Erlan Záıtenov – Shyǵys Qazaqstan oblysyna tanymal kásipkerlerdiń biri.
Borodýlıha aýdanynda ornalasqan «E.Záıtenov sharýa qojalyǵy» – biz áńgime ózegine aınaldyryp otyrǵan Erekeńniń qoltańbasy. Óz isine myǵym, isker, tájirıbeli azamat Erlan Ámirbekuly uıymdastyryp, basqaryp otyrǵan sharýashylyq jyl ótken saıyn órkendep keledi. Onyń dáleli – keıingi jyldardyń qorytyndysy. Jańashyl, bolashaqqa úlken úmitpen qaraıtyn sharýa qojaıyny mańaıyna, ásirese, jastar úıir. Olar bilmegenin úırenip, qyzyǵýshylyqpen jumys atqaryp keledi. Yjdahattylyqpen istegen istiń nátıjesi zor bolatynyn uǵynyp, «Ondaı bolmaq qaıda?» demeı, ózderi de istiń kózin tabýǵa barynsha áreket etip baǵýda. Ustaz Erlandy qýantatyn da jastardyń boıyndaǵy osy qasıet.
Negizi, «E.Záıtenov sharýa qojalyǵy» taqyr jerden paıda bola ketken ujym emes. Bul mekemeniń túp negizi – «Zavety Ilıcha» ujymshary. Sonaý bir jyldary tirligi shatqaıaqtaı bastaǵan ujymshardyń negizinde jeke sharýashylyq quryp, jumys bastaýdy qolǵa alady. 2001 jyldyń 15 naýryzynda jeke sharýashylyq quryp, zańdastyrady. Bul shaýrashylyq sol kezdiń ózinde-aq Elbasymyz Nursultan Nazarbaevtyń osy kúni jıi aıtatyn ártaraptandyrý jaıyn basty nazarda ustaıdy. Sharýashylyq san salaly. Mal sharýashylyǵy, ósimdik sharýashylyǵy men aýyl sharýashylyǵy ónimderin óńdeý basty nysanaǵa alynǵan. Shujyq, sút, ósimdik maıyn óndirý sehtary jumys istep tur. Dıirmen, naýbaıhana, mal soıý sehy da halyqqa qyzmet kórsetip keledi. Óndiriletin nan jáne shujyq ónimderiniń san túri tutynýshynyń talǵamyna saı. Aıran-sút ónimderi, «Gaýda» irimshigi, «Kresánskoe» sarymaıy, qaımaq, ósimdik maıy, birinshi jáne joǵary surypty un – sharýa qojalyǵynyń negizgi ónim túrleri. İri qara malyn jáne shoshqa soıý sehtary da úzdiksiz jumys istep tur. Ónimniń sapasy buzylmaı saqtalýy úshin tońazytqysh quraldary paıdalanylady. Bul týraly "Qamshy" portaly Aıqynǵa silteme jasaı otyryp habarlaıdy.
Árıne, aýylda qyryq jyl istep turǵan sút fermasynda kúrdeli jóndeý jumystaryn júrgizip, ony jańadan iske qosýo ńaıǵa túsken joq. 8 aı boıy qyzý jumys júrgizýdiń nátıjesinde búginde zaman talabyna saı sút fermasy iske qosylyp, Shvesıanyń robottary qoldanylyp, onyń artyqshylyqtaryn kórip otyr. Shvesıalyq DeLaval fırmasynyń kómegimen taýarly sút fermasynda qoıylǵan tórt robot bul kúnderi Qazaqstanda eki ǵana sharýashylyqta ornalasqan. Sonyń biri – osy «E.Zaıtenov sharýa qojalyǵy». Bul jerde barlyq jumystar kompúterdiń kómegimen atqarylady, úsh operator kezekpen jumys isteıdi. Sharýa ıeleri shyǵaratyn barlyq ónim túrleri Shyǵys Qazaqstan oblysynyń barlyq eldi mekeninde saýdalanýda. Mysaly: pasterlengen sút aýdandaǵy mektepter men ınternattaǵy oqýshylarǵa beriledi. Sonymen qatar Semeıdegi broılerler fabrıkasyna, oblystyq aýrýhanaǵa, «Bagratıon» JSHS-ǵa jiberiledi. Semeı qalasynyń jurtshylyǵy «Zaıtenovtiń irimshigi, qaımaǵy bar ma?» dep ózderi izdep júrip satyp alady. Óıtkeni ónimniń sapasy óte jaqsy ári ekologıalyq taza. Asyl tuqymdy taıynshalardy jyl saıyn Almaty oblysymen kórshiles Ulan aýdandaryna satady.
