Biz tómende qol qoıýshylar, QR Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparovtyń ornynan ketýin suraımyz. Óıtkeni oǵan búginde qoǵamda qatty aıyptaýlarǵa ushyrap otyrǵan tómendegi jaǵdaılar sebep bolyp otyr.

Taıaýda  «Prezıdent jáne halyq», «Qazaq úni» gazetterinde  jáne  Abai.kz  portaly bastaǵan birneshe saıttarda jazylǵandaı, Halyqaralyq Zertteýshi jýrnalıser Konsorsıýmy (ICIJ) ınternet portaly álemge áıgili bolǵan ofshor ıeleri tizimin jarıalady («Salyqtan qashyp, ofshorǵa tyǵylǵandar tizimi. Mınıstr Qapparov otstavkaǵa kete me?» www.qazaquni.kz).  Olardyń ishinde 64-i  qazaqstandyq baı-baǵlandar. İshinde mınıstr de, mıllıarderler de, senator da, bankırler de, kásipkerler de, bári bar.

International Consortium of Investigative Journalists (Halyqaralyq Zertteýshi jýrnalıser  Konsorsıýmy)  saıtyndaǵy jarıalanǵan tizim tek áshkere bolǵan 2,5 mıllıon qujattyń nátıjesinde ǵana jarıa bolǵandar. Bul qujattarmen qazir 58 eldiń 112 jýrnalısi zertteý jumystaryn júrgizýde. Iaǵnı, bul tizim tek aısbergtiń beti ǵana…

ICIJ arqyly  jahanǵa jarıa bolǵan qúpıa ofshorlar tizimi kóptegen elderde laýazymdy tulǵalardyń otstavkilerine sebep boldy… Atap aıtqanda, Avstrıada otstavkiler oryn alyp, Izraıldaǵy tergeý amaldary júrýde. Endi Úlken segizdik elderi salyqtan qashqandarmen kúresti kúsheıtýge kiristi…

     Al bizdiń Táýelsiz Qazaqstanymyz   zańnan da, ardan da, salyqtan da táýelsiz, bárinen táýelsiz olıgarhtaryn ne isteıdi endi? Oıbaý-aý, olardyń ishinde Eýrazıalyq toptyń qazaq qazynasyn satyp, mıllıarderler atanǵan áıgili úsh noıanynyń ekeýi –Mashkevıch, Patoh Shadıevterdi bylaı qoıǵanda, memlekettik laýazym ıelenip otyrǵan Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov ta bar ǵoı!.. 

Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov buryn da joǵary laýazymdarda, munaıdyń qulaǵynyń basynda boldy...

Alǵash Qytaıdan araq tasymalymen tasy órge domalaǵan «Aksept» jekemenshik kompanıasyn basqarǵanda da Nurlan Qapparovtyń shýy az bolmap edi... Reitingmedia.kz saıty men birneshe BAQ-tyń jazýynsha, aqyrynda «Aksept» álsirep,  Qapparov birqatar spırt zaýyttarynan aıyrylady. Keden bıznesine aralasqan «Aksept-Termınal» kompanıasyna da búkil keden salasyn arnaıy aqparattyq baǵdarlamamen jabdyqtaýǵa memlekettik búdjetten mıllıardtaǵan teńge bólingen bolatyn...  Alaıda, tenderdiń jeńimpazy «Aksept-Termınal» jumysyn aıaqtaǵan soń júrgizilgen tekserý anyqtaǵandaı, maqtaýly baǵdarlama túkke de jaramsyz bolyp shyqty. Memlekettiń mıllıardtaǵan qarjysyn jelge ushyrǵan Nurlan Qapparov zań aldynda qatań jaýapkershilikke tartylý kerek bolǵanymen, qutylyp ketti..

       Jalpy Nurlan Qapparovtyń mansabynyń ósýi dosy Muhtar Áblázovtyń bıznesten úkimetke kelýimen tikeleı baılanysty bolatyn. Energetıka jáne mıneraldyq resýrstar vıse-mınıstri kezinde de atyshýly isterde aty shyǵyp qaldy... Vıse-mınıstr  Nurlan Qapparovtyń óziniń «Ersaı» kompanıasynyń múddesi úshin, ıaǵnı jeke múddesi úshin  «Adjıp» kompanıasynyń operatorlaryna lobıstik qyzmet kórsetkeni de áshkere bolyp qalǵan edi...  Sondyqtan ornynan túsip, shetelge ketip qalyp, shýly áńgime zorǵa tynshyǵan edi...

