Qytaı Halyq Respýblıkasynyń túrmesinde otyrǵan Qazaqstan azamatshasy Aqjarqyn Turlybaıdyń anasy qyzynyń qazirgi jaǵdaıy men atyshýly qylmystyq iske qatysty tyń derekterdi aıtyp berdi dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi Sputnik Qazaqstan saıtyna silteme jasap.
2014 jyldyń naýryz aıynda Gýanchjoý áýejaıynda 4,5 keli esirtkimen ustalǵan Aqjarqyn Turlybaı isi kúlli eldi dúrliktirgeni belgili. Biri ony aqshanyń sońynan ketti dep aıyptasa, endi biri 20 jastaǵy qazaq qyzy esirtki bıznesimen aınalysty degenge senbedi. Tanystarynyń ótinishimen Malaızıaǵa taýar jetkizip berýge kelisken ol áldekimderdiń shyrmaýyna tústi dedi. Qarshadaı qyzdyń týystary Aqjarqynnyń kinásiz ekenin aıtyp, elden kómek kútti. Tipti anasy Elbasydan arasha da surady. 2015 jyly Gýanchjoý soty qazaq qyzyna ómir boıyna bas bostandyǵyn aıyrý jazasyn berdi. Aqjarqynnyń advokattary (avt: qazaqstandyq Suńqar Nurmaǵambetov jáne qytaılyq eki qorǵaýshy) sottyń bul úkimimen kelispeı, Joǵarǵy sotqa shaǵym túsirdi. 2016 jyldyń sáýirinde apelásıalyq sot qazaq qyzyn ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrǵan Gýanchjoý soty úkiminiń zańdy kúshin joıyp, isti qaıta qaraý týraly qaýly shyǵardy. Odan beri 2 jyl, 4 aı ótti. Jalpy eseppen alǵanda Aqjarqyn Turlybaı 4 jyl, 5 aı ǵumyryn Qytaı abaqtysynda ótkizip otyr.
"Qyzymdy úsh-aq ret kórdim…"
"Tula boıy tuńǵyshymnyń esirtki bıznesimen aınalysty degeni jalǵan aıyp, ana júregim aldamaıdy" degen Aqjarqynnyń anasy sary ýaıymǵa salynǵanynan bıyl ınsýlt alyp, aýrýhanadan bir-aq shyqqan. Birneshe aı em qabyldaǵan ol búginde jaǵdaıym jaqsy, ózegimdi órteıtini perzentime degen saǵynyshym deıdi.
"Aqjarqyn Qytaıda ustalǵaly beri úsh-aq ret kórdim. Sońǵy ret 2016 jyly sot otyrysynda kezdestim. Odan beri 2,5 jyl ótti. Men úshin bul qandaı aýyr ekenin sózben jetkize almaımyn. Qorǵaýshylarynyń aıtýynsha, jaǵdaıy birqalypty. Jumys istep júr dedi. Ózine qajetti kitaptardy Qytaıdaǵy qorǵaýshysy aparyp berip júr. Biraq sany shekteýli jáne tek aǵylshyn tilinde bolýy kerek", — degen Aqjarqynnyń anasy Zýhra Seıtimova birinshi kezekte ata-ájesi úshin de alańdap otyrǵanyn jetkizdi.
Óıtkeni Aqjarqyn ata-ájeniń qolynda tárbıelengen. Onyń Qytaı elinde ustaldy degenin estigen qarıalar úshin bul habar qatty soqqy bolyp tıgen.
Qytaılyq mamandar da Aqjarqyn jaǵynda
Suhbat barysynda "Qyzymnyń aqtalyp shyǵatynyna senimdimin" dep birneshe ret aıtqan Zýhra Seıtimova advokattary da sot úkimi Aqjarqynnyń paıdasyna shyǵady dep boljam jasap otyr deıdi.
"Aqjarqyn osy ýaqytqa deıin taǵylǵan kináni moıyndaǵan joq. Basynda onyń isi qujattarda basqasha jazylǵan, keıin oǵan taǵylǵan ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrý jazasy alyndy. Endi is qaıta qaralyp jatqan soń qujattar da ózgertiletini belgili. Ótkende qorǵaýshysy istiń sozylyp ketýin osymen baılanystyrdy. Shynymdy aıtsam, ne oılarymdy da bilmeımin. İshki túısigim aldamaıdy dep otyrmyn" degen Zýhra Seıtimova qytaılyq keıbir mamandar da Aqjarqynnyń kinásiz ekenine senip otyr deıdi.