– Qazirgi tańda bizdiń sharýashylyqqa qarasty mekemelerde jumys isteıtinderdiń sany – 300 adam, – deıdi sharýashylyq basshysy Erlan Ámirbekuly. – Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń buıryǵymen 2009 jyldyń 5 aqpanynan bastap №5 «E.Záıtenov» sharýa qojalyǵy asyl tuqymdy sharýashylyq dep tanyldy. Sharýashylyqta 2600 iri qara mal bar. Onyń 700-i – saýyn sıyrlar. El arasynda «Sıyrdyń súti – tilinde» degen jaqsy sóz bar. Bul jaqsy sút alamyn deseń, sıyrdyń jemshóbin durystap ber degen maǵynany bildiredi. Biz sondyqtan iri qara sharýashylyǵyn aqyry qolǵa alǵannan keıin onyń kútip-baptaýy men der kezinde jemshóbin berip otyrǵandy jón dep tabamyz. Jylyna 100 sıyrdan 90 buzaý alyp, sút óndirýdi de arttyryp kelemiz. Sharýashylyqta, sondaı-aq 130 jylqy, 100 shoshqa, 250 qoıan ósiremiz. Sharýa qojalyǵymyz sońǵy jeti jylda jumys qarqynyn qalypty saqtap keledi. Salyq tólemderi men eńbekkerlerdiń jalaqysy ýaqtyly tólenip turady, eshqandaı bereshegi joq. Úsh jyldaǵy tabys 100 mıllıon teńgeden asyp jyǵyldy. Bul bizde jumys isteıtin árbir eńbekkerdiń tógilgen mańdaı teriniń jemisi dep túsinýimiz qajet. Óıtkeni mundaı aýqymdy jumysty júrgizý biren-saran adamnyń qolynan kelmesi anyq. Ujymnyń uıymshyldyǵy men «Bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp», aýyzbirshilikpen eńbek etkeniniń nátıjesi.
Sharýa qojalyǵynyń ıeliginde 14 myń gektar egistik alqap bar. Onyń 11,5 myń gektaryna astyq pen basqa da dándi daqyldar egilse, 3000 gektarǵa kópjyldyq shóp egiledi. Sharýashylyqta mal basy bolǵannan keıin onyń jem-azyǵyn da oılamasqa bolmaıdy. Astyqtan keıingi úsh jylda ortasha túsim gektaryna 12,0 sentnerden aınalyp otyr. Jyl saıyn 3 myń tonna pishen, 5,0 myń tonna súrlem men 5,0 myń tonna qystyq pishendeme daıyndalady.
Sharýashylyqta jańa tehnologıalarmen jumys jasaýǵa únemi nazar aýdarylady. Osy kúni tehnıkań saıly bolmasa, mol ónim alam dep áýrelený beker. Sondyqtan da jyl ótken saıyn tehnıkany jańartý máselesi birtindep sheshimin taýyp keledi.
– Memleket basshysy N.Á.Nazarbaevtyń saıasatyn tolyq qoldaımyn, – deıdi kásipker. – Óıtkeni Úkimet tarapynan aýyl sharýashylyǵy salasyna úlken kómek kórsetilip, sýbsıdıa beriledi. Memlekettik túrli baǵdarlamalardyń ıgiligin kórip kelemiz. Jergilikti basshylar, atap aıtqanda,Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimi Danıal Ahmetov pen Borodýlıha aýdanynyń ákimi Grıgorıı Akýlov myrzalar únemi bizdi qoldap, jigerlendirip otyrady, – deıdi rıza kóńilmen sharýashylyq basshysy.