Sol kezdiń ózinde 2007 jyly Italıadaǵy dúnıejúzine áıgili Komo kóliniń jaǵasynda «Djýzeppına» atty elıtalyq vıllany qazaqstandyq mıllıoner Nurlan Qapparovtyń 8 mıllıon evroǵa satyp alǵanyn ıtalándyq basylymdar jarysa jazyp jatty...  Talaı jemqorlar men paraqorlardy anyqtap, nebir qarjylyq quıtyrqy operasıalardyń qupıasyn ashqan atyshýly «Vıkılıks» saıtynda da Qazaqstanǵa qatysty biraz qupıa qujattardyń jaryq kórgeni belgili. Sol qujattarda Qapparovtyń da aty atalypty. AQSH-tyń Qazaqstandaǵy eks-elshisi  Rıchard Hoýgland óziniń Vashıngtondaǵy Aq úıge jazǵan depeshasynda Qapparovtyń Almatydaǵy páterin: «Negizi, bul baspanany páter dep ataýǵa kelmeıdi. Durysy, bul jalpy kólemi 650 sharshy metrdi quraıtyn dýpleks»-dep sıpattaıdy... (Reitingmedia.kz)

Nurlan Qapparov ıelik etetin Lancaster Group Kazakhstan kompanıasy 2004 jylǵy 19 jeltoqsanda daryndy qarjyger Erjan Tátishevtiń qaıǵyly jumbaq qazasynan keıin, Qapparovtyń mektepte birge oqyǵan dosy Muhtar Ábilázovtiń menshigine ótken  BTA bankten 2007 jyly 40 mıllıon dollar nesıe alyp, ony Seıshel aralynda qonaqúı keshenin salý úshin...  ofshorlyq kompanıaǵa... (?) aýdarady. Central Asia Monitor  gazetiniń jazýynsha, mıllıondaǵan nesıe Almatydaǵy «Qashaǵan» bıznes ortalyǵy ǵımaratyn kepildikke qoıý arqyly jáne atyn jarıalaýǵa bolmaıtyn belgisiz bir tulǵanyń jeke kepil bolýymen alynady. Al orasan aqsha áli qaıtqan joq, salynǵan qonaqúı de joq... Sondyqtan Lancaster Group Kazakhstan kompanıasynyń 2007 jyly alǵan 40 mıllıon dollar qaryzy bankiniń problemaly nesıeler kategorıasyna jatqyzyldy. Onyń qashan qaıtarylatynyn bir qudaı biledi...

Sóıtip,  barǵan  jerin shýlatyp júrgen Nurlan Qapparov onshaqty jyldan soń, aıaq  astynan taǵy da mınıstr bolyp shyǵa kelgende, «bul qalaıdy» biraz BAQ jazyp edi… Endi, mine, aıaǵy mynadaı bolýda…

«Qazaq úni» gazeti  «Mınıstrler Qapparov pen Dosaev múgedekter men áıelderdiń nanyna aýyz salýda!...» atty maqalada (№25-26 02.07.2013.)  bylaı dep jazady:  «2013 jyldyń 25 maýsymynda Almaty qalasyndaǵy aty belgisiz bir baspasóz klýbynda azdap bolsa da nápaqalaryn aıyryp júrgen áıelder, bala-shaǵalar, Aýǵan soǵysynyń múgedekteri jýrnalısermen  baspasóz máslıhatyn ótkizdi. Ortaǵa shyǵyp sóılegenderdiń barlyǵy da mınıstrler: Nurlan Qapparov pen Erbolat Dosaev degenderdiń Almaty qalasyndaǵy 1500-den astam aıaldamalardy tartyp alyp jatqandaryn ashyna aıtty. Eń aldymen qalamyzdaǵy aıaldamalardyń barlyǵy derlik, qarapaıym halyqtyń bir tobynyń jumys orny eken. Olar onda dámhanalar, dúkender, basqa da halyqqa qyzmet kórsetý túrlerin ashyp, óz kúnderin ózderi áýpirimmen  kórip júrgen. Endi kelip, onsyz da shylqyǵan baı, baı ǵana emes shetterinen mıllıarderler – Qapparov pen Dosaev degender solardyń  bir japyraq nandaryna aýyz salypty. Bul baıshikeshterde uıat pen nysap degender  bar ma eken?  Baspasóz máslıhatynda shyǵyp sóılegen álgi bir qarapaıym halyqtyń muń-zaryn tyńdap otyryp, tóbe shashyńyz tik turady. Bul týraly alǵash “Qazaq úni” gazeti  2013 jyldyń  21  mamyryndaǵy  № 18-19  sanynda “Reıderstvo po almatınskı... Bezzakone doshlo do ostanovok” degen maqalada   másele kótergen de edi…»

