Turmysqa ázirge shyǵa qoımaǵan qyzdarǵa el-jurttyń "turmysqa nege shyqpaı júrsiń? Óziń shyǵar mensinbeı júrgen" deıtini jasyryn emes. Qaı qyz da bireýge jar, bireýge kelin, bireýge jeńeshe bolǵanyn qalaıdy dep oılaımyn. Al jigitterge sóz bersek, "qyzdar kólik pen úıińdi suraıdy, aqsha suraıdy" dep shyǵady. Bes saýsaq birdeı emes...  Ózińiz de jan-jaǵyńyzǵa kóz salyp, "tyńdap" kórińiz. Siz de túrli jaýap alasyz. Sosyn qyzdarǵa suraq qoıarda kóp adam oılanatyn edi.

Keı qyzdar turmysqa nege asyqpaıdy? Qyzdar jigitterge senbeı me? Nemese jigitter usaqtalyp ketti me? Toı bolýy mańyzdy ma? Jigitte qandaı qasıet bolýy kerek? Qyzdar úshin karera basty orynda ma? Qyz ben jigittiń róli aýysyp ketken be? Osy suraqty qurbylaryma qoıǵanmyn.  Qyzdardyń jaýabyn oqyp kórińizder.

Aıman

Ózim áýel bastan turmysqa erte shyqpaımyn dep sheshim qabyldaǵanmyn. Jasyrmaımyn, karerany birinshi orynǵa qoıdym. Sol sebepti talaı usynystan bas tarttym. Endi ýaqyt keldi dep esepteımin. Bir jaǵy, oıymdaǵy azamat kezdesken joq áli. Ekeýmizdiń oıymyz bir jerden shyǵatyndaı úndestik qajet. Jigittiń bir minezi unamaı qalsa boldy, bas tartatyn ádetim bar. Jigittiń ótirik aıtqany, ýádesinde turmaýy unamaıdy. Jigitter shynymen de usaqtalyp ketken degen pikirge kóp jerde kelisemin. Naǵyz er azamatqa tán minezden aıyrylyp qalyp jatyr. Otbasynyń qorǵany bolýdan, jaýapkershilikten qashady. Sol sebepti otbasyn ózi ǵana asyrap otyrǵan kelinshekter kóbeıgen shyǵar. Turmysqa shyǵa jatarmyz, odan tragedıa jasamaımyn.

Baqytgúl

Biletinim, meni syrtymnan mánsap qýǵan adam dep oılaıdy kóbi. Jalǵyz júrgen qyzdardyń bári birdeı sanaly túrde qyzmet qýyp júrgen joq. Bir jaǵynan sharshap kettim. "Nege turmysqa shyqpaısyń?" degen suraq qoıǵanda úndemegenimmen, keıde úıge kelip jylap alamyn. Turmysqa shyǵamyn dep júrgen jigitim qaıtys bolyp ketti. Sondyqtan bul suraq aýyr tıedi. Maǵan ýaqyt kerek... Negizi óz adamyma degen armandarymdy sandyqqa salyp tastaǵan sıaqtymyn. Aınalamnyń túrtpekteýinen sharshadym. Bir kúni jan-jaǵyma qarap, súıeý bolatyn, kúıeý bolatyn adamǵa ózimdi tapsyramyn-aý... Ýaqyttyń enshisinde.

Botagóz

Ómirlik tańdaý bolǵan soń jan-jaqty oılanyp sheshim qabyldaýym kerek. Oǵan ózimnen basqa eshkimdi aralastyrǵym kelmeıdi. Eshkimdi "nege erte, nege kesh turmys qurdyń" dep kinálamaý kerek. Sebebi, onyń jaýabyn biletin adam jalǵyz ózi bolyp, bóliskisi kelmeýi múmkin, ne jaýabyn ózi de bilmeýi múmkin. Allanyń buıyrtqan ýaqytynda bolady dep oılaımyn. Sáti tússe, turmysqa shyǵý úshin bir kúnniń ózi jetkilikti sıaqty. Karera – aıtyp júrgen syltaýym ǵana. Azamaty qolynan ustap, alyp ketemin dese, qatyp qalatyn qyz joq sekildi. Eń názik, eń osal jaratylyspyz ǵoı. Qasymyzda er-azamat joq bolǵan soń myqty bolyp júrmiz. Kezdesken kúni-aq názik bola salamyz ǵoı... Toı bolǵany durys shyǵar. Azdy-kópti qýanysh, halyqtyń qazynasy ǵoı. Qalyńdyǵyna aq kóılek kıgizip, toı jasap bere almasa, bilmeımin endi...