"Aqjarqynnyń áýejaıda ustalǵan kezindegi vıdeojazbalardy kórgen qytaılyq psıholog mamandary eger sómkesinde esirtki baryn biletin adamnyń júzinde kishkene bolsyn emosıanyń baıqalyp, qobaljýy tıistigin aıtypty. Al Aqjarqyn eshbir alańsyz turǵan. Mamandardyń aıtýynsha, eger adam bir ret bolsa da esirtki qoldansa, qan quramynda ol birneshe ýaqytta joıylyp ketýi múmkin, biraq tyrnaq pen shashta ómir boıyna saqtalady eken. Tipti esirtkini jaı ustap kórgen adamnyń qolyndaǵy kletkalarda onyń quramy saqtalady deıdi. Bul eki saraptama qorytyndysynda da Aqjarqyn taza bop shyqty. Advokattary da shyndyqtyń jeńip shyǵatynyna sendirip otyr",-dedi Qytaı túrmesinde otyrǵan boıjetkenniń anasy.
"Advokat aqysyn tappaı otyrmyn"
Aqjarqyn Turlybaı isti bolǵan soń ata-anasy úılerin satyp, týystarynan jylý jınaǵan. Keıin kredıt alǵan. Bas-aıaǵy jınalǵan 10 myń AQSH dollaryn Qytaıdaǵy qos advokattyń qyzmet aqysy retinde tólegen. Onyń biri aǵylshyn jáne orys, ekinshisi qytaı tilin erkin meńgergen. Al Qazaqstandaǵy qorǵaýshy Suńqar Nurmaǵanbetov Aqjarqynǵa aqysyz arasha bolyp keledi.
"Qytaıdaǵy eki qorǵaýshynyń qyzmet aqysynyń bir mıllıon teńgesi qalǵan. Ony naýryz aıynda berýim kerek edi. Ózim "Qyzmet aqysyn áli kúnge deıin tólemegen soń, jumys istemeı jatyr ma eken?" dep oılanyp otyrmyn. Bir mıllıon teńge biz úshin ońaı aqsha emes. Ózim eki jerde jumys isteımin, tapqan tabysym kredıtim (Aqjarqyn ustalǵan kezde qorǵaýshy aqysyn tóleý úshin alynǵan – avtor) men kúndelikti as-aýqattan artylmaıdy. Aqjarqynnan ózge de perzentterim bar ǵoı" dep muńyn shaqqan ana qarjynyń joqtyǵy qoldy baılap otyrǵanyn aıtty. Tipti Qytaı eline barmaq túgili, vıza jasatýdyń ózine aqsha tappaı otyr eken. SİM jasap bergen vıza merzimi ótip ketipti.
Úkim shyǵatyn kúndi eshkim bilmeıdi
"Qorǵaýshylar úkim ótken jyldyń basynda shyǵyp qalar dep úmittendirip edi. Keıin sol jyldyń sońynda ary ketse úsh aıda úkim shyǵýy múmkin dep te boljam jasady. Odan beri qanshama ýaqyt ótti. Qazir habar joq. Advokattary kútýden basqa amal joq deıdi. Úkimniń qashan shyǵatyny týraly tipti boljam da jasaı almaı otyr ol kisiler. Qorǵaýshylary qoldarynan kelgenniń baryn jasap jatqanyna senimdimin. Osy tamyz aıynyń ishinde Qytaıdaǵy qorǵaýshylarynyń biri Almatyǵa kelmekshi. Jaqsy habar bolar dep úmittenip otyrmyn",-dedi Zýhra Seıtimova.
Eske sala ketsek, jýyrda ǵana Aqjarqyn Turlybaıdyń Qazaqstandaǵy advokaty Suńqar Nurmaǵanbetov Qytaı eline baryp qaıtty.
"Shildeniń 17-20 aralyǵyndy Qytaıda boldym. Jumysym Aqjarqyn Turlybaıdyń isine qatysty. Qazir ne bolyp jatyr? Sot sheshimi jarıa etý satysynda tur. Sot (jańa quram) keńes berý bólmesine ketti. Aqjarqynnyń jaǵdaıy burynǵydaı qanaǵattanarlyq deńgeıde”, – dep jazdy advokat jelidegi paraqshasynda.