Shamasy, halyqtan, salyqtan qashyp, ofshordy panalaǵanmen Nurlan Qapparov sol halyqtyń salyǵy arqyly ustalatyn Úkimetke múshe bolyp, mınıstrdiń maıly ornyna jaıǵasýdan tartynbaǵan sekildi…  Bul masqara paradoks emes pe? Memleketke salyq tóleýden qashý úshin ózin ofshormen qorshap-qorǵaýdy jaqsy biletin   Qapparov Qorshaǵan ortany qorǵaýdy qalaı damytady deseńizshi?!.  Ózin "ekolog emespin» dep málimdegen Nurlan Qapparov ekologıalyq vedomostvo basshylyǵyna  qaıdan sap ete qaldy? 

Aıtpaqshy, Parlamenttegi úkimet saǵatynda  «Jasyl ekonomıka» baǵdarlamasyndaǵy keıbir málimetterdiń kúmándiligine baılanysty Májilis depýtaty Ergen Doshaevtyń «elimizdegi qaldyqtardyń kólemi qansha?» degen suraǵyna osy salaǵa jaýapty mınıstr Nurlan Qapparov dym jaýap bere almady... Sondyqtan da depýtat Ergen Doshaev sol kezdegi premer-mınıstr Kárim Másimovke  ekologıa máselesimen depýtattyq saýal joldaýǵa májbúr boldy.  Sol kezde de  «2015 jyly jaýap beremin» dep masqara bolǵan  QR Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparovty talaı BAQ soıyp saldy. «Óıtkeni Májilistegi Úkimet saǵatyna kelgen mınıstrdiń mińgiri – ataǵynan at úrketin qyzmetine jaraspady. Jaraspaǵany bylaı tursyn, tipti tegis jerden súrinip, jýrnalıserge kúlki boldy. Al dana halqymyz “Kúle bilý – ómir, kúldire bilý – óner, kúlki bolý – ólim” deıdi,»-dep jazdy «Jas Alash» gazeti.

Bıylǵy 30 mamyr kúni Elbasy N.Nazarbaev «Qazaqstan Respýblıkasynyń «Jasyl ekonomıkaǵa» kóshýi jónindegi tujyrymdama týraly» Jarlyqqa qol qoıǵan bolatyn. Al Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri N.Qapparovtyń shetelden arnaıy mamandar aldyryp, qyrýar mıllıondardy shashyp jazǵyzǵan Jasyl ekonomıkaǵa kóshý jónindegi tujyrymdamasy joǵaryda Májiliste depýtattardyń kúdigin týdyrǵan aýadan alynǵan sıfrlar  men málimetter sekildi  búgingi naqty derektermen sáıkese bermeıtinin oılasaq, Elbasymyz erekshe mán berip otyrǵan jasyl ekonomıkamyz «sengen qoıymyzdyń» arqasynda masyl ekonomıkaǵa aınalyp ketpeı me degen qaýip te joq emes...  Eger olaı bolyp jatsa, bul memleket basshysyn kezekti uıatqa qaldyrý bolyp tabylatyny anyq...

Al Baıqońyrǵa Reseıdiń zymyrany qulap, el shýlap jatqanda, Úkimette apatqa baılanysty qurylǵan arnaıy komısıa tóraǵasy, Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov apat aımaǵyna áli  barmapty...

Bul týraly ótken seısenbide, 23 shilde kúni Premer-mınıstr Serik Ahmetovke Qyzylorda oblysynyń ákimi Qyrymbek Kósherbaev "Proton" zymyran tasyǵyshy qulaǵan  aımaqqa quzyrly organ basshylary áli kúnge aıaq baspaǵanyn habarlaǵan edi. Sol kúni Tótenshe jaǵdaılar mınıstri Vladımır Bojko ǵarysh aılaǵyna Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri N.Qapparov bastaǵan top baratyndyǵyn habarlaǵan.  Alaıda, Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstriniń sapary ótken aptaǵa josparlanǵanmen, apat ornyna Qapparovtyń taǵy da kelmegeni habarlandy. Bundaı jaýapsyzdyq  týraly «Jas Alash» gazeti bastap, birqatar BAQ pen ınternet saıttary da másele kótergeni belgili. Bar máselege asqan sabyrlylyqpen qarap, selt ete qoımaıtyn bas  gazetimiz «Egemen Qazaqstannyń» ózi: «Qyzylordańyzda «Proton» qulady. Geptıl tógildi. El de, jerde ýlandy. Biraq «bu qalaı?» degen bireý boldy ma? Jan-jaqtan jamyrap aıtqandaı bolyp ek. Sózińdi qulaǵyna qystyrǵan adam bar ma? Ári-beriden soń Astanadan osy salaǵa jaýapty bir adam keldi me? Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov zymyran qulaǵan bette nege kelmeıdi Qyzylordanyń jerine?..»-dep jazdy 27 shilde kúngi sanyndaǵy «Qaısysy qymbat: adam ba, aılaq pa?» atty maqalada.