Aısulý

Qazir jigitter ózindik "meni" bar qyzdardan qorqady. Olar úıdiń qojaıyny bolǵysy keledi, kelinshegi sózin eki etpeı oryndap, solardyń degenimen júrse deıdi. Qazan-oshaqtan shyqpasa eken deıdi. Sol sebepti, sál minezi bar, ómirlik maqsaty bar qyzdardan qorqady. Maǵan menen myqty, menen góri bilimdi jigit kerek shyǵar. Osal adamnyń janynda júre almaıtyn sıaqtymyn. Biraq bir adamdy tańdasam, barymdy salyp, sony bir jerden shyǵarýǵa tyrysarym anyq. Ondaı adam kezdesse ózimdi umytyp ketem be dep taǵy qorqamyn. Alaıda, áıel de adam, tulǵa. Ol da qoǵamǵa óz paıdasyn tıgizgisi keledi. Adamnyń ómirlik maqsaty alýantúrli. Bireýler otbasy úshin jaralsa, ekinshileri ǵylym men bilim qýyp ketedi. Ómir súrýdiń bárine ortaq formýlasy joq. Sonysymen de qyzyq. Otbasy men kareramdy qatar alyp júrgim keledi. Ózim toıshyl emespin. Toı jasaý – shoýmen teń. Maǵan ondaı shoý jasaǵan unamaıdy.

Jazıra

Sońǵy ýaqytta toı jasaý mindetti emes degen oıǵa kelip júrmin. Odan da sol toıdyń aqshasyna saıahat jasasań kúshti ǵoı. Toıǵa kelgen halyqtyń batasyn alǵan jaqsy. Biraq eki ese shyǵyn, qanshama júıke ketedi. Sony oılasam, toı jasaǵym kelmeıdi. Bir kúndik qýanysh úshin jarty jyl daıyndalasyń. Adamdar daıyn toıǵa kelip iship-jep, bılep ketedi de, sol toıda kimniń ne aıtqany da este qalmaıdy ǵoı. Kelesi kúni basqa toı bolady, sóıtip seniń toıyń kóp toıdyń biri bolyp qala beredi. Jigitterdiń bári usaqtalyp ketti demeımin. Naǵyz jigitter de jeterlik. Tek, kezdespeı júr-aý... Maǵan kezdesýge usynys bildirgen jigitter joq emes, bar. Biraq, kóńilim qalamasa ýaqyt ótkizýge óz basym qarsymyn. Qansha ýaqyt ótse de óz hanzadamdy kútýge barmyn. Bir kúni kezdesetinine senemin. Al túrtpekteýler, kinálaýlar kóbeıip jatsa, shetelge ketip qalatyn shyǵarmyn. Bilmeımin...

Jaına

Jalǵyz júrsem, taǵdyr bolar, múmkin óz tańdaýym. Eshkimge esep berýge mindetti emespin", deımin suraq qoıǵandarǵa. Ne, jaqsy jigit joq deı salamyn. Men óz adamymdy sezýim kerek. Men úshin jubaılardyń bir pikirde bolýy mindet emes. Ózime uqsaıtyn adam izdemeımin, keıin uqsap ketermiz bálkim?! Bastysy kózqarastarymyzdy syılasaq, bir-birimizdi asa túsinbesek te, túsinýge tyryssaq, dos bolsaq deımin. Iaǵnı, bir-birimizdiń talǵamdarymyz túrli bolsa da, ol men úshin másele emes. Kóre jatarmyn. Jalpy shyǵý kerek dep óz-ózimdi kez kelgenge qımaımyn. Jerde jatqan qyz emespin".

Gaýhar

Kóp senbeıtin meniń sebebim bar, birshama jigitter menimen qatar talaı qyzdarmen júrgen eken. Jáı sóılesse eshteńe emes qoı. Jigitterdiń úndemeı júrip tańdaıtyny jaman da... Dál qazir ózime unaıtyn jigit kezdespeı júr. Buryn túrine, jaǵdaıyna qaraıtyn edim, dál qazir shynaıy mahabbatymdy tapqym keledi. Ómir jolyńda qatar júretin adam bolǵandyqtan, barynsha ózime uqsaıtyn, jyrym da, syrym da bir jigitti násip eter degen úmittemin. Almaty ózi sondaı qala ǵoı, aqsha taýyp óz kúnimdi ózim kórip, sol ómirge beıimdelip kettim, jumys bar, dostar bar, qydyrý bar. Jigitim joq ekeninen másele jasamaımyn. Buıyra jatar! Al sol adam búgin kezdesse, erteń-aq turmys qurýǵa daıynmyn óz basym.