Erlan Záıtenov otbasynda búginde Tarlan, Taıyrhan, Zere, Iasmın, Amal esimdi nemereleriniń qyzyǵyn kórip otyr. Uly Ámir – birneshe shet tilde erkin sóıleıtin, ekonomıka salasyn jetik meńgergen bilikti azamat. Ol qazir munaı salasynda úzdik eńbek etýde. Óz otbasymen birge baqytty ómir súrip jatyr. Qyzy Ásel de memlekettik qyzmet atqarady. Jary Aıgúl de kásipker. Qazaqtyń salt-dástúrin berik ustanǵan, eriniń qas-qabaǵyna qarap, kóńiliniń marqaıyp, jumysty alańsyz isteýine únemi jaǵdaıyn jasap otyrady.
Erlan Ámirbekuly – óte qarapaıym, týysshyl, baýyrmal jan. Dostary óte kóp. Ásirese, bala kezden birge ósken dostardyń orny erekshe. Jumys istep júrgen kezdegi dostarymen de qarym-qatynasty úzbeıdi. Jyldyń kóktem, kúz aılaryn jaqsy kóredi. Raýshan gúlderin syılaǵandy unatady, sálemdemesiz júre almaıdy. «Aýyldan sálemdeme» dep árqashan qolyna bazarlyqtary salynǵan qorapshany ustap júretindigin de jasyrmaıdy. Súıinshi suraǵan adamnyń da kóńilin qaldyrmaıdy. Óz aýlasyna baý-baqsha egedi. Júzden asa gladıolýs gúlderin ósiredi. Kóre almaıtyn, qyzǵanshaq, ósekshi adamdardy jek kóredi. Ózin bir aldap ketken adamdy ekinshi ret mańaıyna jolatpaıdy.
Ómirdiń zańdylyǵy ǵoı, ákesi erte qaıtys boldy, senetin eshkimi bolmady. Balalyq shaǵy orys, nemis ulttary aralasqan aýylda ótip, erjetti. Ol jastaıynan nemis halqynyń uqyptylyǵyn, tazalyǵyn, óte retti bolatyndyǵyn úırendi. Ákesi Ámirbek aqsaqal bir kezderi ujymshar basqarǵan, sózinde turatyn, óte qaıyrymdy adam bolǵan. Ol kisiniń esimi aýyldastarynyń jáne el adamdarynyń áli jadynda.
– Aýyldastarym «Ámirbektiń balasy» dep meni de qurmet tutady, – deıdi Erlan Zaıtenov. – Burynǵy aýylymyzda sheshen ulty óte kóp turǵan. Ákem olarǵa kóp qolǵabys jasaǵanyn, kóje pisirip ishýge bıdaı bergenin qazir ol kisiniń kózin kórgender jyr ǵyp aıtyp otyrady. Al anam óte qaıratty, myqty adam bolǵan. 8 bala tárbıelep, ósirip, 88 jasynda qaıtys boldy. Naǵashy atalarym qajylyqqa barǵan adamdar. «Áke kórgen oq jonar, sheshe kórgen ton pisher» demekshi, maqsatym – ata-anamnan alǵan tárbıemniń arqasynda elge kúlki bolmaı, jaqsy jumys isteý, ilgerileý, bıikten kóriný. Men únemi «Qazaq ulty eshkimnen kem emes, bizdiń qolymyzdan bári keledi» degendi mańaıymdaǵylarǵa aıtyp otyramyn. Jıyrma jyl buryn sharýashylyqtar bytyrap, tarap jatqan kezde biz sharýashylyqty saqtap qaldyq. Sol kezden beri halyq úshin jumys istep kelemiz. Sol bir aýmaly-tókpeli, ótpeli kezeńde aýdandaǵy 11 sharýashylyqtan 2 ǵana sharýashylyq qalǵan edi. Men únemi halyqpen birgemin. Bir sát eńbek demalysyn alǵan kúnniń ózinde óz aýylymda, óz elimde bolamyn. Múmkindigimiz bolsa da, shetelge shyǵa bermeımin. Elimizdiń bir qıyrynda turyp jatsaq ta, Máńgilik el bolýǵa men de óz úlesimdi qosamyn dep senemin, – deıdi Erlan Ámirbekuly aǵynan jaryla. Elimizdiń árbir patrıoty osyndaı-aq bolar.