Sonda,  osy ýaqytqa deıin úkimet qurǵan apatqa baılanysty arnaıy komısıa tóraǵasy, Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri Nurlan Qapparov Baıqońyrdaǵy el jaǵdaıyn bilýdi kerek dep tappasa, osyǵan tikeleı jaýapty mınıstrdiń orynda nege otyr? Shetelge, tabıǵaty tańǵajaıyp jerlerge demalyp qaıtýǵa bola zý etip, ushyp baryp kele beretin mıllıoner mınıstrdi  tuzy men geptıli burqyrap jatqan, ókpek jeldi Qyzylorda óńiri qyzyqtyrmaı ma, joq,  jol alystyq qylyp jatyr ma?  Álde, apatqa ushyraǵan aımaqtaǵy halyqtan qashqan mınıstr, salyqtan qashyp, ofshorǵa tyqqan qarjylary áshkere bolyp qalǵasyn,  áýresinen qoly bosamaı júr me?.. Sonda geptılge ýlanyp jatqan mıllıondardyń janynan  góri urlanyp jatqan mıllıondardyń qamy artyq bolǵany ǵoı Qapparov myrzaǵa !?.

600 tonnaǵa jýyq janarmaıy bar zymyran jarylyp, qorshaǵan ortaǵa asa zıandy alapat ýly geptıl tógilip jatqanda Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri: «Júrgizilgen saraptama qorytyndysy boıynsha aýa men topyraq quramynda geptıl anyqtalǵan joq. Basqa da zattar qajetti kórsetkishten aspaıdy. Búginde ol aımaqty kezeńmen zertteý jalǵasýda» deıdi ol jaqqa aıaq baspaı-aq, bas aýyrtpaı-aq... Al QR Ulttyq Ǵarysh agenttigi tóraǵasy orynbasary Erkin Shaımaǵanbetov: «Reseı tarapy keltirgen málimetter boıynsha bir keli topyraqta 123 mlg. ýly zat bar. Bul shekti kórsetkishten 1230 ese kóp. Qazaqstandyq mamandar málimeti boıynsha da raketa qulaǵan oıyqta geptıldiń topyraqty lastaýy rastalyp otyr» deıdi. Bizdiń  Qapparov bastaǵan komısıamyz áli bir qorytyndy shyǵara almaı júrgende apatqa kináli bolyp otyrǵan  Reseıdiń ózi bárin kesip-piship, eseptep, geptıldiń zıandylyǵyn da anyqtap berip otyr... Sonda el sengen mınıstrimiz qaı elge jaramsaqtanyp, kimniń soıylyn soǵyp otyr?.. 

Iaǵnı, mınıstr Qapparov  depýtattar aldynda  tıisti málimetterden maqurym bolyp qana qoımaı, qorshaǵan ortaǵa qaýip tónip, tótenshe jaǵdaı ornaǵanda da qolynan eshnárse kelmeıtinin kórsetti...

Ótkende ǵana “Aq jol”  partıasy tóraǵasy, Májilis depýtaty Azat Perýashev Parlamentte sheteldik  ofshorlyq aımaqtardaǵy Qazaqstan aqshasyn elge qaıtarý týraly másele kótergende Ulttyq bank tóraǵasy G.Marchenko: “Ofshorlyq aımaqtarda Qazaqstan azamattary joq” -dep soǵyp jibergen bolatyn… Endi, mine, masqara bolǵanda Qazaqstannan bir emes, eki emes… baqandaı 64 azamattyń aty jarq ete qaldy…