Jasmın

Jigitterge senemin, nebir myqty jigitter kóp qoı. Usaqtary da, irileri de. Jeke óz basyma karera kerek boldy, úı aldym, kólik mindim. Turmys qurý týraly endi ǵana oılanyp, aqymaq bolýdy úırenip júrmin. Shama jetse, jaqsylap toı jasaǵanǵa ne jetsin, jetpese nesıe alyp tyrashtanyp kerek emes.

Kórkem

Júregimniń ishindegi júregimdi" kezdestirgende dep aıtamyn kóbine. Kóńil-kúıiń bolmaı turǵan kezde "shataǵyńyz ne?" dep aıqaılaǵyń kelip ketedi keıde. Iaǵnı, ázirge ózimniń adamymdy jolyqtyrmadym. Men ǵashyq bolatyn adamdy kórgende birden sezýim kerek, sol sıgnaldy kútip júrmin. Jolyqqan jigitterden ózimniń adamym degen belgi bolǵan joq. Sodan bolar kóbine senbeımin, múmkin osy senimsizdiktiń arqasynda jigit te joq shyǵar, naqty bilmedim. Bolashaq jarymnyń boıynda naǵyz er-azamatqa tán qasıet bolǵanyn qalaımyn. Árqashan anasyn qalaı syılasa, áıelin de solaı syılaıtyn bolsa deımin endi... Jomart jan bolsa, ár aıtqan sózin oryndaı alatyn bolsa... Dostarynyń arasynda bólek, otbasynda bólek, jumysynda bólek adam emes, búkil jerde birqalypty adam bolsa deımin. Iaǵnı, maska kımeıtin, qubylmaıtyn adam kerek maǵan.

Ádemi

Ózimmen bir tolqyndaǵy, bir úılesimdegi, bolashaqqa degen uqsas kózqarastaǵy, aqyl toqtatqan shaqta júrekke dál tıetin óresi bıik azamatty kezdestire qoımadym. Áıtpese, sóz aıtatyndar jeterlik. "Et jiliktep, mal baýyzdaı alasyń ba?" dep olardy da qınap qoıamyn arasynda. Rýhtary myqty bolsyn, saǵy synbasyn, qyzdan beti qaıtyp qalmasyn dep qatty aıtpaıdy ekenmin olarǵa. Qyzdyń nazyn kótere me eken dep kóp qyzdar jigitterdi synap jatady. Qyzǵa qol jetkizý ońaı bolmasyn dep synaıtyndar bar. Biraq orta jolda sol jigitterdi tappaı qalyp jatamyz. Sonda olardyń qyzǵa degen ǵashyqtyǵy demeı-aq qoıaıyn, ushqyndary qaıda ketedi eken? Sony jigitter aıtsynshy. Jalpy, bir úıdiń tútinin túzý ushyratyn jandarmyz ǵoı.

Aqmaral

Jigitim bar. Toı jaıly aıtatyn bolar, kútip júrmin. Keıde otbasy bolýdan qorqasyń da. Bir qyz ben jigittiń baqandaı on jyl kezdesip júrip, úılenip, sosyn jylǵa ýaqyt turyp ajyrasyp ketkenin estip tańǵaldym. Kúıeýiniń qyzǵanshaqtyǵynyń kesirinen ajyrasyp jatqan qurbylarym bar. Er adamǵa qulpyryp júrse de, jaqsy aqsha tapsa da jaqpapty. Kúıeýi áıelinen az tapqan soń bolar, urys-keriske tap bola beredi eken. Bilmeımin. Tereńdep ketsem shoshyp ketemin.

Jibek

Qashan shyǵasyń?" degen suraq kimge bolmasyn aýyr tıetini sózsiz. Ony estıtinder ǵana túsinetin bolar. Kóbine kóńil-kúıge jáne ol suraqty qoıǵan adamnyń jasy men jynysyna baılanysty ártúrli jaýap beremin. Úlken kisilerge "buıyrǵan kúni shyǵam ǵoı" dep sypaıylap jaýap beremin, árıne. Ózimmen qatar qyz-jigitterge kóńil-kúıime qaraı, jáne ol suraqty qandaı maqsatpen qoıǵanyna qaraı jaýap beremin. Keketip qoıǵandarǵa tikesinen "Shataǵyń qansha?" deımin men qalyspaı. Buryn uzatý toıymnyń bolǵanyn armandaıtynmyn. Uzatý toıyna kıetin kóılegimdi elestetinmin. Qazir oǵan mán bermeımin. Eger jastardyń ata-analarynyń toı jasaıtyn jaǵdaılary bolmasa, toısyz da qosyla berýge bolady. Bastysy qazaqtyń saltymen betashar jasalsa boldy.

