Táýelsiz Qazaqstandaǵy alǵashqy iri bıznesmenderdiń biri Bolat Ábilov tól valúta – teńge qoldanysqa engizilgenge deıin Qazaqstan rúblge táýeldi bolyp, ekonomıka qatty zardap shekkenin aıtty.

Kásipker ekonomıka úshin qıyn shaq 1993 jylǵy tamyzda týǵanyn eske aldy.

– 1991, 1992 jyldary bári jaqsy edi. Tek devalvasıa sumdyq bolatyn. Jaǵdaı 1993 jylǵy tamyzda qıyndaı bastady. Borıs Elsın (Reseıdiń sol kezdegi prezıdenti – red) tamyzdyń basynda eki aptadan keıin rúbldiń erkin aınalymy basqa elder aýmaǵynda toqtatylatynyn aıtty. Ol kezde rúbldi Qazaqstan men Tájikstan (Reseıden bólek - red) qoldanatyn. Osy kezde Qazaqstan ekonomıkasy qatty zardap shekti, kóptegen qatelikterge jol berildi. Elsın málimdemesinen keıin Reseı eski rúbldi qabyldaýdy bas tartyp, jańa rýblin shyǵardy. Al eskisin joıýy kerek bolǵan. Biraq olar olaı etpeı, ushaqpen eski rúbldi Qazaqstan aýmaǵyna alyp kelip, biz dollarǵa satyp alǵan taýardy joq aqshaǵa, kádimgi qaǵazǵa alyp ketti. Sporttyq kıim kıgen jigitter sómke-sómke eski aqshamen kelip, bizdiń taýardy satyp alatyn. Sol qyrkúıek, qazan aılarynda Qazaqstannan mıllıardtaǵan taýar kádimgi qaǵazǵa, ótirik aqshaǵa jylystap ketti. Sheshimniń (Qazaqstannyń tól valútasyn shyǵarý týraly sheshim – red) uzaq qabyldanǵanyna tańmyn. Ulttyq valúta qoldanysqa engen 1993 jylǵy 15 qarasha – men úshin naǵyz táýelsizdik sımvoly. Táýelsizdikti jarıalaǵan 16 jeltoqsanda emes, ánuran, eltańba, tý qabyldanǵanda emes, olar bar bolǵanymen qolmen ustap, sezine almaısyń, teńge qoldanysqa engen 15 qarashada ǵana bıznesmen, adam retinde táýelsizdikti sezindim. Qarjylyq saıasatymyzdy, altyn-valúta qorymyzdy júrgizip, Máskeý, Kreml ne aıtady eken dep jaltaqtamaı ómir súrý bastalǵanda ǵana men táýelsizdiktiń ne ekenin sezdim, – dedi Ábilov medıakásipker Armanjan Baıtasovqa bergen suhbattar serıasy barysynda.

Qazaqstan táýelsiz el bolyp jarıalaǵan 1991 jylǵy 16 jeltoqsannan eki jylǵa jýyq ýaqyt ótkennen keıin óziniń ulttyq valútasyn qoldanysqa engizgen. Oǵan deıin Keńes odaǵynyń rýbli qoldanylyp keldi. 

Sondaı-aq Qazaqstan egemendik týraly deklarasıany Keńes úkimetine engen elder arasynda sońǵylardyń biri bolyp jarıalaǵan. Keı sarapshylar muny sol kezdegi bıliktegilerdiń saıası jaltaqtyǵymen, Máskeýdiń qas-qabaǵyn ańdyp, solardyń aıtqanynan shyǵa almaǵanymen, odaqty saqtap qalýǵa tyrysqanymen baılanystyrady.