Adamzat qaı zamanda da jer-jerdi tanyp bilýge qumar. Ásirese qazirgi tańda týrızmniń óte tanymal ekendigi belgili. Saıahatshylardyń áserinen zıan shekken kórikti jerler men tarıhı eskertkishterdi eshqandaı qarjylyq jáne tehnıkalyq resýrstar qalpyna keltire almaıdy. Qamshy.kz aqparat agenttigi adamdar óz qolymen joıǵan týrısik jerlerdi oqyrman nazaryna usynady.

1. Taılandtaǵy Phı-Fı araldaryndaǵy Maııa shyǵanaǵy

Bul oryn Leonardo Dı Kaprıonyń «Jaǵajaı» fılmi shyqqannan keıin týrıser arasynda óte tanymal boldy. Sodan bastap kúnine 5 myńǵa jýyq adam jaǵajaıdy kórýge kelgen.  Nátıjesinde, 2018 jyldyń maýsym aıynda ekologıalyq jaǵdaıǵa baılanysty munda saıahatshylardyń kelýine tyıym salyndy.

2. Paragvaı men Brazılıa shekarasyndaǵy Gýaıra sarqyramasy

Bul sarqyrama kórikti jerde ornalasqan. Adamdar 1982 jyly gıdroelektrostansıa salyp, sý qoımasy úshin sarqyramany bógep tastady. Jartastardy arnaıy dınamıtterdiń kómegimen qulatty.

3. Ispanıadaǵy Áltamıra úńgiri

Bul úńgir 2002 jyly kelýshi týrıser úshin tolyq jabyldy. Jartastaǵy sýretterge adamnan tynys alý kezinde bólinetin bý men kómirtegi dıoksıdi qatty áser etken. Sonyń saldarynan tastaǵy sýretter kógere bastaǵan. 2001 jyly úńgirdiń tolyq kóshirmesi qaıta jasalynyp, tapsyryldy. Endi saıahatshylar sýretterdi tek qana murajaıdan tamashalaıdy.

4. Bolıvıadaǵy Chakaltaı muzdyǵy

Ońtústik Amerıkanyń eń bıik shyńdarynyń biri bolǵan bul muzdaq 18 myń jyl buryn taıda bolǵan. 1980 jyldan bastap ol alasara bastady, al 2009 jyly jahandyq jylynýdyń nátıjesinde muzdaq tolyǵymen joıyldy.

5. Belızdegi Nohmýl pıramıdasy

 2,2 myń jyl buryn Maııa úndileri salǵan bul pıramıdany 2013 jyly D-Mar qurylys kompanıasynyń qyzmetkerleri búldozerlermen qıratty. Pıramıdadan qalǵan qaldyqtardy kórshi qaladaǵy joldy jóndeýge qoldandy. Tergeýdiń nátıjesinde ekskavator júrgizýshisine, qurylysshyǵa jáne eki basqarýshyǵa aıyppul salyndy.

6. Bolıvıadaǵy Poıvo kóli

Kól 2016 jyly klımattyń ózgerýine baılanysty tolyǵymen tartylyp ketti. Kóldiń bulaı qurǵaýyna adamdardyń aýyl sharýashylyǵy jáne sol aımaqta taý-ken jumystaryn júrgizýi áser etken. Aıta ketý kerek, bul kóldiń osymen ekinshi ret tartylýy. Tuńǵysh ret Poıvo kóli 1994 jyly qurǵap qalǵan. Sodan soń, jańbyr sýymen qaıta tolyqqan.

7. Avstralıadaǵy Toı torty jartasy

Bul jartas 2015 jyly óte tanymal bolǵan. Búgingi kúni kelýshilerń kóptigine baılanysty jartastyń qulaý qaýpi týyndap, artynan jol jabyldy. Biraq shekteýlerge, aıyppuldarǵa, tipti polısıanyń eskertýine qaramastan  áserli sýretter men vıdeolar túsirý úshin keletin týrıserdiń sany áli de kóp. 

8. Indonezıadaǵy Radja Ampat aralyndaǵy Koral rıfi

2017 jyly krýızdik kemelerdiń kesirinen aýdany 1,6 sharshymetr Koral rıfi joıyldy. Ony qalpyna keltirý úshin ondaǵan jyl qajet bolady. Bul jerge keltirilgen zıan 18,6 mıllıon dollarǵa baǵalanǵan.

9. Oregon shtatyndaǵy Dakbıll jartasy

Bul jartas 2016 jyldyń 29 tamyzyna deıin tanymal týrısik kórikti jerlerdiń biri boldy. Osy jartasta aıaǵyn syndyrǵan dosynyń kegin alý úshin bir top adam tabıǵı eskertkishti óz qoldarymen joıǵan.

11. Parıjdegi óner kópiri

Bul ataqty kópirde salmaǵy 45 tonnaǵa jýyq qulyp ilinip turǵan. Kópirdiń mundaı aýyr salmaqty kótere almaıtyn apatty jaǵdaıynan qoryqqandyqtan, úkimet on myńdaǵan qulyptardy kesip, alyp tastady. Onyń ornyna eshkim qulyp ilmeýi úshin áınek panelderin ornatty.

Jalpy álemde mundaı joıylyp bara jatqan kórikti mekender kóp. Tipti siz Qytaıdyń Uly qorǵany jaqyn arada joıylýy múmkin ekenin bilgende tań qalýyńyz múmkin. Qorǵanystyq maqsattarǵa arnalyp turǵyzylǵan eskertkish myńdaǵan týrıserdiń kelýinen eleýli zardap shekti. Sondaı-aq, Kolızeıdiń, Óli teńizdiń, Venesıanyń, tipti búkil Antarktıkanyń ózi  qurý aldynda tur.

Adamdar týrısik jerlerge qoqys tastap, ártúrli sýretter salyp, qundylyqtardy qıratyp, barǵan jerleriniń taǵdyry týraly oılaı qoımaıdy. Árıne biz eshkimdi saıahattaýdy toqtatýǵa shaqyrmaımyz, tek barlyǵymyz da barǵan jerimizge qamqorlyqpen qarap, qurmetteý kerektigin umytpaǵanymyz jón.