Zarına

Jigitterdiń usaqtalyp ketkeni ras-aý. Kóbi óz sózderine jaýap bere almaıdy, ne óz sózderine ózderi qarsy shyǵady. Birizdilik joq. Mánsap qýyp júrmin dep aıta almaımyn. Sol sıaqty nege turmys qurmaı júrgenimdi de bilmeımin. Naqty sebep joq. Buıyrǵany ǵoı. Jalpy bireýdiń aıtqanymen, stereotıpimen ómir súrýge mindetti emespiz. Keıde aqymaq kezde burynǵy bir jigitime shyǵý kerek edi dep oılaımyn da, birazdan soń esimdi jıyp alamyn.

Sulýshash

Meniń jasym qazir 28-de. Maǵan keletin jigitter otyzdyń aınalasynda. "Jumys izdep júrmin", "úıim joq, kólik joq" deıtinderge shyny kerek jolamaımyn. Jasy 18-24 shamasynda bolsa, árıne birge alamyz, birge jetemiz deısiń. 20 jastaǵy jigitte qaıdaǵy úı?Al 30-35 jasta ne úıi, ne kóligi, ne turaqty tabysy bolmasa, bara ǵoı deımin. 35-ke deıin bir baspana ala almasa, bilmeımin endi... Buny materıaldyq baılyqqa qaraıdy deıtinder bolar. Meıli. Kúıeýge tıip alyp, aqshasyn jaratyyyp júrýge ǵana laıyqtymyn ǵoı)))) . Maǵan asqan tabysty emes, turaqty tabys tabatyn azamat unaıdy.

Aııa

Osy suraq ónerde júrgen arýlarǵa qatty tıedi dep oılaımyn. Eshteńe bildirmeýge tyrysamyz. Sóz salatyndar barshylyq qoı, degenmen áli jubymdy tapqan joqpyn. Kóp jigitter aktrısa ekenińdi bilgennen keıin joq bolyp ketedi. Óner jolynda júrgen qyzdar úshin qıyn ekenin osydan-aq baıqaǵan bolarsyzdar? Kútip júrmin. Ónerimizge shekteý qoımaıtyn, qoldaıtyn júrekti, jigerli jigit kezdesip qalar degen úmittemiz.

Bári suraqty tótesinen qoıyp, qyzdyń da kóńili bar ekenin umytyp ketedi. Bir qurbym solaı degen adamǵa jigit joq degendi aıtqan, ol adam bir jigitpen tanystyrmaq bolypty. "Keıin tanystyrdy, biraq ana jigitpen ekeýmiz eki álembiz. Tanystarǵan adam "aqyry júr ǵoı, oǵan osy da jaraıdy" degen oılaǵandaı sezildi. Áńgimemiz jaraspady. Adam bireý men bireýdi tanystyrǵanda óz balasyna, óz jaqynyna adam izdegendeı bolmaı ma eken? Eshkimde shyn janashyrlyq joq" degendi aıtyp edi. Bul sózge ary tereńdeýdiń ózi qorqynyshty...

Dastarhandas bolyp qalǵan kezde bir úlken apamyz: "Urpaqty oılańdar, karerany basty orynǵa qoımańdar, jaqsy jigitti ózderiń jasap alasyńdar. Qazaqtyń keń dalasynda qazaqtar kóp bolýy kerek. Sebebi, el men jerdiń ıesi – bizbiz. Sol úshin sanaly urpaq kóbeıtý, ósirý, senderdiń eń birinshi mindetteriń!", – degendi aıtyp edi. Urpaq demekshi, jaqynda áýejaıda Amerıkaǵa ketip bara jatqan eki qyzdy kezdestirdim. "Aq jol" tilegenimmen, ishteı urpaq ketip bara jatyr-aý dep oıladym...

Hosh. Qazaq qyzynyń únemi jarqyrap, baqytty bolǵanyn kórgim keledi. Áıtpese, qazaq áıeli degende kúıeýinen taıaq jegen, bolmasa jalǵyzbasty ana, bar jaýapkershilikti ózine alyp alǵan degen kózqaras bar ekeni shyndyq. Qoǵamnyń ońdy-soldy túrtpekteýi azaısa, sosyn qazaq jigitteri myqty bolǵanda, qazaq qyzdary ózge ulttarǵa ketpeıtinin aıta ketsek de artyq bolmaıdy-aý...