Aıta ketý kerek, «100 naqty qadam» Ult josparynyń 70-qadamynda Qazaqstanda halyqaralyq qarjy ortalyǵyn qurý qajettiligi atap kórsetildi. Elimizdiń tuńǵysh prezıdenti Nursultan Nazarbaev qol qoıǵan bul baǵdarlama shyndyǵynda aldaǵy jyldarǵa arnalǵan baǵdarsham ispetti boldy. Bul taıaýdaǵy bolashaqtyń qujaty desek te bolady. Osy 100 naqty qadamnyń negizinde qanshama zańdar shyqty, qujattar qabyldandy. Al biz sóz etkeli otyrǵan 70- qadamda ne aıtyldy? Munda Astana qarjy ortalyǵyn qurý máselesi kóterilgen. Ony arnaıy zańmen bekitý jáne jáne sýdıalardyń sheteldik mamandardan taǵaıyndalatyny atap kórsetiledi. Qysqashalap aıtqanda, Ult josparynyń 70 qadamynda atap kórsetilgen mindetterdiń birsypyrasy osy. Saraptap qarasaq, bir ǵana qadamnyń astarynda birneshe jáne óte kúrdeli mindetter jatyr. Biraq az ýaqyt ótpeı osy atalǵan mindetterdiń barlyǵy da oryndaldy. 2018 jyldyń qańtar aıynda halyqaralyq qarjy ortalyǵy óz jumysyn bastady. Onyń saltanatty ashylý rásimi Astana kúni qarsańynda ótti. Oǵan Elbasy qatysty. Elimizdiń tuńǵysh prezıdenti atalǵan ortalyq Qazaqstan tarıhynyń jańa kezeńiniń bastaýy bolatynyn aıta otyryp, munyń el ekonomıkasyna úlken ınvestısıa ákeletinin de jasyrmady. Óz sózinde Elbasy bul ortalyqtyń negizgi qarjy habyna aınalýy qajettiligine toqtaldy. Osydan keletin bir saýal, Astana qarjy ortalyǵynyń ereksheligi nede, ol Qazaqstanǵa ne beredi?
- Ol arnaıy zańmen bekitiledi.
- Aǵylshyn tili resmı bolady.
3.Ortalyqtyń qyzmetine qatysýshylarǵa salyqtyq jeńildikter beriledi. Sondaı-aq basqa da jeńildikter qarastyrylǵan.
- Óz zańy bar táýelsiz sot júıesi qurylady.
- Ol aǵylshyndyq quqyq qaǵıdattarymen qyzmet i steıtin bolady.
- Munda sýdıalar tek sheteldik mamandar bolady.
- Ortalyqta ınovasıalyq qarjy tehnologıalaryn damytý úshin tıimdi orta qalyptasady.
- Kapıtal naryǵy damıdy jáne munda jeke tulǵalardyń da qarjysy basqarylady.
- Astana qarjy ortalyǵynyń qurylýy halyqaralyq qoǵamdastyqtyń Qazaqstanǵa degen senimin arttyrýǵa yqpalyn tıgizedi.
- Atalǵan qarjy ortalyǵy álemdegi jetekshi qarjy ortalyqtarynyń tájirıbesin jete zerttep baryp ashylǵan. Taǵy bir aıta ketetin bir jaıt, Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵy elimizdegi ınvestısıalyq jaǵdaıdy qolaıly etedi, sonymen qatar Qazaqstanǵa syrt elden qarjy tartýǵa kóp jaǵymdy yqpalyn tıgizedi.Osy jerde týatyn taǵy bir saýal; 70 – qadamda atap kórsetilgendeı, ortalyq nege aǵylshyn qaǵıdattarymen jumys isteıdi? Munyń sebebi nede? Álemde halyqaralyq tólqujattar nemese kelisimder negizinen aǵylshyn tilinde jasalady. Sondyqtan da osy tilde jumys isteý jáne is qaǵazdaryn álemge túsinikti ortaq aǵylshyn tilinde júrgizý mańyzdy. Onyń ústine ortalyq táýelsiz. Qazaqstandaǵy basqa tıisti organdarǵa baǵynbaıdy. Onyń jumysy negizinen «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵy» zańynyń negizinde júzege asyrylady. Ortalyqtyń Qazaqstannyń memlekettik organdarynan táýelsiz ekenin aıta ketken jón shyǵar. Jalpy ótken tarıhqa nemese qarjy naryǵyna kóz salatyn bolsaq, álemde osy aǵylshyn qaǵıdattarymen jumys isteıtin ortalyq sanaýly-aq. Qarapaıym tilmen aıtar bolsaq, Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń resmı tili - aǵylshyn tili. Árıne, qarjy ortalyǵy táýelsiz bolǵanymen, onyń da bizdiń elimizge paıdasy baryn aıttyq. Aldymen el ekonomıkasynyń odan ary damýyna septigin tıgizedi. Onyń ústine elimizdi búkil álem tanyp biledi. Astana ortalyǵy halyqaralyq deńgeıdegi qarjy operasıalaryna qatysa alady. Qazaqstannyń qarjy naryǵyna nemese el ekonomıkasyna syrttan qomaqty kapıtal keledi. Atalǵan ortalyqtyń qalypty jumys isteýine qandaı kepildik bar. Birinshiden, atalǵan ortalyqty qurý týraly Elbasy qol qoıǵan Konstıtýsıalyq zań bar.
Ekinshiden, bul Táýelsiz Memleketter Dostastyǵy aýmaǵyndaǵy tili aǵylshyn, ózi aǵylshyndyq mártebege ıe bolǵan ortalyq.
Úshinshiden, ortalyqta jumys isteıtin sheteldik mamandarǵa Qazaqstan aýmaǵynda 5 jylǵa deıin vıza beriledi. Olar qaıta-qaıta ýaqytyn nemese merzimin sozdyryp otyrmaıdy.
Tórtinshiden, osy ortalyq arqyly Qazaqstannyń qundy qaǵazdar naryǵy, saqtandyrý salasy damıdy, elge ınvestısıa tartylady.
Besinshiden, tórtkúl dúnıeniń ár shalǵaıynan eger kelisimshartta daýly nárseler oryn alyp jatsa, talap aryz jazýǵa bolady. Ony ortalyqtaǵy sýdıalar qaraıdy. Qazir ınternet damyǵan kezde ony oryndaý da qıyn emes. Óıtkeni munda sot ókilderi jumys isteıdi, ıaǵnı ortalyqtaǵy 9 sýdıa kez kelgen daýly máseleni sheshe alady nemese túıtkildi jaǵdaıdy sheshýge septigin tıgizedi.
Altynshydan, álemdegi paıyzdyq ústemesi óte az ıslamdyq qarjy ınstıtýtyn damytýǵa múmkindik mol.
Mamandardyń baǵalaýyna qaraǵanda, Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵy aımaqtaǵy eń iri qarjy ortalyǵyna aınalady. Munda jańadan myńdaǵan jumys orny ashyldy. Bul árıne aǵylshyn tilin biletin jáne erkin sóıleı alatyn qazaqstandyq mamandar men jas túlekter úshin úlken mektep bolmaq.
Pikir qaldyrý