynda sóz sóıledi. Ol Qazaqstannyń kórshi eldermen, onyń ishinde Ortalyq Azıa memleketterimen, Reseı jáne Qytaımen transshekaralyq ózenderdi paıdalaný máselesi boıynsha ózara is-qımyl tájirıbesimen bólisti, sondaı-aq osy máselede halyqaralyq sý quqyqtaryn jan-jaqty zerdeleýge jáne ony qoldanýǵa qoldaý bildirdi.
Sonymen birge, Qazaqstannyń SİM orynbasary aǵymdaǵy jyldyń 10-12 qazanynda álemniń barlyq elderinen 400-den astam úkimettiń, halyqaralyq úkimettik emes uıymdardyń ókilderi men sý problemasy jónindegi sarapshylardyń qatysýymen ótetin BUU Eýropalyq ekonomıkalyq komısıasynyń Sý konvensıasyna qatysýshy taraptardyń kezdesýine Astana úlken mán beretinin málimdedi.
Aıta ketetin bolsaq, 2017 Ortalyq Azıa elderi ókilderiniń qatysýymen Qyzylordada uıymdastyrylǵan birinshi Aral halyqaralyq turaqty damytý forýmy barysynda Halyqaralyq Araldy qutqarý Qorynyń qurylǵan kúni 26 naýryz - «Aral teńiziniń kúni» bolyp jarıalandy.
Bıyl Halyqaralyq Araldy qutqarý Qorynyń 25 jyldyǵy aıasynda alǵash ret 26 naýryz - «Aral teńiziniń kúnin» Qyzylorda oblysy saltanatty túrde atap ótti.
Elbasynyń bastamasymen júzege asqan «Ǵasyr jobasy» atanǵan Aral teńiziniń soltústik bóligin saqtaý joba aıasynda birinshi kezekte atqarylǵan aýqymdy sharalar nátıjesinde, Aral óńiriniń ata kásibi - balyq sharýashylyǵy salasy jańa deńgeıge kóterilip, qarqyndy damýda.
Aıta ketetin bolsaq, 2016 jylǵy 2 tamyzda Nú-Iork qalasynda BUU-nyń shtab-páterinde Syrtqy ister mınıstri Erlan Ydyrysov Qazaqstan atynan Klımattyń ózgerýi týraly Parıj kelisimine qol qoıǵan edi.
Mamandardyń boljaýynsha, klımattyń ózgerýi keleshekte tótenshe jaǵdaılar men tabıǵat apatynyń artýyna áser etetin, qarqyndylyǵy, taralý kólemi jáne uzaqtyǵy boıynsha adam ómirine, ekonomıkaǵa, qorshaǵan ortaǵa qaýip tóndiretin apatty gıdrometeorologıalyq qubylystardy týyndatatyn (AGMQ) tabıǵat qubylystarynyń qarqyndylyǵyna alyp kelýi múmkin.
