Prezıdent Marchenkoǵa ekinshi múkindik bere me?
Jaqynda qazaqstandyq BAQ-ta Ulttyq bank tóraǵasy Qaırat Kelimbetov qyzmetinen ketpek degen sybys tarady. Bul týraly «Qamshy» portaly nur.kz saıtyna silteme jasaı otyryp habarlaıdy.
Atalmysh aqparat kóziniń habarlaýynsha, Qaırat Nematuly jaqyn arada Ulttyq bank tóraǵalyǵynan bosatylmaq. Qazir apparattaǵylar Memleket basshysynyń Nú-Iorkten oralýyn kútýde eken. Árıne, sońǵy sheshimdi Prezıdent qabyldaıtyn bolady.
Degenmen resmı organdaǵylar Kelimbetovtiń otstavkaǵa ketýi týraly aqparttyń túspegenin alǵa tartqan.
Kelimbetovtiń otstavkaǵa ketýine sebepter jetkilikti bolsa da...
Qazaqstandyqtardyń esinde Kelimbetov myrza «eń ótirikshi basshy» retinde saqtalatyny aıtpasa da túsinikti. Qarapaıym halyq ta, sheteldik ekonomıser men saıasatkerler de endigi jerde Kelimbetovke senýden qalǵan. Qazaqstan tarıhynda ol óziniń ne istep júrgenin bilmeıtin ekonomıs retinde qalatyny da sózsiz. Sonymen qatar, sanaly túrde halyqty aldap soqty. Bulaı dep bajaılaýymyzǵa bas bankırdiń ózi sebepker. 2014 jyldyń qarashasyndaǵy devalvasıa oryn almas buryn, ákki bankır búkil halyqty «eshqandaı teńge qunsyzdanýy bolmaıdy» dep sendirgeni esimizde. Keıin, «men esh nárseden habarsyzban» dep shyqty. Dál osyndaı kartına bıyl da qaıtalandy. Bul jolǵy teńgeniń qúnsyzdanýy men dollar baǵasynyń kúrt sharyqtaýy – birinshi kezekte qarapaıym halyqtyń qaltasyna salmaq salǵany belgili. Ásirese, ıpotekaǵa jáne nesıege turǵyn úıler men múlik alǵandar 50 paıyzdyq ústeme aqy tóleýge tıisti májbúrli boldy. Teńgeniń túbine jetken, garontıkalyq júıeniń demogog basshylary (premer Másimovten bastap..) bir emes, birneshe márte halyqty aldap soqqan alaıaqtar jazasyz qalmaýy tıis edi. Másele ulttyq valútanyń devalvasıasynda ǵana emes. Elimizdiń basty banki baǵyttaýshy bolýy tıis qarjy saıasatyn júıesiz júrgizý máselesi de bar.
Kelimbetov ketse, ornyna kim laıyq?
Aıta keteıik, osynyń aldynda eks-premer-mınıstr Á.Qajygeldın myrza «Prezıdent Ulttyq bank tizginin O.Jandosovqa tapsyrý tıis» dep málimdegen bolatyn.
Ras, Qazaqstanda oryn alǵan teńge devalvasıasy ádettegideı kezekti ekonomıkalyq qatelikterdiń jáne beırasıonaldy sheshimderdiń biri boldy. Halyq pen bılik arasyndaǵy senim joǵala bastady. Tipti, qalmaǵan da bolar... Al Qajygeldınniń pikirinshe, Jandosovty atalmysh qyzmetke taǵaıyndaý arqyly halyqaralyq qarjy ınstıtýttarynyń senimin qaıtarýǵa jáne sheteldik ınvestorlardyń jumystaryna senimdilik ákelýge, sonymen qatar, halyqtyń Ulttyq bankke degen kózqarasyn túzeýge jol ashýy múmkin.
«Aqsaqal bılik» úshin kim tıimdi. Marchenko ma, álde Jámishev pe?
Beıresmı derekkózderge súıener bolsaq, Kelimbetovtiń ketýinen keıin Ulttyq bankti Jámishev nemese Marchenko basqarýy múmkin.
Al saraptap kóreıik. Bolat Jámishev isti jaqsy biledi. Elıtalyq komanda oıynshysy. Ulttyq banktiń tóraǵa orynbasary, qarjylyq baqylaý basshysy, qarjy mınıstri, aımaqtyq damý mınıstrliginiń basshysy qyzmetterin atqaryp, búginde Qazaqstannyń Damý bankin basshylyq etedi. Qarjy, ekonomıka salasynda tájirbıeli. Alaıda Prezıdenttiń Ulttyq bank tóraǵalyǵyna Jámishti taǵaıyndaýyna sáıkestik koefısenti tómendeý. Sebebi, Marchenko bar ǵoı.
Al Grıgorıı Marchenkoǵa keletin bolsaq, ol keı jyldary, tipti Ulttyq bankti basqarǵan. Minezi bar.
Eń bastysy - ótken aptada Úkimet basshysy Másimov myrza Marchenkony Almatyda qabyldaǵan. Ekeýiniń ne týraly sóıleskeni týraly naqty aqparattar taralmaǵanymen, qazaqstandyq aqparat kózderine súıensek, Marchenkonyń bolashaq qyzmeti týraly áńgimelerdiń bolýy ǵajap emes.
Onyń ústine, bizdegi qalyptasqan júıe boıynsha, kez kelgen sheshim, zańnamalyq qujattar – Másimov myrza maquldamasa quny kók tıyn ekeni túsinikti. Bizdegi ornyqqan saıası «oıynshyqtardyń» buǵan eti úırenip qalǵany jasyryn emes. Másimovtiń mysy ma, Prezıdenttiń pármeni me? Áıteýir, Kelimbetov ketetin kún alys emes. Endi Ulttyq bankti kimderge senip tapsyramyz? Jańa keletin tóraǵa – qarjylyq qıyndyqtan qutqaryp, teńgeni tyǵyryqtan shyǵara ala ma? Turaqsyzdanǵan naryqty – qalypqa keltirý úshin qansha ýaqyt kerek?
Tekeler tiresi bastaldy...
Nurgeldi Ábdiǵanıuly