Iá, biz «eldiń mıllıardtaryn úptep ketken  Muqtar Áblázovtyń shetel ofshorlyq aımaǵynda  31 kompanıasy bar eken» dep, quıryǵyna qońyraý baılap,  aıqaılap júrsek, Áblázovpen bir mektepte - Almatydaǵy fızıka-matematıka  mektebinde  oqyǵan esebi kúshti dostarynyń biri Nurlan Qapparovyńyzdyń ofshorlyq matematıkasy da  odan kem kórinbeıdi…  Óıtkeni,tizimde 47-i bolyp turǵan Alımbek Seıdýllaevtyń  Lancaster kompanıasy basqarma tóraǵasy ekenin eskersek, ol kompanıanyń da tizgini Nurlan Qapparovta bolǵany elge belgili.  Sol sekildi   Lancaster kompanıasy men  N.Qapparovtyń qatysy bar ózge de kompanıalar - Kazınvestbank jáne Ersai Caspian Contractor, “Syrymbet” ken orny   basshylyqtarynda júrgen  43-shi Iýrıı Pak, 52-shi Berık Kanıev (Lancaster Group kompanıasy  dırektorlar keńesi tóraǵasy) myrzalar da ofshor ordasynan tabylýda…   Bul málimetter  biraz oılarǵa jeteleıtini anyq…

       Ózge, biz umtylyp júrgen  damyǵan elderde mundaı áshkereden soń mınıstrler ózderi-aq otstavkige ketýde… Tamshydaı da uıat pen ar-namys qalsa, Qapparovtyń ózi-aq aryzyn jazyp, ornyn bosatýy kerek emes pe?!.

Al bizdiń Qazaqstanda bári kerisinshe bola bere me?.. Osy bizde osyndaı shýly isteri bar sheneýnikterdiń biraz jyl ýaqytsha kózden tasa bolyp, bir kúni aıaq astynan bılik bıigine qona qalatyny úrdiske aınalyp bara jatqany da qoǵamdy qatty oılandyra bastaýda... Qashanǵy bizdiń sheneýnikter qaınaǵan qoǵamdyq pikirge shekesinen qarap, taırańdaı beredi?

 Iá, ádettegideı, bárine mindetti túrde Prezıdent aralasyp, qoǵamdy shýlatyp jatqan keleńsiz iske núkte qoıylýy tıis dep oılaımyz!

      Halyqtan qashyp, salyqtan qashyp, ofshorǵa tyǵylǵan mınıstr halyqtyń salyǵyna ustalatyn Úkimette ornyn bosatpaı qalaısha otyra beredi ?!.

Qabdesh Jumadilov, Qazaqstannyń Halyq jazýshysy, QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

 Tólen Ábdikov, jazýshy, QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

Dýlat Isabekov, jazýshy, QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

Ómirzaq Aıtbaev, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń tóraǵasy, Ulttyq ǵylym akademıasynyń akademıgi,

Sábıt Dosanov, jazýshy, QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri, Halyqaralyq  Sholohov syılyǵynyń laýreaty, akademık

Temirhan Medetbek, aqyn,QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

Rysbek Sársenbaı, «Jas Alash» gazeti Bas redaktory, qoǵam qaıratkeri,

Saılaý Batyrshauly, QR Dıplomatıalyq qyzmetiniń qaıratkeri, Eýrazıa ýnıversıtetiniń profesory,

Qoǵabaı Sársekeev, jazýshy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, «Qazaq» gazeti bas redaktory,

Sofy Smataı, jazýshy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri,

Mereke Qulken, jazýshy, «Ólke» baspasynyń dırektory,

Marat Toqashbaı, jazýshy-jýrnalıst, «Prezıdent jáne halyq» gazetiniń bas redaktory, Israıl Saparbaı, aqyn,  Táýelsiz Tarlan-Platına syılyǵynyń laýreaty,

Rafael Nıazbek, aqyn, Sheshenstannyń Memlekettik syılyǵynyń ıegeri,

Áshirbek Syǵaı, Memlekettik syılyqtyń laýreaty,  teatr synshysy,

Serik Turǵynbekov, aqyn, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

 Ibragım Isaev, aqyn, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

Sultanáli Balǵabaı, jazýshy-dramatýrg, Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵy tóraǵasy orynbasary,  Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

Hanbıbi Esenqaraqyzy, aqyn, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

Ǵalym Jaılybaı, aqyn,  Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasy tóraǵasynyń birinshi orynbasary, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty,

Dos Kóshim, «Ult taǵdyry» birlestigi tóraǵasy,

Nurıddin Balqıaev, qoǵam qaıratkeri

Kópen Ámirbekov, aqyn, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty, Prezıdent syılyǵynyń ıegeri,